Theo lãnh đạo Petrolimex, trong số 1.579,14 tỉ đồng lợi nhuận trước thuế chín tháng đầu năm nay, lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh xăng dầu đóng góp khoảng 45,7%.
Lợi nhuận tăng liên tục
Theo báo cáo tài chính hợp nhất của Petrolimex, chỉ riêng quý 3/2013, lợi nhuận sau thuế thu nhập doanh nghiệp của Petrolimex đạt tới 637,53 tỉ đồng, trong khi cùng kỳ năm ngoái chỉ khoảng 440,21 tỉ đồng. Lũy kế chín tháng đầu năm nay, lợi nhuận sau thuế của tập đoàn này đạt hơn 1.418 tỉ đồng, tăng 57,44% so với cùng kỳ năm ngoái. Không những thế, lợi nhuận của Petrolimex có xu hướng tăng liên tục, quý 1/2013 chỉ khoảng 244,78 tỉ đồng, nhưng qua các quý sau, mức lợi nhuận tăng vọt, thậm chí tăng gấp đôi.
Lợi nhuận của Petrolimex đến từ đâu là câu hỏi được nhiều người tiêu dùng đặt ra. Bởi trong chín tháng đầu năm nay, giá xăng được điều hành theo kiểu tăng giảm rất nhiều lần, nhưng đã có thời điểm giá xăng A92 lên đến mức kỷ lục 24.570 đồng/lít, quỹ bình ổn giá xăng dầu cũng có thời điểm trích lên đến 2.000 đồng/lít xăng A92.
Ông Bùi Ngọc Bảo, chủ tịch hội đồng quản trị Petrolimex, cho biết trong tổng số 1.579,14 tỉ đồng lợi nhuận trước thuế chín tháng đầu năm 2013, lợi nhuận từ mảng kinh doanh xăng dầu của tập đoàn đạt khoảng 722 tỉ đồng.
Theo Petrolimex, doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ của tập đoàn trong chín tháng đầu năm nay là 149.788 tỉ đồng, giảm khoảng 4.782 tỉ đồng so với cùng kỳ 2012. Trong khi đó, giá vốn hàng bán giảm 5.433 tỉ đồng. Như vậy, giá vốn hàng bán trong chín tháng đầu năm 2013 chiếm 93,01% tổng doanh thu bán hàng hóa, dịch vụ (cùng kỳ 2012 là 93,65%). Ngoài ra, báo cáo tài chính của Petrolimex cũng cho thấy chi phí lãi vay của Petrolimex giảm khá nhiều trong năm 2013, chi phí bán hàng giảm nhẹ.
Theo chuyên gia xăng dầu Nguyễn Ngọc Sơn, mặt hàng xăng dầu trong diện bình ổn giá có tác động mạnh đến hoạt động của các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh và mặt bằng giá cả, hàng hóa thiết yếu, lợi nhuận hàng trăm tỉ đồng mỗi quý là quá lớn. Điều này đặc biệt khập khiễng khi xét trong bối cảnh giá xăng dầu trong nước có những thời điểm tăng liên tục hoặc tăng sốc.
Trên thực tế, từ ngày 28/12/2012 đến 22/8/2013, giá xăng A92 đã có bốn lần tăng và bốn lần giảm. Tuy nhiên, tổng số tiền giảm giá chỉ là 1.520 đồng/lít, trong khi số tiền tăng giá là 2.640 đồng/lít.
Trong một số thời điểm, tiền lời của doanh nghiệp còn đến từ việc xả quỹ bình ổn giá. Cuối tháng 3/2013, Bộ Tài chính duy trì phương án cho doanh nghiệp đầu mối được sử dụng 2.000 đồng/lít xăng dầu từ quỹ bình ổn giá để bù đắp phần lỗ do giá thế giới tăng cao nhưng giá trong nước được giữ nguyên nhằm mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, mặc dù giá thế giới đã giảm lại. Vì thế, doanh nghiệp có lời cả ngàn đồng mỗi lít xăng dầu nhờ quỹ bình ổn.
Hoặc có thời điểm trong tháng 8/2013, so giá cơ sở với giá bán lẻ của Petrolimex, doanh nghiệp đã có lời 140 đồng/lít xăng A92 nhưng Bộ Tài chính vẫn cho xả quỹ bình ổn giá thêm 300 đồng/lít. Cộng với 100 đồng/lít lợi nhuận định mức doanh nghiệp được hưởng, doanh nghiệp có lời 540 đồng/lít. Theo ông Nguyễn Ngọc Sơn, đây là điều hết sức vô lý vì tiền này của người tiêu dùng góp vào, chỉ được dùng để bù lỗ, chứ không để cho doanh nghiệp lời.
Cơ chế đã cởi mở...
Trao đổi với phóng viên, ông Bùi Ngọc Bảo giải thích con số lợi nhuận 722 tỉ đồng từ kinh doanh xăng dầu có được nhờ Petrolimex đã tiết giảm chi phí ở mức tối đa và cơ chế quản lý giá xăng dầu đã cởi mở hơn. Tuy vậy, ông Bảo cho rằng mức lợi nhuận này vẫn chưa đạt được mục tiêu của doanh nghiệp.
“Năm 2011, Petrolimex lỗ. Từ năm 2012 đến tháng 9 năm nay, Nhà nước vẫn giữ mục tiêu kiềm chế giá cả, ổn định kinh tế vĩ mô. Vì vậy, điều hành giá xăng dầu vẫn chưa hoàn toàn theo nghị định 84. Nhưng từ tháng 4/2013 đến nay, điều hành giá đã không còn tình trạng kiềm chế giá quá lâu mà kịp thời điều chỉnh khi giá cơ sở có biến động. Đồng thời lợi nhuận của doanh nghiệp có được cũng nhờ giá thế giới đã ổn định hơn” - ông Bảo cho biết.
Một số chuyên gia xăng dầu cho rằng mặc dù đa số thời điểm giá xăng dầu bán lẻ trong nước và giá thế giới thường không có chênh lệch theo hướng có lãi cho doanh nghiệp nhưng doanh nghiệp vẫn có lời là do cơ chế giá xăng dầu. Bên cạnh khoản lợi nhuận định mức 100-300 đồng/lít tùy thời điểm, giá cơ sở trung bình 30 ngày chỉ là trên công thức, trong khi doanh nghiệp lỗ lãi như thế nào phụ thuộc phần lớn vào giá nhập khẩu thực tế.
Ông Bùi Ngọc Bảo cũng cho rằng giá cơ sở chỉ là định hướng để điều hành giá bán lẻ trong nước. Nhưng Petrolimex mua xăng dầu luôn có kế hoạch. Để đảm bảo nguồn, gần như ngày nào Petrolimex cũng có tàu nhập hàng.
Vì thế, giá nhập của Petrolimex gần đạt được mức bình quân của giá cơ sở. Các đầu mối khác, lượng hàng nhập, dự trữ ít hơn nên sẽ có nhiều khác biệt. Ông Bảo ước tính số lợi nhuận từ kinh doanh xăng dầu trong chín tháng đầu năm 2013 đạt 119 đồng/lít.
Về việc trích quỹ bình ổn, ông Bảo cho rằng một vài ngày giá cơ sở đã bằng giá bán lẻ nhưng vẫn được xả quỹ bình ổn giá cũng chưa mang lại lời gì nhiều. Tuy nhiên, đây cũng thuộc thẩm quyền của Bộ Tài chính, nằm ngoài khả năng của doanh nghiệp. “Theo tôi, trích và chi quỹ bình ổn khá chặt chẽ” - ông Bảo nói.
Ưu ái doanh nghiệp hay loay hoay điều hành?
Một chuyên gia trong lĩnh vực xăng dầu cho rằng việc một số thời điểm doanh nghiệp có lời được nhờ xả quỹ bình ổn giá có thể do trước đó cũng có những thời điểm doanh nghiệp bị lỗ theo công thức giá cơ sở nên cơ quan điều hành giá để doanh nghiệp được “bù lại”.
Tuy nhiên, cách điều hành này dễ gây bức xúc cho dư luận. Bởi khi ghìm giá, doanh nghiệp lỗ họ cũng kêu. Còn khi cho xả quỹ để doanh nghiệp bù lại, người tiêu dùng sẽ bức xúc.
Cũng theo vị chuyên gia này, nguyên nhân còn có phần do lúng túng trong điều hành giá xăng dầu. Cơ quan quản lý giá bị áp lực phải thực hiện ổn định vĩ mô, áp lực doanh nghiệp kêu lỗ, áp lực từ phía người tiêu dùng, rồi nguồn thu cho ngân sách nhà nước… nên có những tình huống giá xăng biến động nhưng họ vẫn loay hoay vài ngày, thậm chí cả tuần lễ mới đưa ra quyết định.
