Ngày 25-3, Tổng cục Thuế thuộc Bộ Tài chính đã họp báo công bố tình hình thu ngân sách nhà nước quý I-2016.
Theo đó, tổng thu ngân sách hai tháng đầu năm nay do cơ quan thuế quản lý là 145.750 tỉ đồng, đạt 17,4% dự toán.
Đáng chú ý thu từ dầu thô chỉ đạt 5.770 tỉ đồng, bằng 10,6% dự toán. Lý do giá dầu bình quân hai tháng đầu năm chỉ đạt khoảng 36 USD/thùng, giảm đến 24 USD/thùng so với giá tính dự toán.
Giá dầu giảm 1 USD, ngân sách mất 1.500 tỉ đồng
Giá dầu thô liên tục thay đổi theo hướng giảm sâu đã ảnh hưởng đến nguồn thu ngân sách.
Cụ thể, vào đầu năm ngoái, nhà điều hành đưa ra dự toán giá dầu thô ở mức 100 USD/thùng, tuy nhiên sau đó giá dầu đã tuột dốc mạnh về mức dưới 50 USD/thùng.
Bước sang năm nay, theo tính toán ngân sách của Bộ Tài chính, giá dầu ở mức 60 USD/thùng nhưng hai tháng đầu năm nay giá dầu bình quân đã giảm gần 50% so với dự toán.
Ông Vũ Hồng Long, Vụ trưởng Vụ Dự toán thuế thuộc Tổng cục Thuế, nói về nguyên tắc Chính phủ và Quốc hội vẫn phải lập dự toán ngân sách thu chi cho cả năm.
Trong đó, giá dầu là nguồn thu phải đưa vào xây dựng dự toán ngân sách nhà nước.
“Giá dầu được Chính phủ xây dựng dựa trên đánh giá dự báo của các tổ chức uy tín thế giới, từ đó đưa ra mức giá phù hợp và có sự thẩm tra của Ủy ban Tài chính và Ngân sách Quốc hội.
Tuy nhiên, thực tế giá dầu rất khó đoán và phức tạp” - ông Long phát biểu.
Hiện tại cơ quan thuế đã báo cáo với Bộ Tài chính các phương án giá dầu 20-25 USD/thùng, thậm chí tính đến kịch bản dưới 20 USD/thùng.
Ông Long đặt vấn đề: “Nếu xảy ra các kịch bản như trên thì có đề xuất dừng khai thác một số mỏ hay không?
Bởi giá dầu giảm 1 USD, ngân sách giảm 1.500 tỉ đồng; nếu giá dầu xuống dưới 30 USD/thùng, ngân sách hụt thu 45.000 tỉ đồng”.
Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Thuế Nguyễn Đại Trí cho biết thêm kịch bản có nên để dầu thô trong tính toán ngân sách nhà nước hay không là ý tưởng đáng suy nghĩ.
Song đây là vấn đề vượt thẩm quyền của cơ quan thuế.
Cân nhắc phương án dừng khai thác dầu
Một số ý kiến đặt vấn đề với giá dầu chỉ hơn 30 USD/thùng, nếu càng khai thác càng lỗ thì có nên tiếp tục khai thác dầu? Trên thực tế đã có một số doanh nghiệp (DN) khai thác dầu dừng khai thác các mỏ.
Về vấn đề phương án đóng mỏ nếu giá dầu xuống thấp, ông Nguyễn Văn Phụng, Vụ trưởng Vụ Thuế DN lớn thuộc Tổng cục Thuế, cho rằng đây không phải vấn đề đơn giản.
Bởi lẽ theo quy trình công nghệ, nếu một mỏ khoan rồi mà đóng lại có khi còn “chết” nữa nên các nhà đầu tư phải cân nhắc đến vấn đề thời điểm nào giảm dự trữ, thời điểm nào giữ nguyên mức khai thác.
“Nhiều lúc giá bán dưới giá thành nhưng vẫn phải giữ mỏ để tính chi phí khôi phục mỏ sau này. DN chấp nhận lỗ vận hành để đỡ lỗ trong tương lai.
Chúng ta phải tôn trọng quy trình kỹ thuật. Nguyên tắc đối với các nhà đầu tư là lời ăn lỗ chịu, bán dưới giá thành bị lỗ thì phải tự bỏ tiền ra bù chứ không ai bù lỗ cho DN vì giá dầu xuống.
Tôi khẳng định là không bao giờ bù lỗ cho các nhà thầu có giá thành khai thác thấp hơn giá bán” - ông Phụng nhấn mạnh.
Cũng theo ông Phụng, nguồn thu từ dầu thô chiếm tỉ trọng trong ngân sách nhà nước không nhiều nhưng lại liên quan đến cân đối kinh tế vĩ mô và các ngành công nghiệp khác đi theo dầu thô.
Do đó, việc lên xuống của giá dầu ảnh hưởng đến ngân sách cả trực tiếp lẫn gián tiếp.
Tuy vậy, ông Phụng nói: “Tại sao năm ngoái giá dầu thô xuống làm giảm ngân sách trung ương nhưng ngân sách địa phương vẫn tăng?
Nguyên nhân dầu thô liên quan đến nguyên liệu đầu vào của nền kinh tế. Khi giá dầu thô giảm thì giá dầu nguyên liệu cũng giảm, các DN và nền kinh tế được hưởng lợi do chi phí đầu vào xuống thấp.
Từ đó, giúp thu nhập DN tăng, tích lũy nội bộ của nền kinh tế tăng”.
Hàng đa cấp không phải quyết toán thuế thu nhập cá nhân
Tại cuộc họp báo diễn ra cùng ngày, liên quan đến quyết toán thuế thu nhập cá nhân (TNCN), ông Nguyễn Sĩ Liên, Phó Vụ trưởng Vụ Thuế TNCN - Tổng cục Thuế, cho biết năm nay các tổ chức, cá nhân không phải nộp hồ sơ quyết toán thuế này bao gồm:
Cá nhân không có yêu cầu hoàn thuế; cá nhân không phát sinh số thuế TNCN phải nộp thêm; hộ kinh doanh, cá nhân cho thuê tài sản, cá nhân làm đại lý xổ số, bảo hiểm, đa cấp; cá nhân có thu nhập vãng lai dưới 10 triệu đồng/tháng đã được khấu trừ 10%.
Ông Liên cũng cho biết năm nay ngành thuế sẽ có nhiều giải pháp để hỗ trợ quyết toán thuế, đó là mở rộng đối tượng được ủy quyền cho tổ chức trả thu nhập quyết toán thuế thay để thực hiện khai, nộp thuế bằng phương thức điện tử.
Đối với những DN có số lượng người lao động ủy quyền quyết toán lớn, cơ quan thuế sẽ cử cán bộ đến hỗ trợ trực tiếp nhằm đảm bảo DN sử dụng các ứng dụng hỗ trợ khai thuế, gửi hồ sơ quyết toán qua đường điện tử được dễ dàng, nhanh chóng.
Theo dự tính, nếu tổ chức tốt việc này, số lượng cá nhân phải trực tiếp quyết toán với cơ quan thuế năm 2015 chỉ chiếm khoảng 1% số lượng cá nhân phải quyết toán thuế.
Để dành thế hệ sau
Một số nước trên thế giới có nguồn ngân sách dồi dào, nguồn thu từ dầu để vào quỹ dành cho thế hệ sau. Nhưng ở Việt Nam, theo quy định trong Luật Ngân sách nhà nước, cái gì là nguồn thu của Nhà nước đều đưa về ngân sách.
Ông NGUYỄN VĂN PHỤNG, Vụ trưởng Vụ Thuế DN lớn thuộc Tổng cục Thuế
