Israel định đánh lớn vào Iran nhưng đã thay đổi quyết định

Theo 3 quan chức cấp cao của Israel, nước này đã từ bỏ kế hoạch đáp trả quy mô lớn nhằm vào Iran do áp lực từ Mỹ và các đồng minh khác và vì cuộc tấn công của Tehran vào lãnh thổ Israel đã bị đẩy lùi.

Các nhà lãnh đạo Israel ban đầu thảo luận về việc ném bom một số mục tiêu quân sự trên khắp Iran, bao gồm cả các căn cứ gần thủ đô Tehran để trả đũa cuộc tấn công của Iran hôm 13/4.

Iran sẽ khó có thể bỏ qua cuộc tấn công trên diện rộng và gây thiệt hại như vậy và sự đáp trả của Tehran sau đó có thể đẩy Trung Đông đến bờ vực của một cuộc xung đột lớn trong khu vực.

Cuối cùng, sau khi Tổng thống Biden cùng với các ngoại trưởng Anh và Đức kêu gọi Thủ tướng Benjamin Netanyahu ngăn chặn một cuộc chiến tranh rộng hơn, Israel đã lựa chọn tiến hành một cuộc tấn có quy mô nhỏ hơn để tránh thiệt hại đáng kể, đồng thời giảm nguy cơ leo thang, ít nhất là ở thời điểm hiện nay.

Dù vậy, theo các quan chức Israel, cuộc tấn công đã cho Iran thấy được bề rộng và sự tinh vi của kho vũ khí quân sự Israel.

Israel đã lên kế hoạch tấn công như thế nào?

Theo các quan chức Israel và hai quan chức cấp cao phương Tây, thay vì đưa máy bay chiến đấu vào không phận Iran, Israel đã phóng một số lượng nhỏ tên lửa từ máy bay ở khoảng cách vài trăm km về phía Tây. Israel cũng điều các máy bay không người lái tấn công cỡ nhỏ dạng 4 cánh (quadcopter) để đánh lừa lực lượng phòng không Iran.

Các cơ sở quân sự ở Iran từng bị tấn công bằng kiểu UAV như vậy nhiều lần trong những năm gần đây. Trong một số trường hợp, Iran nói rằng họ không biết những chiếc UAV đó thuộc về ai, một tuyên bố được hiểu là Tehran miễn cưỡng đưa ra phản ứng.

Theo một quan chức Israel, trong cuộc tấn công sáng sớm 19/4, một quả tên lửa đã bắn trúng một khẩu đội phòng không ở khu vực chiến lược ở miền trung Iran, trong khi một quả tên lửa khác phát nổ giữa không trung.

Không quân Israel đã cố tình phá hủy tên lửa thứ hai khi nhận thấy tên lửa đầu tiên đã chạm tới mục tiêu, nhằm tránh gây ra thiệt hại quá lớn. Trong khi đó, một quan chức phương Tây cho biết có thể tên lửa đã gặp trục trặc.

Ý định của Israel là cho phép Iran có thể bước tiếp mà không cần đáp trả tương tự, đồng thời báo hiệu rằng Israel hoàn toàn có khả năng tấn công Iran mà không cần xâm phạm không phận hoặc thậm chí kích hoạt hệ thống phòng không. Israel cũng muốn chứng tỏ rằng, họ có thể nhắm mục tiêu vào khu vực có nhiều cơ sở hạt nhân, bao gồm cả cơ sở làm giàu urani ở Natanz của Iran.

Quân đội Israel từ chối bình luận về các thông tin trên.

Căng thẳng giữa Israel và Iran leo thang sau cuộc không kích nhằm vào khu phức hợp Đại sứ quán Iran ở Damascus, Syria khiến 7 quan chức Iran thiệt mạng, trong đó có 3 chỉ huy quân sự cấp cao. Iran cáo buộc Israel tiến hành cuộc tấn công này nhưng Israel không chính thức thừa nhận.

Iran đã không trả đũa một số cuộc tấn công tương tự trong quá khứ, khiến Israel tin rằng họ có thể tiếp tục hành động như vậy mà không gây ra phản ứng đáng kể nào từ phía Tehran.

Lần này Iran đã không ngồi yên. Trong vòng một tuần, Iran bắt đầu phát tín hiệu riêng với các nước láng giềng và các nhà ngoại giao nước ngoài rằng sự kiên nhẫn của họ đã đạt đến giới hạn và họ sẽ đáp trả bằng một cuộc tấn công lớn và trực tiếp đầu tiên vào đất Israel.

Theo các quan chức Israel, nước này đã chuẩn bị hai phản ứng quân sự lớn. Đầu tiên là hoạt động phòng thủ nhằm ngăn chặn cuộc tấn công tiềm tàng của Iran, phối hợp với Mỹ, Anh, Pháp và Jordan. Thứ hai là một chiến dịch tấn công quy mô lớn sẽ được thực hiện nếu lời đe dọa tấn công của Iran trở thành hiện thực.

Ban đầu, tình báo Israel cho rằng Iran có kế hoạch tấn công bằng bầy đàn máy bay không người lái cỡ lớn và 10 tên lửa đạn đạo. Vài ngày sau đó, thông tin tình báo cho rằng Iran có thể sẽ tấn công bằng 60 tên lửa, điều này càng khiến Israel lên kế hoạch về một cuộc đáp trả mạnh mẽ.

Các nhà lãnh đạo quân sự và chính trị của Israel đã bắt đầu thảo luận về một cuộc trả đũa có thể thực hiện ngay khi Iran bắt đầu phóng UAV vào Israel, thậm chí trước khi họ biết chúng gây ra bao nhiêu thiệt hại, nếu có.

Kế hoạch này được Tham mưu trưởng quân đội, Trung tướng Herzi Halevi và Tư lệnh Không quân Tomer Bar, trình lên nội các chiến tranh của Israel vào sáng sớm 12/4, hơn một ngày trước cuộc tấn công của Iran.

Kế hoạch thay đổi vào phút chót

Ý định của Israel đã thay đổi sau khi Iran tấn công. Cuộc tấn công thực tế còn lớn hơn dự kiến: với hơn 100 tên lửa đạn đạo, 170 máy bay không người lái và khoảng 30 tên lửa hành trình.

Nhưng lực lượng phòng thủ của Israel, phối hợp với các phi công từ Mỹ, Anh, Pháp và Jordan, đã bắn hạ hầu hết tên lửa và máy bay không người lái, Chúng chỉ gây ra thiệt hại hạn chế trên mặt đất, do đó, việc phản ứng ngay lập tức là không cần thiết. Một số quan chức cũng đặt câu hỏi liệu Israel có nên mạo hiểm chuyển trọng tâm khỏi việc phòng thủ trong khi cuộc tấn công vẫn đang diễn ra hay không.

Bước ngoặt là cuộc điện đàm vào sáng sớm 14/4 giữa Thủ tướng Netanyahu và ông Biden, trong đó Tổng thống Mỹ khuyến khích nhà lãnh đạo Israel coi việc phòng thủ thành công là một chiến thắng và không cần phải đáp trả thêm.

Quan chức Israel cho biết, sau cuộc điện đàm, ông Netanyahu đã phản đối lời kêu gọi trả đũa ngay lập tức.

Theo một quan chức cấp cao phương Tây, ngày hôm sau, chính phủ Israel bắt đầu báo hiệu với các đồng minh nước ngoài rằng họ vẫn có kế hoạch đáp trả, nhưng sẽ kiềm chế và không giống những gì họ đã lên kế hoạch trước đó.

Thay vì một cuộc trả đũa trên diện rộng có thể khiến Iran tin rằng họ không còn lựa chọn nào khác ngoài việc đáp trả tương xứng, Israel quyết định tiến hành một cuộc tấn công quy mô nhỏ, đủ để thể hiện quan điểm với Iran mà không khiến Tehran phải hành động.

Ban đầu, Israel lên kế hoạch tấn công vào tối 15/4 nhưng đã thay đổi quyết định vào phút chót do lo ngại lực lượng Hezbollah được Iran hậu thuẫn ở Lebanon có thể gia tăng cường độ tấn công vào miền Bắc Israel.

Các nước đồng minh vẫn tiếp tục thuyết phục Israel không đáp trả, nhưng bất thành. Sau đó họ phát tín hiệu sẵn sàng chấp nhận một cuộc tấn công của Israel khiến Iran vẫn có lựa chọn đi tiếp mà không bị mất mặt.

Khi Israel cuối cùng thực hiện cuộc tấn công vào sáng sớm 19/4, mọi chuyện diễn ra theo đúng dự đoán, Iran tập trung vào các máy bay không người lái cỡ nhỏ và bác bỏ thông tin bị tấn công bằng tên lửa.

Các quan chức ở Tehran cũng không quy kết cuộc tấn công là do Israel tiến hành. Điều đó, cùng với việc Israel không nhận trách nhiệm, đã giúp giảm nguy cơ leo thang căng thẳng.