Không giống Iran và CHDCND Triều Tiên - hai quốc gia có tham vọng hạt nhân rõ ràng, Tel Aviv chưa bao giờ ký kết Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT). Kết quả là nước này không nằm trong diện bị Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) thanh sát hay trừng phạt.
Khởi thủy
Ngay sau khi Nhà nước Israel thành lập và sau cuộc tàn sát người Do Thái, trong đó 6 triệu người Do Thái ở châu Âu bị sát hại, Tel Aviv bắt đầu quan tâm đến vũ khí hạt nhân - "biện pháp răn đe cuối cùng".
Năm 1952, Ủy ban Năng lượng Nguyên tử Israel được thành lập và hợp tác chặt chẽ với quân đội. Năm 1953, quá trình khai thác Uranium tìm thấy ở sa mạc Negev hoàn thiện và một biện pháp sản xuất nước nặng được phát triển. Như vậy, Israel đã có khả năng sản xuất những nguyên liệu hạt nhân quan trọng nhất.
Về thiết kế và xây dựng lò phản ứng, Tel Aviv tìm kiếm và nhận được sự giúp đỡ từ Pháp. Theo trang web GlobalSecurity.org có trụ sở ở Washington, hai quốc gia đã đạt một thỏa thuận bí mật, theo đó, việc xây dựng Nhà máy Dimona bắt đầu vào cuối thập kỷ 1950.
Những năm 1950, có đến 2.500 công dân Pháp sống ở Dimona, biến nơi đây thành một thành phố quốc tế thật sự với nhiều trường trung học Pháp, những con đường đầy xe ôtô Renault lưu thông và toàn bộ hoạt động được giữ trong bí mật tuyệt đối.
Nhà báo điều tra Mỹ Seymour Hersh viết trong cuốn sách "The Samson Option": "Các công nhân người Pháp ở Dimona bị cấm viết thư trực tiếp về cho người thân và bạn bè mà phải gửi thư đến một hộp thư bưu điện ở Mỹ Latinh".
Người Anh chỉ biết khu công trường xây dựng khổng lồ trong sa mạc này là một viện nghiên cứu và một nhà máy xử lý mangan.
Khu vực này được nhiều lần mô tả là nhà máy dệt, cơ sở nông nghiệp và khu nghiên cứu luyện kim. Phải đến năm 1960, Thủ tướng David Ben-Gurion mới tuyên bố đó là một trung tâm nghiên cứu hạt nhân vì "mục đích hòa bình".
Nghi ngờ người Do Thái có tham vọng hạt nhân, Washington cho máy bay U-2 do thám và thấy được các công trình xây dựng ở Dimona năm 1958. Những năm 1960, các thanh sát viên Mỹ tới Dimona nhiều lần nhưng không thể thu được hình ảnh chính xác các hoạt động tại đây.
Trang GlobalSecurity.org cho rằng, Israel đã lắp đặt những phòng điều khiển giả và bít thang máy, hành lang dẫn tới một số khu vực nhất định. Năm 1968, bản báo cáo của Cục Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) kết luận Israel đã bắt đầu sản xuất vũ khí hạt nhân.
Công trường xây dựng lò phản ứng hạt nhân tại sa mạc Negev
Phỏng đoán về quy mô
Tấm màn bí mật chỉ được vén lên một lần, vào giữa thập kỷ 1980, khi cựu nhân viên nhà máy Mordechai Vanunu trao cho một tờ báo Anh bản mô tả và ảnh các đầu đạn hạt nhân của Israel. Bằng chứng mà Vanunu đưa ra dẫn đến ước tính số đầu đạn hạt nhân mà Tel Aviv được cho là nắm trong tay tăng lên ít nhất từ 100 đến 200.
Vanunu sau này bị bắt giữ và bị tuyên án 18 năm tù trong phiên tòa bí mật, xét xử tội phản quốc. Người này bị nhiều người Do Thái coi là kẻ phản bội và gián điệp. Tại phiên tòa, cựu Thủ tướng Shimon Peres, nhà kiến tạo chính của chương trình vũ khí hạt nhân, xác nhận những gì Vanunu làm gây hại nghiêm trọng đến an ninh Israel.
Để phát triển chương trình hạt nhân của mình, Israel rất quan tâm thu hút nhân tài cũng như các kiến thức về hạt nhân bằng nhiều con đường, kể cả sử dụng điệp viên đánh cắp các nghiên cứu khoa học hạt nhân.
Chỉ riêng năm 1991, khi Liên Xô tan rã, gần 20 nhà khoa học hàng đầu của Liên Xô đã di cư đến Israel, một số người đã từng tham gia vào việc vận hành các nhà máy điện hạt nhân và lập kế hoạch cho các lò phản ứng của Liên Xô.
Vào tháng 9-1992, báo chí đưa tin tình báo Đức ước tính rằng 40 nhà khoa học hạt nhân hàng đầu của Liên Xô là người Do Thái đã di cư đến Israel từ năm 1989.
Trong một cuộc phỏng vấn năm 2010, Uzi Eilam, cựu lãnh đạo Ủy ban Năng lượng nguyên tử Israel, nói với tờ Maariv hàng ngày của Israel rằng, lò phản ứng hạt nhân ở Dimona đã trải qua những cải tiến lớn và hoạt động như mới, không có bất cứ vấn đề gì liên quan đến mức độ an toàn hoặc nguy hiểm cho môi trường xung quanh.
Trung tâm Nghiên cứu hạt nhân Negev của Israel nằm gần thành phố Dimona
Israel có phải là cường quốc hạt nhân?
Trong khi có rất nhiều suy đoán về Israel có vũ khí hạt nhân, không ai thực sự biết kho vũ khí của họ lớn như thế nào. Năm 2008, cựu Tổng thống Mỹ Jimmy Carter ước tính rằng Israel có ít nhất 150 vũ khí hạt nhân trong kho dự trữ của mình.
Trong một cuộc phỏng vấn, ông Carter tuyên bố trước báo giới rằng, Mỹ có hơn 12.000 vũ khí hạt nhân; Liên Xô cũng có số lượng tương tự; Anh và Pháp có hàng trăm đầu đạn, còn Israel ít nhất 150 đầu đạn hạt nhân.
Tuy nhiên, vào năm 2014, ông Carter đã xem xét lại các ước tính của mình và đính chính rằng, Israel có thể sở hữu tới 300 đầu đạn hạt nhân và thậm chí là nhiều hơn, nhưng không thể khẳng định chính xác.
Trong một bức Email được gửi đi và bị rò rỉ vào tháng 9-2016, chỉ một vài tháng trước khi thỏa thuận hạt nhân Iran năm 2015 được ký kết, cựu Ngoại trưởng Mỹ Colin Powell bị cáo buộc đã vô tình công khai số lượng đầu đạn hạt nhân của Israel vào thời điểm đó.
"Giới chức lãnh đạo ở Tehran biết Israel có 200 đầu đạn hạt nhân, tất cả đều nhắm vào Tehran và chúng tôi có hàng ngàn đầu đạn khác" - bức Email viết.
Trong các cuộc đàm phán về chương trình hạt nhân Iran giữa Tehran với nhóm P5+1, Ngoại trưởng Iran Javad Zarif nói với các phóng viên tại Liên hợp quốc rằng "Israel đang ngồi trên 400 đầu đạn hạt nhân" nhưng không ai bắt họ phải công khai và giải trừ kho vũ khí hạt nhân khổng lồ này. Hiện nay có nhiều đánh giá khác nhau về kho vũ khí hạt nhân của Israel.
Viện Nghiên cứu hòa bình quốc tế Stockholm (SIPRI) ước tính Israel có khoảng 80 vũ khí hạt nhân, trong đó có 50 đầu đạn có thể lắp vào tên lửa đạn đạo Jericho có tầm bắn lên tới 11,500 km và 30 quả bom nguyên tử được trang bị cho máy bay.
Theo nhiều nguồn thông tin khác nhau, Israel còn sở hữu một đội tàu ngầm 3 chiếc hạng Dolphin được trang bị các tên lửa mang đầu đạn hạt nhân Popeye Turbo. Ngoài ra, quân đội Israel còn có nhiều máy bay chiến đấu và 360 tên lửa đạn đạo có khả năng mang vũ khí hạt nhân.
https://anninhthudo.vn/quan-su/israel-co-bao-nhieu-dau-dan-hat-nhan-trong-kho-du-tru/779621.antd