Hồi đầu tháng, Thiếu tướng Ali Arasteh, phó trưởng phụ trách liên lạc lực lượng bộ binh Iran, đã lần đầu phát biểu công khai về hoạt động quân sự của Iran chống lại Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) tại Syria.
Trả lời phỏng vấn báo chí, ông Arasteh cho biết, "Lữ đoàn 65 (tức lữ đoàn mũ nồi xanh - PV) là một phần của bộ binh Iran, và chúng tôi đang điều động binh sĩ của lữ đoàn này, cũng như một số đơn vị khác, tới Syria với tư cách cố vấn quân sự".
Kể từ sau chiến tranh 1980-1988 với Iraq, Iran mới chỉ điều động lực lượng tinh nhuệ Quds, một nhánh của Vệ binh Hồi giáo (IRGC), và Lữ đoàn tình nguyện Fatehin, tới Syria và Iraq cố vấn cũng như trực tiếp tham chiến trên bộ.
Trong khi đó, quân đội Iran chỉ giữ một trách nhiệm duy nhất, đó là bảo vệ bờ cõi nước này, trừ khi Tổng tư lệnh, tức Lãnh tụ tối cao Ayatollah Ali Khamenei chỉ thị họ tham chiến ở nước ngoài.
Lữ đoàn 65, quân đội Iran, trong một buổi diễu binh. Ảnh: ArmyRecognition
Lữ đoàn 65, hay còn được biết đến với tên gọi tắt Nohed, là một lực lượng đặc nhiệm đổ bộ đường không, được đánh giá là một trong những đơn vị tác chiến tinh nhuệ nhất của Iran. Nohed ra đời sau Cách mạng Hồi giáo, và đã thể hiện được năng lực của mình trong chiến tranh với Iraq.
Nòng cốt của Nohed được thành lập vào những năm 1950, khi quân đội Iran đưa 10 sĩ quan cấp cao tới Pháp. Trong vài năm sau, 2 lữ đoàn chuyên thực hiện nhiệm vụ giải cứu, chiến tranh đặc biệt, chiến tranh tâm lý, và hậu cần, đã được sáp nhập vào lực lượng đổ bộ khi Lữ đoàn 65 ra đời.
Luyện tập bài bản cũng kinh nghiệm chiến đấu đã đưa Lữ đoàn mũ nồi xanh này trở thành một trong những lực lượng khét tiếng nhất của Iran.
Năng lực của Nohed đáng sợ đến mức sau khi Cách mạng Hồi giáo khép lại, không ít thành viên nghị viện Iran đã kêu gọi giải tán lực lượng này, vì lo ngại nguy cơ đảo chính. Tuy nhiên, đề nghị này không được chấp thuận, và Nohed vẫn tồn tại cho đến ngày nay.
Trong những năm 1990, quân đội Iran thường tổ chức tập trận với bối cảnh thủ đô Tehran lâm nguy. Các lực lượng đổ bộ đường không của quân đội Iran được giao nhiệm vụ bảo vệ tất cả các căn cứ quân sự và trung tâm chính trị quan trọng ở thủ đô.
Nhưng dù họ đã cố gắng hết sức, song Lữ đoàn 65, được giao nhiệm vụ tấn công giả định Tehran, chỉ mất vỏn vẹn 2 giờ đồng hồ đã chiếm hoàn toàn thủ đô. Kể từ đó, lính mũ nồi xanh Iran được gắn cho biệt danh "Những Bóng ma".
Tuy một số thông tin chưa được kiểm chứng cho rằng Nohed đã từng tham gia trinh sát tại Iraq, Pakistan, và Afghanistan, song trên giất tờ, trước khi được điều sang Syria, Lữ đoàn 65 chưa từng thực hiện một nhiệm vụ nào ở nước ngoài kể từ chiến tranh với Iraq.
Trong khi IRGC đã hỗ trợ chính phủ Bashar al-Assad kể từ khi nội chiến Syria bùng phát, thì quân đội Iran trong 2 năm trở lại đây cũng đã phải có một số động thái chủ động hơn đối với IS để giảm thiểu nguy cơ chính Tehran cũng bị tấn công.
IRGC tác chiến tại Syria. Ảnh minh họa: FarsNews
Năm ngoái, tư lệnh bộ binh quân đội Syria, Thiếu tướng Ahmad Reza Pourdastan, từng nhắc đến việc điều quân tới biên giới Iran-Iraq, cũng như những đợt pháo kích sang bên kia biên giới.
"Một đơn vị phản ứng nhanh cũng như các trường chuyên trách huấn luyện xạ thủ đã được thành lập trong vài tháng qua" - ông nói thêm. Ngoài ra, các vũ khí và thiết bị quân sự tối tân đã được trang bị để các lực lượng này có thể đối phó với bất kì mối đe dọa nào.
Theo cách chia đơn vị của Iran, quân số một lữ đoàn dao động từ 6000 đến 7000. Do đó, nhiều khả năng đã có khoảng 100-200 lính biệt động (commando) thuộc Lữ đoàn 65 đã được điều tới Syria. Thông tin về đợt điều động này đã xuất hiện tràn ngập trên các phương tiện truyền thông Iran.
Vài ngày sau, thông tin 4 binh sĩ Lữ đoàn 65 thiệt mạng tại Aleppo đã gây sốc cho phần lớn công chúng Iran. Tướng Pourdastan đã phải lập tức tổ chức họp báo giải thích.
"Trong một đợt công kích do vài nghìn quân thuộc các lực lượng Salafi và Mặt trận al-Nusra tiến hành ở phía nam Aleppo, 4 người lính bộ binh Iran yêu dấu đã tử vì đạo. Cũng trong trận chiến này, hàng loạt xe tăng và xe bọc thép của al-Nusra, cũng như 200 tên khủng bố, đã bị tiêu diệt" - ông phát biểu.
Trang tin Trung Đông al-Monitor nhận định, nội chiến Syria dường như đang bước vào một giai đoạn mới, với nhiều tình tiết hệ trọng hơn trong nhiều tháng tới.
Cụ thể, trong khi Nga đang giảm hiện diện quân sự tại Syria, thì Iran đang muốn lấp đầy khoảng trống này bằng việc điều động những lực lượng đặc nhiệm tinh nhuệ nhất của mình.
Xét trên phương diện quân sự, vài trăm binh sĩ Lữ đoàn 65 chẳng thể thay đổi gì nhiều cục diện chiến trận. Nhưng về mặt chính trị, có thể thấy rõ Tehran đang muốn gửi một thông điệp rằng, họ sẽ không để cán cân quyền lực tại Syria phải thay đổi.
Trong vài tháng trở lại đây, Iran đã tham gia các phiên đàm phán hòa bình do LHQ chủ trì, như một cách chứng minh họ sẽ không để các đối thủ trong khu vực như Thổ Nhĩ Kỳ và Saudi Arabia "nẫng tay trên", sau khi bản thân Tehran đã mất đi sinh mạng không ít binh sĩ và đổ hàng tỉ USD vào Syria.
Do đó, nếu chính phủ Assad tiếp tục đối mặt với những mối đe dọa nghiêm trọng hơn trong tương lai, quân đội Iran sẽ tiếp tục hiện diện với số lượng lớn hơn tại Syria, sát cánh cùng IRGC.