Hòa Thân (1750 – 1799) là một trọng thần dưới triều hoàng đế Càn Long, đồng thời được biết đến như là đại tham quan nổi tiếng bậc nhất trong lịch sử phong kiến Trung Quốc.
Hòa Thân xuất thân trong một gia tộc quân công. Khi lên 3 tuổi, mẹ ruột của ông qua đời. Đến khi lên 9 tuổi, ông lại phải chịu cảnh mồ côi cha. Ông và em trai được người mẹ kế và một người hầu lâu năm trong gia đình chăm sóc, nuôi dưỡng. Năm Càn Long thứ 34 (tức năm 1769), Hòa Thân tham dự kỳ thi khoa cử nhưng không đỗ, nhưng sau đó vào cung làm thị vệ. Đến năm 23 tuổi, nhờ việc thể hiện tài năng trước mặt Càn Long, ông bắt đầu được tháp tùng hoàng đế.
Kể từ đó, quan lộ của Hòa Thân vô cùng thuận lợi. Hòa Thân không chỉ thông minh mà còn tinh thông nhiều thứ tiếng như Mãn, Hán, Mông Cổ, Tây Tạng, nên thường được viết sắc lệnh cho hoàng đế. Hơn nữa, Hỏa Thân lại là người tinh tế, giỏi quan sát về sắc mặt, thói quen, sở thích và tính cách của hoàng đế nên càng được Càn Long trọng dụng. Ông trở thành đại thần với quyền lực rất lớn trong triều khi tham gia vào nhiều lĩnh vực trọng yếu như ngoại giao, kinh tế…
Hòa Thân trở thành đại thần được hoàng đế Càn Long trọng dụng trong nhiều năm.
Hòa Thân còn nổi tiếng là vô cùng giàu có khi nắm giữ khối tài sản khổng lồ. Trong dân gian tương truyền về của cải của Hòa Thân nhiều đến mức, cái Càn Long có, Hòa Thân có, cái mà Càn Long không có thì chưa chắc Hòa Thân không có.
Theo Thanh sử cảo, sau khi Càn Long qua đời vào năm 1799, Gia Khánh lên ngôi hoàng đế và đã công bố 20 tội danh của Hòa Thân và ra lệnh tịch thu gia sản. Số tài sản của Hòa Thân nắm giữ ước lượng vào khoảng 1.100 triệu lạng bạc, tương đương với số tiền mà quốc khố của nhà Thanh phải mất 15 năm mới thu được.
Tuy nhiên, theo phân tích của các chuyên gia, mặc dù Hòa Thân là đại tham quan, nhưng số của cải mà ông kiếm được không hoàn toàn nhờ vào việc nhận hối lộ.
Vậy, Hòa Thân kiếm tiền từ đâu?
Hòa Thân rất giàu có, nhưng số tiền kiếm được không phải phần lớn do tham nhũng.
Hóa ra Hòa Thân kiếm được rất nhiều tiền từ việc kinh doanh nhiều "mặt hàng" đặc biệt. Có thể nói Hòa Thân rất nhạy bén trong kinh doanh khi biết cách "hái ra tiền" từ những nơi ít ai ngờ tới. Đây cũng là lý do vì sao Hòa Thân lại giàu tới như vậy.
Bên cạnh đảm nhận nhiều công việc trọng yếu trong triều, Hòa Thân đã nghĩ ra nhiều cách kiếm tiền bằng cách mở các tiệm cầm đồ, cửa hàng lương thực, nhà trọ, cửa hàng đồ cổ, quán rượu, ngân hàng và nhiều thứ khác. Trong đó, chỉ tính riêng tiệm cầm đồ, Hòa Thân có tới 75 cơ sở.
Hòa Thân được đánh giá là một "doanh nhân giỏi" trong thế kỷ 18 ở Trung Quốc.
Hòa Thân sẵn sàng kinh doanh những mặt hàng mà quan lại thời nhà Thanh không dám làm, chẳng hạn như buôn bán vũ khí, kiệu, mỏ than, yên ngựa… Lúc bấy giờ, kiệu có thể được coi là ngang hàng với ô tô ngày nay. Nhưng Hòa Thân lại có thể thâu tóm thị trường của mặt hàng này ngay tại kinh thành.
Dựa vào quyền lực của mình, Hòa Thân đã tiến hành thâu tóm hầu hết các cửa hàng buôn bán với nhiều mặt hàng tại kinh thành và nhiều tỉnh khác ở Trung Quốc thời nhà Thanh.
Tuy nhiên, theo ghi chép trong lịch sử, những mặt hàng trên chỉ có thể được coi là những dự án nhỏ của đế chế kinh doanh của Hòa Thân. Bởi thứ thực sự giúp vị quan này kiếm được rất nhiều tiền chính là nhờ vào mua, bán đất.
Hòa Thân có thể làm giàu ngay cả trong tình cảnh khó khăn
Hòa Thân có thể kiếm được nhiều tiền bằng cách đầu tư và đón đầu các mặt hàng mà ít người ngờ tới.
Vào thời xưa ở Trung Quốc, đất đai được coi là một tài sản lớn và hầu hết những người sở hữu đều sẽ không bán. Vậy, vì sao Hòa Thân lại phát tài trong khi không có ai bán đất?
Hóa ra vào những năm cuối thời Càn Long cai trị, Bạch Liên giáo nổi dậy chống lại chính quyền nhà Thanh, gây ra một chút hỗn loạn trong xã hội. Do đó, để đề phòng đất đai của mình bị Bạch Liên giáo cướp đoạt nên nhiều địa chủ giàu có đã nghĩ đến việc đổi đất lấy tiền và sau đó chạy đến nơi an toàn ở Bắc Kinh. Họ nghĩ rằng Bạch Liên giáo sẽ không thể gây rối ở kinh thành, nơi có hoàng đế ở.
Vì vậy, nhiều người rao bán đất khắp nơi. Hòa Thân đã tận dụng cơ hội này để mua, bán đất. Tuy nhiên, điểm khác biệt là trong các giao dịch này, vị quan nổi tiếng của nhà Thanh không sử dụng tiền mặt mà thay vào đó mảnh đất sẽ được thế chấp và bán theo hình thức cầm đồ. Bằng cách này, nếu muốn đổi tiền lấy quyền sở hữu đất trong hai năm sẽ không dễ dàng như bình thường.
Trong khoảng thời gian Bạch Liên giáo nổi dậy, Hòa Thân đã tích lũy được rất nhiều đất đai. Bất động sản của vị tham quan này có ở khắp nơi, với tổng diện tích khoảng 32 km2.
Hòa Thân sở hữu khối tài sản khổng lồ phần lớn là nhờ kinh doanh nhiều lĩnh vực và chúng đều rất thành công.
Quả nhiên, nhờ nhạy bén và tận dụng quyền lực của mình, ngay cả trong tình hình xã hội xảy ra hỗn loạn, Hòa Thân vẫn biết cách làm giàu mà ít người có thể ngờ tới.
Từ những phân tích trên có thể thấy rằng việc Hòa Thân có số tài sản khổng lồ như vậy quả thực không hề đơn giản. Dù chịu nhiều tiếng xấu, nhưng tài năng và sự nhạy bén của Hòa Thân ở thương trường là điều khó có thể chối cãi.
Bài viết tham khảo nguồn: Soha, Baidu, Zhihu
