Trong bối cảnh mối quan hệ giữa Chính quyền Palestine (PA) và Mỹ đang có nhiều rạn nứt, Nga được cho là đang tăng cường nỗ lực với hy vọng thay thế khoảng trống mà Washington để lại.
Gần đây nhất, ngày 29/5, Đại sứ Nga tại Palestine Haidar Aghanin cho biết, Moscow đang xem xét một dự thảo hiệp định, trong đó cho phép những người mang hộ chiếu ngoại giao Palestine không cần phải xin visa vào Nga.
Tổng thống Vladimir Putin và người đứng đầu Nhà nước Palestine Mahmoud Abbas tại Điện Kremlin vào tháng 7/2018 (ảnh: Reuters)
Trong chuyến thăm tới Bộ Ngoại giao Palestine trước khi kết thúc nhiệm kỳ, ông Aghanin đã bày tỏ niềm vui khi nhiệm vụ cuối cùng của ông trong cương vị Đại sứ chính là góp phần đem tới dự thảo văn kiện - được thiết kế để tăng cường sự thuận tiện cho những tiếp xúc giữa quan chức Nga và Palestine.
Trước đó vài ngày, Ngoại trưởng Palestine Riyad al-Maliki cũng đã dành nhiều lời lẽ tốt đẹp cho sự ủng hộ về cả chính trị và tài chính của Nga dành cho người dân Palestine, cũng như lập trường của Điện Kremlin trên các diễn đàn quốc tế về vấn đề Palestine.
Hãng tin Al-Monitor nhận định, trong những năm gần đây Nga đang tăng tốc trong cuộc đua với Mỹ để tìm ra giải pháp cho cuộc khủng hoảng Palestine. Tháng 11/2018, Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov từng tuyên bố, đất nước của ông sẵn sàng đăng cai một hội nghị thượng đỉnh giữa Israel và Palestine, nhằm giúp khôi phục lại các cuộc thương lượng hòa bình đã bị dừng từ năm 2014.
Bên cạnh đó, Nga còn tìm kiếm cách thức chấm dứt sự chia rẽ ngay bên trong nội bộ chính quyền Palestine khi tổ chức các cuộc gặp mặt với đại diện chính quyền Palestine và các phe phái trong tháng 7 và 8/2018. Những nỗ lực này đã dẫn tới một hội nghị với sự tham gia của tất cả các bên tại Moscow vào tháng Hai vừa qua. Tuy vậy, những người tham dự đã không đạt được một thỏa thuận do những khác biệt giữa các phe phái của Tổ chức giải phóng Palestine (PLO), Hamas và Phong trào Hồi giáo Jihad về một chương trình chính trị thống nhất.
Bà Amal Jadou, trợ lý Bộ trưởng các vấn đề châu Âu tại Bộ Ngoại giao Palestine cho biết, quá trình đề xuất dự thảo hiệp định của Nga là rất tích cực. Theo bà, những động thái trên là bằng chứng về mối quan hệ sâu sắc giữa Nga và Palestine.
Bộ Ngoại giao Palestine cũng đang kêu gọi tất cả các nước đồng ý miễn visa cho người sở hữu hộ chiếu Palestine, đặc biệt là hộ chiếu ngoại giao. Một số nước như Chile, Yemen, Serbia, Azerbaijan… và mới đây nhất là Ấn Độ đã thực hiện miễn visa cho người sở hữu hộ chiếu ngoại giao Palestine. Trong bảng xếp hạng quyền lực của hộ chiếu năm 2019, hộ chiếu Palestine được đánh giá ở vị trị thứ 85, với 46 quốc gia và vùng lãnh thổ miễn visa cho người có hộ chiếu Palestine, không phân biệt hộ chiếu phổ thông hay ngoại giao.
Chia sẻ với Al-Monitor, một nhân viên giấu tên đến từ Đại sứ quán Nga tại Ramaallah bày tỏ hy vọng rằng, Bộ Ngoại giao Nga sẽ nhanh chóng thông qua dự thảo do Đại sứ Aghanin đề xuất, và việc thực hiện sẽ được triển khai cùng với sự xuất hiện của đại sứ Nga mới tại Palestine.
Xuất phát điểm cho mối quan hệ Nga – Palestine quay ngược về năm 1970, khi một phái đoàn PLO có chuyến công du tới Liên Xô. Năm 1974, một văn phòng đại diện của PLO đã được mở ra tại Liên Xô. Văn phòng này trở thành đại sứ quán và đại diện PLO trở thành Đại sứ Palestine vào năm 1990.
Trong những nỗ lực để thúc đẩy quan hệ song phương, hai bên đã ký kết 19 hiệp định hợp tác chung vào những năm 2016, 2017 và 2018 trên nhiều cấp độ đầu tư, hạ tầng cơ sở, truyền thông, giáo dục, thương mại và nước…Được thành lập vào năm 1980, Ủy ban chính trị cấp cao Nga – Palestine đã tổ chức họp lần gần đây nhất là vào tháng 11/2018 để thảo luận về các hoạt động hợp tác chính trị trong thời gian tới.
Tháng 4/2015, hai bên cũng đã thành lập Ủy ban liên chính phủ Nga – Palestine về hợp tác thương mại và kinh tế. Kể từ đó, ủy ban này thường xuyên tổ chức các hội nghị thường niên.
Jamal Barghouth, một thành viên của Hiệp hội các trường đại học nói tiếng Nga tại Bethlehem nhận định, việc Moscow miễn visa cho người sở hữu hộ chiếu ngoại giao Palestine, sẽ thúc đẩy mối quan hệ giữa Nga và Palestine. Theo ông, mối quan hệ giữa hai bên về cả chính trị, kinh tế, thương mại và giáo dục – đã có những bước phát triển mạnh mẽ trong những năm gần đây.
Mối quan hệ này sẽ tiếp tục được đẩy mạnh trong bối cảnh chính quyền Palestine đã từ chối vai trò của Mỹ là bên hòa giải duy nhất trong tiến trình đàm phán hòa bình với Israel. Người đứng đầu nhà nước Palestine Mahmoud Abbas sắp có chuyến công du tới Nga. Ông được kỳ vọng sẽ thảo luận với Tổng thống Vladimir Putin và các quan chức cấp cao khác của Nga về tình hình Palestine hiện tại cũng như những động thái chung giữa Nga và Palestine sau khi Mỹ công bố kế hoạch hòa bình Trung Đông của mình.