Căng thẳng giữa Trung Quốc và Mỹ không chỉ tồn tại trong cuộc đấu thuế quan mà còn âm ỉ về quân sự sau khi Bộ Quốc phòng Mỹ công bố báo cáo mang tên - “Những diễn biến về an ninh và quân sự liên quan tới Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa 2019”, hé lộ nhiều thông tin về quân đội Trung Quốc (PLA), kéo theo phản đối mạnh mẽ từ Bắc Kinh.
Mỹ lo ngại Trung Quốc soán ngôi quân sự
Báo cáo được Trợ lý Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ về các vấn đề An ninh khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương Randall Schriver công bố hồi đầu tháng này, với chủ đề chính là “Trung Quốc đang tiếp tục theo đuổi hiện đại hoá quân sự để củng cố quyền lực trong khu vực”.
Tài liệu cho rằng, mục đích của Bắc Kinh là hiện đại hoá quân đội đến năm 2035 và trở thành một trong những lực lượng hàng đầu thế giới vào năm 2049.
Đánh giá chung, ông Schriver cho rằng, qua báo cáo có thể thấy, “Trung Quốc đang tìm cách làm xói mòn những lợi thế của quân đội Mỹ, tranh giành và duy trì ảnh hưởng của mình ở khu vực cũng như các địa bàn phi truyền thống.
Từ đó, nước này hất cẳng Mỹ, trở thành cường quốc với sức mạnh quân sự hàng đầu khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương”. “Trung Quốc cũng đang quan tâm tới một số mục tiêu khác như - Biển Hoa Đông, Đài Loan, Biển Đông… cùng các khu vực biên giới trên đất liền của họ” - vị trợ lý nói thêm.
Những điểm nhấn đặc biệt
Cụ thể, tài liệu này nêu ra bốn trụ cột hình thành nên chiến lược quân sự Trung Quốc, đó là “Kế hoạch đổi mới khoa học và công nghệ quốc gia” cùng các chương trình khác do nhà nước chỉ đạo tập trung và làm chủ các công nghệ lưỡng dụng (dual-use) tiên tiến;
Phối hợp giữa dân sự và quân sự trên các lĩnh vực hiện đại hoá phần cứng, giáo dục, nhân sự, đầu tư, hạ tầng và hậu cần; Tận dụng sức ảnh hưởng về quân sự, ngoại giao và kinh tế để thiết lập ưu thế trong khu vực và mở rộng ảnh hưởng trên trường quốc tế; Cùng nhiều hoạt động gây ảnh hưởng quốc tế như cộng đồng truyền thông, văn hoá, doanh nghiệp, hàn lâm và chính sách trên khắp thế giới.
Cũng theo báo cáo, Trung Quốc đang giữ thế phòng thủ với hàng loạt chương trình tham vọng như “Made in China 2025”, ý tưởng “Một vành đai, một con đường” (OBOR)… Ngoài ra, nghiên cứu của Mỹ chỉ ra, Đài Loan vẫn là trung tâm chính trong các kế hoạch đột xuất của PLA.
Song, điểm đáng chú ý nhất của báo cáo năm 2019 này đó là nhấn mạnh những nỗ lực mà Trung Quốc đang thực hiện nhằm có được các dữ liệu, thông tin quân sự nhạy cảm từ các cơ sở công nghiệp quốc phòng nước ngoài nhằm chiếm ưu thế quân sự, bào mòn lợi thế quân sự của Mỹ.
Chưa kể, Trung Quốc còn đang thử nghiệm hàng loạt hoạt động mạng tại nhiều nơi như Đài Loan. Do đó, Mỹ tiếp tục coi Bắc Kinh là mối đe doạ.
Đặc biệt, trong báo cáo này, lần đầu tiên, Mỹ đưa ra các lưu ý về “trí thông minh quân sự”, giai đoạn tiếp theo của thông tin hoá, ở đó, Bắc Kinh áp dụng trí thông minh nhân tạo (AI) vào các hoạt động quân sự.
Chẳng hạn, quân đội Trung Quốc đang phát triển hệ thống tự động kiểm soát trong đó phối hợp các công nghệ mới nổi tiềm năng như AI để củng cố khả năng ra quyết định và nhận biết tình huống.
Một điểm đáng lưu ý khác mà Mỹ nhấn mạnh trong báo cáo đó là tham vọng của Trung Quốc với Bắc Cực. Tài liệu viết: Bắc Kinh đang tăng cường các hoạt động tại khu vực này với niềm tin đây sẽ là những “viên gạch lót đường” cho họ tăng cường hiện diện quân sự mạnh mẽ hơn trên thế giới.
“Nghiên cứu dân sự có thể hỗ trợ cho quân đội Trung Quốc tăng cường hiện diện tại Bắc Băng Dương trong đó, họ có thể triển khai tàu ngầm tới khu vực này để phòng vệ trước các cuộc tấn công hạt nhân”, ông Schriver nói thêm.
Nhắc đến Biển Đông, lo ngại trước tình hình quân sự hoá một số đảo đá mà Trung Quốc bồi đắp trái phép trên Biển Đông, ông Schriver cho hay: “Bước đáp trả mà chúng tôi đang thực hiện là đưa tàu thuyền đi qua những vùng biển luật pháp quốc tế cho phép. Ngày càng có nhiều nước tham gia cùng chúng tôi trong hoạt động này, với mục đích cho thế giới thấy rằng không đất nước nào có quyền thay đổi luật pháp và quy định quốc tế”.
Trung Quốc muốn hiện đại hoá quân đội đến năm 2035
Trung Quốc phản ứng
Tuy nhiên, báo cáo trên không được nhiều chuyên gia đánh giá cao. Điển hình,Tiến sĩ Andrew S. Erickson, giáo sư về chiến lược tại Viện Nghiên cứu hàng hải Trung Quốc bình luận: “Rõ ràng, bản báo cáo này tồn tại nhiều điểm gây tranh cãi”, các thông tin được thu thập mang tính chắp vá và khó thuyết phục.
Về phía Trung Quốc, trước báo cáo trên, Người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Trung Quốc Cảnh Sảng phản ứng mạnh mẽ: “Trung Quốc đã thúc giục Mỹ từ bỏ tư duy Chiến tranh lạnh và quan niệm lỗi thời về trò chơi có tổng bằng không, cần phải nhìn nhận khách quan và lý trí hơn về mục đích chiến lược cũng như xây dựng quốc phòng của Trung Quốc, chấm dứt hành động công bố báo cáo mà Bắc Kinh cho là “vô trách nhiệm từ năm này qua năm khác”.
Cũng theo người phát ngôn Cảnh Sảng, tương tự các báo cáo trước đây mà Mỹ đã công bố, tài liệu lần này cũng đưa ra nhiều bình luận trái sự thật về chính sách quốc phòng Trung Quốc, bóp méo mục đích chiến lược, ra sức gieo rắc cái gọi là ‘mối đe doạ từ Trung Quốc’. “Bắc Kinh kiên quyết phản đối báo cáo này”, ông Cảnh Sảng nhấn mạnh.