Trong một tuyên bố chính thức, Bộ Ngoại giao Nga đã cực lực lên án hành động sử dụng tên lửa hành trình và máy bay không người lái (UAV) tấn công vào các cơ sở chế biến dầu mỏ ở Abaqaiq và Khurais của Saudi Arabia hôm 14/9 khiến nền sản xuất dầu lửa của nước này gần như tê liệt.
"Chúng tôi mạnh mẽ lên án các cuộc tấn công vào những mục tiêu phi quân sự và bất kỳ hành động nào có thể gây bất ổn cho thị trường dầu mỏ thế giới."
Thông báo của Bộ Ngoại giao Nga cũng trích dẫn tuyên bố nhận trách nhiệm thực hiện vụ tấn công của phong trào vũ trang Houthi ở Yemen, đồng thời chỉ trích Mỹ đã "cố gắng tìm mọi cách đổ lỗi cho Iran".
Bên cạnh đó, Moscow còn kêu gọi tiến hành một cuộc điều tra kỹ lưỡng về sự việc và lên án bất cứ hành động quân sự hay trừng phạt kinh tế nào chống lại Iran.
Tại sao Nga quyết tâm bảo vệ Iran?
Iran là một đối tác thân cận của Nga trong cuộc chiến tại Syria. Tehran đã cung cấp một lượng lớn lực lượng bộ binh "thiện chiến" để bù đắp cho sự yếu kém của Quân đội Syria và cũng đã giúp Moscow giảm mức thương vong đáng kể bằng cách luôn đi đầu trong các trận chiến ở tiền phương hoặc sát cánh cùng đồng minh ở những địa bàn có khả năng phòng không thấp.
Ngày 16/9, trong hội nghị cấp cao với sự tham gia của Tổng thống Iran Hassan Rouhani và người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ Recep Erdoğan, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã không tiếc lời ca ngợi vai trò của Iran trong việc loại bỏ triệt để các phần từ khủng bố ở Syria, góp phần bình ổn đất nước này và cùng chung tay nỗ lực tìm ra giải pháp chính trị cho cuộc xung đột.
Moscow đã và đang hỗ trợ Iran trở thành thành viên đầy đủ của Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) và đang hoàn tất những công tác chuẩn bị cuối cùng để ký một thỏa thuận thương mại tự do giữa hai nước.
Về phần mình, Tổng thống Iran Rouhani đã tố cáo "chủ nghĩa bá quyền" của Mỹ và tuyên bố cả Nga và Iran đều đã giành "chiến thắng vĩ đại ở Syria", đồng thời ca ngợi tiến trình phát triển thương mại Nga-Iran, trong đó có cả vấn đề mua bán vũ khí và hợp tác hạt nhân.
Vì vậy, cho dù có bất cứ bằng chứng nào được đưa ra chứng tỏ sự can dự của Iran vào các cuộc tấn công bằng UAV ở Saudi Arabia thì Moscow dường như vẫn cố gắng duy trì mối quan hệ vốn dĩ đang tốt đẹp này với Tehran.
Khói bốc lên từ cơ sở dầu mỏ của công ty Aramco ở phía Đông Abqaiq, Saudi Arabia ngày 14/9/2019. Ảnh: Reuters
Nga trở thành "ngư ông đắc lợi"?
Moscow cũng đang nỗ lực xây dựng quan hệ hợp tác tốt hơn trong nhiều lĩnh vực khác nhau với Riyadh. Là những quốc gia sản xuất và xuất khẩu dầu lửa lớn, Nga và Saudi Arabia đã trở thành những quốc gia đóng vai trò trung tâm trong tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC).
Tuy nhiên, hoạt động hợp tác đáng chú ý hơn là từ nhiều năm qua Moscow và Riyadh đã tích cực thảo luận về các hợp đồng vũ khí lớn và các khoản đầu tư tiềm năng của Saudi Arabia vào Nga.
Sau khi bị phương Tây áp đặt các lệnh trừng phạt vào năm 2014, Moscow đã không ngừng nỗ lực tìm kiếm nguồn tiền thay thế từ bên ngoài. Nga đã ký kết được nhiều hợp đồng vũ khí lớn và các khoản đầu tư sinh lợi với các nước vùng Vịnh giàu dầu mỏ và đang kỳ vọng Saudi Arabia có thể mang lại nhiều hơn nữa.
Năm 2017, có thông tin cho rằng Moscow đã ký được thỏa thuận với Riyadh về việc cung cấp các hệ thống tên lửa phòng không S-400 mặc dù cho đến nay điều này vẫn chưa được thực hiện.
Trong cuộc họp báo tại Ankara, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã đề nghị giúp Saudi Arabia bảo vệ lãnh thổ của họ nếu như ban lãnh đạo nước này cũng "đưa ra quyết định khôn ngoan như các nhà lãnh đạo của Iran và Thổ Nhĩ Kỳ mua tên lửa S-300 hoặc S-400 từ Nga".
Còn các chuyên gia quân sự Nga cũng khuyên Saudi Arabia nên tính tới việc mua các hệ thống phòng không tầm gần Pantsir để đối phó với các vụ tấn công tiềm ẩn bằng UAV tới đây. Nga đã cung cấp các tổ hợp Pantsir S-1 cho một số quốc gia vùng Vịnh và Ả Rập.
Hệ thống tên lửa/pháo phòng không Pantsir-S1
Hãng thông tấn Interfax dẫn lời các quan chức hàng đầu của Bộ Quốc phòng Nga phát biểu một cách đầy mỉa mai rằng: "Mỹ đã cung cấp cho Saudi Arabia khoảng 88 tổ hợp tên lửa Patriot và hiện tại đang triển khai 3 tàu khu trục trong vùng Vịnh trang bị các hệ thống đánh chặn Aegis nhưng tất cả đều đã không ngăn chặn được cuộc tấn công bằng UAV vào Abaqaiq và Khurais".
Nguồn tin Interfax nhấn mạnh, các hệ thống Patriot và Aegis không hiệu quả và không thực sự đánh chặn được các cuộc tấn công ồ ạt bằng máy bay không người lái hoặc tên lửa hành trình trong tình huống chiến đấu thực tế.
Người Mỹ đã giúp Saudi Arabia xây dựng một hệ thống phòng thủ quá tốn kém với khả năng do thám radar liên tục nhưng hóa ra lại chẳng phát huy được tác dụng.
Công ty xuất khẩu vũ trang nhà nước Nga Rosoboronexport tuyên bố họ sẽ nỗ lực hết sức để thu được lợi ích từ vụ tấn công Saudia Arabia bằng UAV.
Tại Triển lãm Hàng không Dubai vào tháng 11 tới đây, Rosoboronexport dự kiến sẽ chào hàng cho các nước Ả Rập nhiều hệ thống vũ khí chống UAV của Nga.
Theo Rosoboronexport, các hệ thống chống máy bay không người lái hiệu quả có thể giúp họ thu về hàng tỷ USD.
Đứng trước bối cảnh các vũ khí do Mỹ sản xuất được cho là đã không phát huy tác dụng như mong muốn, Nga hy vọng sẽ tạo ra được nhiều ảnh hưởng hơn và thu về nhiều tiền hơn từ các hợp đồng bán vũ khí và giá dầu cao hơn.
Bên cạnh đó, Moscow cũng cố gắng duy trì mối quan hệ cân bằng, cho dù khá bấp bênh, với Iran, các nước Ả Rập cũng như Israel.
Tất nhiên, một nhiệm vụ như vậy không "dành cho những người yếu tim" nhưng rõ ràng nước Nga của ông Putin dường như đang sẵn sàng đối diện với thách thức và đón nhận cơ hội hiếm có này.