Khi Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe nói hồi tháng trước rằng đại dịch COVID-19 là cuộc khủng hoảng quốc gia lớn nhất kể từ Thế chiến II, mọi người đã bỏ qua rằng chỉ vài tuần trước đó, chính phủ của ông đã thông qua ngân sách quốc phòng lớn nhất kể từ khi kết thúc thế chiến.
Quốc hội Nhật Bản đã phê duyệt ngân sách quốc phòng trị giá 46,3 tỷ đô la Mỹ vào ngày 27/3, với các hạng mục mua sắm tên lửa chống hạm mới và nâng cấp tàu sân bay cho phép mang theo máy bay chiến đấu tàng hình Lockheed Martin F-35B.
Chi tiêu liên quan đến quốc phòng ở Nhật Bản có truyền thống chủ yếu nhằm che chắn chống lại mối đe dọa hạt nhân của Triều Tiên. Tuy nhiên, chi tiêu mới mạnh tay rõ ràng là nhằm đối phó với một Trung Quốc bành trướng và ngày càng quyết đoán, theo những người trong quân đội Nhật Bản.
“Đó là Trung Quốc, không phải Triều Tiên, đó là mối quan tâm chính”, Asia Times dẫn lời một quan chức Nhật Bản yêu cầu giấu tên.
Khi Mỹ tăng cường các đe dọa bắt nguồn, hoặc lấy cảm hứng từ COVID-19 chống lại Trung Quốc và lo ngại về một cuộc xung đột vũ trang có thể xảy ra, nhiều nhà phân tích chiến lược đã suy đoán rằng sự cân bằng chiến lược của châu Á-Thái Bình Dương có thể đã thay đổi trước khả năng quân sự đang gia tăng nhanh chóng của Trung Quốc.
Nhưng tính toán đó thường bỏ qua tiến bộ quân sự “tàng hình” của Nhật Bản và sự hỗ trợ mà họ có thể cung cấp cho Mỹ trong bất kỳ kịch bản xung đột tiềm năng nào, thông qua các hệ thống vũ khí mới được thiết kế đặc biệt để chống lại các khí tài quân sự thời đại mới của Trung Quốc bao gồm cả tàu sân bay.
Exhibit A là tên lửa chống hạm siêu thanh mới của Nhật Bản, được thiết kế đặc biệt để đe dọa các tàu sân bay Trung Quốc ở biển Đông và biển Hoa Đông. Tên lửa, đủ điều kiện là một yếu tố thay đổi trò chơi của quốc phòng Nhật Bản, có thể lướt ở tốc độ cao theo các quỹ đạo phức tạp, khiến việc đánh chặn rất khó khăn.
Khi tên lửa được đưa vào sử dụng, Nhật Bản sẽ là quốc gia thứ tư trên thế giới sau Mỹ, Nga và Trung Quốc được trang bị công nghệ lượn siêu âm.
Chi tiêu quân sự mới cũng sẽ dành cho việc triển khai các tàu sân bay thực sự đầu tiên của Nhật Bản kể từ Thế chiến II cũng như tăng cường an ninh không gian, bao gồm cả việc nghiên cứu sử dụng sóng điện tử để phá vỡ “hệ thống thông tin liên lạc của kẻ thù”, có nghĩa là Trung Quốc.
Năng lực hải quân được củng cố của Nhật Bản sẽ cho phép họ giám sát từ các đảo chính và xa xôi, thậm chí ngăn chặn các lực lượng hải quân Trung Quốc ra khỏi biển Hoàng Hải tiến vào Thái Bình Dương trong một kịch bản xung đột tiềm tàng.
Vào tháng 4/2018, Nhật Bản đã ra mắt đơn vị thủy quân lục chiến đầu tiên kể từ Thế chiến II. Lữ đoàn đổ bộ triển khai nhanh sẵn sàng hành động ở bất cứ đâu trong các vùng biển khu vực.
Một số nhà quan sát tin rằng Hải quân Nhật Bản hiện có khả năng và có thể vượt trội hơn bất kỳ lực lượng nào ở Thái Bình Dương bao gồm cả Trung Quốc.
Trong khi đó, nhiều chi tiêu quốc phòng theo định hướng của Trung Quốc đang được thực thi. Dự báo của Bộ Quốc phòng Nhật Bản cho thấy ngân sách quốc phòng sẽ tăng lên 48,4 tỷ đô la trong năm tài khóa 2021 và tăng lên 56,7 tỷ đô la vào năm 2024.
Điều đó dường như mâu thuẫn với hiến pháp hòa bình Nhật Bản 1947, do Mỹ áp đặt sau khi thất bại trong Thế chiến II để ngăn chặn sự xâm lược của nước này trong khu vực.
Ngân sách quốc phòng Nhật Bản vẫn được duy trì ở mức 1% tổng sản phẩm quốc nội (GDP), một quy tắc được áp dụng từ cuối những năm 1950 để ngăn chặn Nhật Bản trở thành một siêu cường quân sự, thời đại mà những ký ức về đất nước thời chiến tranh tàn bạo vẫn còn mới mẻ.
Nhưng với sự nổi lên mạnh mẽ gần đây của Trung Quốc với tư cách là một cường quốc quân sự, giới hạn ngân sách đó có vẻ ngày càng lỗi thời và có thể sớm được dỡ bỏ.