Hôm 6/10, phát biểu tại Trung tâm Đánh giá Chiến lược và Ngân sách, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper đã công bố một thiết kế của lực lượng hải quân Mỹ có tiêu đề “Lực lượng Chiến đấu 2045”.
Chính sách quản lý và luật đất đai yêu cầu hải quân Mỹ xây dựng một hạm đội 355 tàu, số lượng tăng hơn 300 chiếc so với hiện tại. Nếu được tài trợ và thực hiện hợp lý, Bộ trưởng Esper dự kiến sẽ sản xuất một hạm đội 355 tàu vào năm 2035, nhưng chỉ là bước tạm thời hướng tới một hạm đội 500 tàu vào năm 2045.
"Ông chủ" Lầu Năm Góc trích dẫn rõ ràng tác phẩm của Alfred Thayer Mahan, một sĩ quan và nhà sử học của hải quân Mỹ, người mà John Keegan gọi là "chiến lược gia quan trọng nhất của Mỹ trong thế kỷ XIX". Ông Alfred muốn Mỹ xây dựng một hạm đội có khả năng giành được "quyền chỉ huy trên biển" từ những đối thủ mạnh nhất.
Theo cách nói của ông Alfred, việc chỉ huy các vùng biển quan trọng sẽ giúp "tích lũy quyền lực" từ đó cho phép Mỹ tiến hành các hoạt động thương mại và giao thương hàng hải mà ít gặp cản trở. Ngoài ra, còn có thể cắt đứt thương mại của kẻ thù và hỗ trợ chiến lược quân sự hoặc khai thác đại dương như một nơi "trú ẩn" an toàn cho hoạt động hàng hải.
“Chúng ta phải vạch ra một con đường mới cho một hạm đội tương lai giúp duy trì ưu thế của hải quân nước ta. Lực lượng này sẽ lớn, hiện đại, bền vững hơn, có khả năng sống sót, thích nghi và độ sát thương nhiều hơn những gì chúng ta đã chứng kiến trong nhiều năm qua. Chúng tôi tin rằng tầm nhìn tương lai này sẽ giúp bảo đảm Mỹ có lực lượng hải quân lớn nhất thế giới”, Defense News dẫn lời Bộ trưởng Mark Esper.
Trong những năm gần đây, nhiều ý kiến cho rằng hải quân Mỹ sẽ không bao giờ đạt được con số 355 tàu, chủ yếu vì tầm nhìn của các nhà lãnh đạo hải quân vẫn tập trung vào các chiến binh chủ lực đắt tiền không thể mua được với số lượng lớn. Tuy nhiên, theo chuyên gia Thomas Spoehr của Viện Nghiên cứu chính sách Heritage Foundation, trong bối cảnh hải quân Mỹ phải đối mặt với các mối đe dọa ngày càng gia tăng và phức tạp hiện nay, việc tăng số lượng chiến hạm là cần thiết.
Mỹ cam kết bảo đảm an ninh cho các đồng minh Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) và nhiều quốc gia khác như Nhật Bản, Hàn Quốc....
Mỹ có lợi ích trong việc bảo đảm tự do hàng hải tại các khu vực như Biển Đông-nơi có lượng hàng hóa trị giá ít nhất 3,4 nghìn tỷ USD lưu thông mỗi năm, hay vịnh Ba Tư-nơi có ít nhất 21% sản lượng dầu mỏ thế giới được vận chuyển ngang qua. Việc bảo vệ các lợi ích hàng hải của Mỹ đòi hỏi cả sự hiện diện lẫn khả năng triển khai nhanh chóng hạm đội tàu chiến ở nhiều khu vực.
Tàu sân bay USS Nimitz và tàu khu trục USS Ralph Johnson của Mỹ trong một cuộc tập trận ở Thái Bình Dương hồi tháng 5-2020. Ảnh: US Navy.
Cho dù hạm đội tàu chiến của Mỹ hiện có hơn 290 chiếc, nhưng chuyên gia Thomas Spoehr cho rằng, số lượng chiến hạm Mỹ thực sự "sẵn có" tại những khu vực quan trọng như Biển Đông hay Ấn Độ Dương là rất khiêm tốn.
Lý do là bởi hơn 290 chiến hạm của Mỹ phải được phân bổ cho nhiều khu vực khác nhau. Đó là chưa kể tới những thời điểm các chiến hạm phải tham gia các chương trình huấn luyện hoặc bảo dưỡng.
"Muốn tránh xảy ra chiến tranh với các đối thủ, Mỹ cần một lực lượng hải quân hiện đại, có quy mô nhằm phát đi một thông điệp rõ ràng rằng bất kỳ nỗ lực sử dụng sức mạnh quân sự nào đe dọa lợi ích của Mỹ rốt cuộc cũng sẽ thất bại.
Khả năng hải quân Mỹ duy trì sự hiện diện lâu dài và đáng tin cậy trên khắp thế giới, đặc biệt tại những vùng biển tiếp giáp các đối thủ tiềm tàng, mang tính răn đe nhiều hơn so với các lực lượng quân sự đóng quân ở nhà", chuyên gia Thomas Spoehr nhấn mạnh trong một bài viết trên tạp chí National Interest.
Kế hoạch tăng số lượng chiến hạm mà tờ Stars and Stripes đánh giá là đầy tham vọng này đòi hỏi phải bổ sung hàng chục tỷ USD vào ngân sách của hải quân Mỹ từ nay đến năm 2045. Để hiện thực hóa kế hoạch, Bộ trưởng Mark Esper cho biết hải quân Mỹ đã và đang nghiên cứu tìm nguồn ngân sách đóng tàu chiến mới.