SOHA NEWS
LTS: Nhằm mang lại cái nhìn toàn cảnh hơn về sự kiện Trường Sa 1988 và những diễn biến xung quanh, Tòa soạn xin gửi tới quý độc giả Hồi ức của Chỉ huy chiến dịch cứu hộ tàu HQ-614 trên khu vực Thuyền Chài - Trường Sa, Đại tá hải quân Liên Xô đã nghỉ hưu V.A.Khorkov – nguyên tham mưu trưởng Lữ đoàn tàu mặt nước độc lập 119 (1985-1989) Binh đoàn 17.
---
Kỳ 1: Chiến dịch cứu hộ tàu HQ-614 trên khu vực Thuyền Chài - Trường Sa của Hải quân Liên Xô
---
(Tiếp theo và hết)
Thủy thủ Việt Nam cũng nhận được chỉ thị từ ban lãnh đạo của họ qua đài vô tuyến trên tàu bị nạn là phải tiếp tục công tác cứu hộ. Ở đó, trên con tàu bị nạn Việt Nam đã đứng tại vị trí mắc cạn hơn 1,5 tháng, trên rạn đá san hô mà chẳng có gì ăn được.
Kéo tàu HQ-614 rời khỏi bãi cạn thành công
Có một buổi tối khi đỉnh triều đã dâng cao hơn 5-7 cm (so với thường lệ), và thời điểm kế tiếp đạt tới mức đỉnh như thế này, theo tính toán phải 7 - 10 ngày nữa mới đến. Sau buổi tập huấn thường lệ, chúng tôi vào vị trí nhổ neo. Và bây giờ bắt đầu việc khởi động cáp kéo, nhưng thực ra nó đã ngắn hơn rồi, có nghĩa là thời gian để thao tác sẽ ít hơn.
Chúng tôi xác định chính xác vị trí của tàu bị nạn. Nhật ký sự kiện được bác sỹ chuyên ngành đội cứu hộ 62, Oktai Ibraghimov ghi chép rất tỉ mỉ. Hoa tiêu trưởng của sư đoàn tàu ngầm số 38, Trung tá hải quân A.M. Fetisov còn đủ thời gian kiểm tra vị trí của tàu bị nạn và SB-28 cả trên radar, cả bằng trực quan và bằng phép giao hội nghịch định vị trong nhật ký đạo hàng.
Giúp việc Fetisov là hoa tiêu của tàu (SB-28), kỹ thuật viên đo đạc vô tuyến và trợ lý chính (của thuyền trưởng). Người phát tín đứng trên vị trí nhận và phát tín hiệu. Tại vị trí máy điện báo - thuyền trưởng SB-28 túc trực. Chỉ huy các hoạt động cứu hộ - trên cánh phải của đài chỉ huy hành trình.
Tàu bị nạn vẫn từ từ (20-30 cm một bước nhảy) tiến theo ra vùng nước sâu trên "tuyến đã vạch", tuyến được đánh dấu trên cả hai cạnh bằng các đống đá xếp và san hô. Và đây, bước chuyển cuối cùng trước khi ra tới vùng nước sâu, rải balat, bước nhảy, bơm xả dằn, bước nhảy... nhưng chưa phải, vẫn là tiến tiếp về phía trước!
Thượng úy bác sĩ quân y Oktai Ibraghimov của đội cứu hộ 62 tiểu đoàn tàu hậu cần 255, đang chuẩn bị đón nhận những người bị thương. Tất cả đều được cứu.
Vào giây phút đó ít người trong số chúng tôi hiểu ra rằng không phải là cáp bị bung mà là con tàu bị nạn đã ra tới vùng nước ... Tuy nhiên, các bạn Việt Nam đã nhận ra điều này sớm hơn chúng tôi, hàng chục phát pháo hiệu màu bay vút vào không trung, tiếng súng bộ binh đồng loạt vang lên. Trên các tàu người người hét "Ura".
Tàu chuyển hướng ra biển. Chúng tôi nhận được các báo cáo từ tàu bị nạn. Vào lúc bình minh chúng tôi cho thợ lặn tiến hành lặn kiểm tra (tàu bị nạn), nhưng ở đâu cũng bị lũ cá mập làm cản trở công việc. Không có cách gì sang hẳn được tàu bị nạn để kiểm tra, sóng (lớn) và các mảnh thành mạn bị rách tơi tả còn treo trên khung mạn tàu ngăn cản việc này.
Cho tàu khởi hành, chúng tôi đến trạm (bờ bắc) để đón các quân nhân kẹt lại. Theo hướng vuông góc với bờ biển hơi chếch về phía nam, nơi 35 thủy thủ Việt Nam đang đứng trong nước biển sâu đến thắt lưng, chúng tôi chạy ở tốc độ tối thiểu cho phép thao tác, chuyển sang giai đoạn cứu hộ tiếp theo.
Gần bờ biển, sau khi làm một vòng hồi chuyển ngoặt hẳn về phía trái, chúng tôi thả xuống một quân nhân Việt Nam bơi giỏi cùng các quả cầu thủy tinh nổi đặt trên lưới dây kéo rất dài và rất bền, anh ta bơi rất nhanh dọc theo bờ biển. Nhưng chỉ có 3 hoặc 4 thủy thủ lao tới bám được vào những sợi dây quý giá đó.
Việc này được lặp đi lặp lại nhiều lần khi vẫn còn các thủy thủ chưa được vớt lên tàu kéo. Chắc chắn, mỗi lần cơ động như vậy - là một lần có nguy cơ lớn lại bị mắc cạn trên chính rạn san hô mà tàu mới thoát khỏi.
Cần phải đánh giá đúng các thuỷ thủ Việt Nam: trong số họ có một thủy thủ bị thương vào đầu, toàn đầu bị băng kín và anh ta bơi mù, chỉ được bảo hiểm bằng một sợi cáp. Anh ta không có sự lựa chọn: hoặc bám lấy sợi dây, hoặc (sóng) sẽ cuốn bạn ra biển mà không phải là đưa bạn vào bờ.
SB-28 đang kéo HQ-614
Tất cả đều vui vẻ và hài lòng, nhưng đói meo, vì thực phẩm và nước ngọt đã cạn, các con tàu không hướng về Cam Ranh mà đè sóng đi về phía bắc, tới Nha-Trang để giảm bớt độ lắc. Sóng từng đợt quét trùm qua boong SB-28 và chạy khắp boong thượng phía lái. Tốc độ không vượt quá 4-5 hải lý/giờ.
Nhưng sự cố nghiêm trọng vẫn xảy ra
Đêm đầu tiên hành trình diễn ra bình yên, nhưng ít người đi ngủ. Hàng chục con mắt theo dõi hành vi của con tàu bị nạn. Tàu SB-28 nhận được các báo cáo an ủi rằng tất cả vẫn tốt, việc kéo tàu vẫn diễn ra theo kế hoạch. Nhưng lúc bình minh, sau khi thông báo đã gửi về Sở chỉ huy binh đoàn, từ tàu bị nạn phát ra đề nghị khẩn cấp trợ giúp trong cuộc chiến với nước.
Sau khi chọn được cáp kéo, chúng tôi chuyển sang tàu bị nạn máy bơm chìm chạy điện đang có. Chúng tôi bấm thời gian cho công việc của họ, đồng thời không để mất một phút nào, tiếp tục đi về căn cứ.
Bơm hoạt động cật lực, đã bơm ra không ít hơn 20 tấn nước. Đó là một triệu chứng rất đáng lo ngại, nhưng không thể nghĩ gì khác hơn được - phải đi vào phía bờ. Độ sâu của biển (hiện tại) - hơn một km ... Thêm một đêm nữa qua và điều tương tự lại xảy ra!
Tại sao các anh không bơm nước biển ra? Lấy gì mà bơm - máy bơm cháy rồi! Chúng tôi đã giao (cho họ) một máy bơm (tốt) như thế nào. Máy bơm dự trữ chúng tôi không còn. Rồi qua thêm một đêm nữa, tới bờ còn xấp xỉ 90 dặm.
Không ai ngủ. Tất cả mọi người ngồi xung quanh cabin lái, bên trong các tấm quây cánh cửa và cầu thang, chuyền nhau rít thuốc theo vòng tròn.
Trả lời chất vấn về tình trạng của tàu chúng tôi nhận được câu trả lời thỏa đáng, và luân phiên báo cáo về Sở chỉ huy binh đoàn: "tất cả đang theo đúng kế hoạch".
Rạng đông mới hửng, biển đã động - sóng cấp 5-6, trên boong tàu đang chao đảo, từ lâu chẳng ai quan tâm đến điều ấy nữa, không cả lệnh báo ăn sáng, ăn trưa, ăn chiều và uống trà tối. Đột nhiên, đài vô tuyến điện liên lạc có tiếng rít và không có tín hiệu, chúng tôi nghe thấy giọng tiếng Nga trọ trẹ: "Đồng chí Kharikov! Tàu chúng tôi sắp chìm - hãy giúp khẩn trương!"
Tàu vận tải quân sự HQ-614 đang được giữ nổi nhờ đệm không khí.
Làm sao lại thế được? Chỉ vài phút trước đây, mọi thứ đều tốt. Đội gác trên boong thượng kêu lên: "Tàu đang nghiêng kìa!". Tiếp theo giống như trong cơn ác mộng...
Lệnh cho tay lái: "Ghìm thẳng chống sóng. Tốc độ tiến nhỏ nhất. VEZ-19 chuẩn bị". VEZ-19 - một loại máy bơm phun tia cỡ lớn (chiều dài - khoảng 1,9 m, trọng lượng không có ống mềm - 80 kg, lưu lượng 250 m3/h, đường kính của ống hút - 200 mm).
Một thiết bị hút nước cực mạnh, nhưng trên chỗ bằng phẳng cũng cần 4 người khiêng, còn ở đây trên sàn boong trơn trượt, chao lắc, sóng đều đặn đánh ngang thắt lưng, cáp kéo thì đang bay trên đầu tóe lửa. Biên độ lắc lớn quá.
Tàu bị nạn không đè được lên sóng, đã nghiêng trên 30 độ về phía mạn trái, trước khi mép boong ngập vào trong nước 29-30 cm.Trên tàu bị nạn tất cả đang đứng dồn sang mạn phải cạnh thành bảo vệ mặt boong với các chai nhựa trong tay và cân lại độ nghiêng của con tàu đang chìm bằng trọng lượng của họ, như thủy thủ trước cơn gió ngược.
Người chỉ huy cứu hộ làm việc với loa - megafone trong tay đứng trên nóc buồng tời tàu kéo, sau đó là thợ cả cơ khí với máy hàn điện lên đứng cạnh để gia cố trong quá trình trả lại cáp kéo.
Sau nhiều lần nỗ lực, người ta đã thành công trong việc ném máy VEZ-19 sang. Dòng nước cuồn cuộn phun ra từ hầm tàu khoang mũi. Tàu miễn cưỡng ngóc dần mũi lên, thân tàu từ từ thẳng dậy.
Niềm vui sướng trào lên trong những người tham gia chiến dịch cứu hộ, nhưng ... bơm lại bỗng dừng. Thật xấu hổ! ... .. "Máy bơm VEZ-19 thứ hai chuẩn bị!".
Và một lần nữa, những bàn tay khéo léo lắp ráp hệ thống, kết nối các đầu nối đoạn ống. Chúng tôi lại chuyển sang tàu bị nạn máy bơm VEZ-19 thứ hai. Sóng cuốn mất nắp khoang hầm mũi, độ nghiêng và chênh mớn của con tàu đột ngột tăng mạnh.
Tôi chuyển lệnh cho Thiếu tá Bùi: "Mọi người bám theo dây bảo hiểm và cáp kéo cứu hộ. Chỉ chấp hành lệnh của chúng tôi, đi thành nhóm 5 người một, không ai được nhảy xuống nước!".
Bùi giơ tay lên. Rõ rồi! Bơm hoạt động và tàu nổi lên rất chậm chạp, nhưng nổi thấy rõ, mặc dù sàn boong đã mấp mé nước. Nhưng sóng cuốn trôi tiếp nắp khoang hầm thứ hai, boong chìm dần trong nước và bơm bắt đầu bơm nước từ biển khơi ra biển khơi. Bây giờ bạn chỉ có thể cứu người! Con tàu đã lật nghiêng cắm mũi xuống nước.
Một vài nhóm 5 người đã di chuyển thành công theo cáp kéo cứu hộ sang tàu chúng tôi, lên boong SB-28. Tuy nhiên, có 6-8 người trượt xuống nước và bị cuốn đi .... Chỉ có tiếng kêu xé lòng của họ vẫn treo trong không trung. "Hoa tiêu! Phương vị, giữ nguyên vị trí!".
Hoa tiêu trưởng Aleksei Mikhailovich Fetisov đứng bên phải la bàn từ tính, đang ngắm trong máy tầm phương thấy những người đang kêu gọi giúp đỡ, đồng thời ghi chú vào sổ tay, đặt dấu trên bàn đạc cơ động nhỏ, đưa tay chào và gật đầu đáp lại.
Người sỹ quan có kiến thức tham mưu, có trình độ chuyên môn cao không yêu cầu bất kỳ hướng dẫn bổ sung hoặc làm rõ nào.
Con tàu bị lật úp, hơn một phần ba độ dài đáy đã chìm dưới nước. Tàu kéo của chúng tôi đang chìm phía lái xuống. Để đưa mọi người từ hai mạn của nó lên khỏi mặt nước người ta đã ném xuống thang dây, các đầu dây neo cặp mạn, chăn và vải trải giường đã thắt nút.
Tất cả những ai không phải trực gác đều nhào vào túm tóc và quần áo kéo người lên khỏi mặt nước. Trên con tàu đang lộn ngược đáy, đứng lui vào cạnh trục chân vịt là ba người: thuyền trưởng, phiên dịch viên thiếu tá Bùi, thuyền phó chính trị. Trong tay họ là túi cao su đựng các tài liệu, trên đầu họ đội lá cờ quốc gia.
Độ chênh mớn đằng lái của con tàu kéo cứu hộ tăng lên đáng sợ, thành hộ lan mặt boong đã ngập xuống dưới nước, những người phụ nữ hét lên: "Chặt cáp kéo đi!"....
Nước đã tiếp cận các tấm quây phía cửa hành lang boong thân, nhưng cắt cáp kéo là không thể, vì vẫn còn người đứng trên đáy (tàu bị nạn). Những người được cứu ở trong tình trạng mệt lả: người nằm, người ngồi xổm, người nằm lăn lóc trên mạn đồng thời với sóng nhồi và dưới những tia lửa tóe ra theo đường cáp thép cứu kéo trượt quanh vòng nâng.
Nỗ lực dồn cho cứu người.
Bác sỹ Thượng úy quân y Ibraghimov Oktai Serghoevitch vẫn thực hiện nhiệm vụ của mình một cách lạnh lùng và bình tĩnh đến kỳ lạ. Anh ấy chỉ có một mình, còn những người được giải cứu là khoảng 60 người.
Nhưng mỗi người trong số họ đều được sự trợ giúp cần thiết và sự quan tâm của con người. Sự trầm tĩnh và chuyên nghiệp mà anh thể hiện trong các tình huống nguy kịch đã làm cho rất, rất nhiều người tĩnh trí trở lại, cứu họ thoát khỏi cơn hoảng loạn có thể mắc phải.
Nhìn vào công việc can đảm của người bác sỹ, ta thấy một sự tự tin to lớn - chúng ta sẽ cứu được tất cả! Và với những người như Oktai, không lực lượng thiên nhiên nào khuất phục được chúng ta. Và đây những người cuối cùng đã lên được trên tàu.
Một trong những thủy thủ được giải cứu cũng đã trên 50 tuổi và ông ấy đã ở tình trạng cận kề cái chết. Ibragimov đã ôm ông ấy trong tay chuyển vào phòng cấp cứu, nơi đã cứu sống ông ấy.
Nỗ lực lần thứ hai cắt đứt cáp thép cứu hộ bằng dây hàn điện đã quất bay tung ruột cáp ra ngoài lõi, suýt quật ngang chân các thủy thủ đứng trên nóc buồng tời kéo. Tàu kéo cứu hộ nổi hẳn lên, hắt một khối nước cực lớn đằng lái bay tới cabin thủy thủ phía mũi thông qua các hành lang và ùa vào khoang máy tàu, ngắt mạch hoạt động con tàu trong một thời gian ngắn.
Tàu mở hết tốc lực, trong khi vẫn cho bơm khối nước đã tràn vào ra biển, tiếp tục đi tìm kiếm những người bị sóng cuốn đi trước đó. Trong cảnh biển động như vậy, ngay cả từ vị trí cao nhất của tàu kéo này cũng khó nhìn thấy bất cứ cái gì ngoài đỉnh sóng thứ hai đang ập tới.
Sự căng thẳng đã đạt đến giới hạn, chúng tôi vẫn căng mắt quan sát cung phần tư đường chân trời. Họ đây rồi! Tất cả đều còn sống, những cánh tay đang vẫy! Nhưng bỗng nhiên bên cạnh chỉ một người đang bơi duy nhất vẫy tay.
Không có thời gian để dừng lại, chúng tôi ném vòng cứu sinh, chúng tôi đã xác định được vị trí. Ba chuyến nữa trong tình hình khó khăn chung, sau tổng cộng 12-18 phút kể từ khi bắt đầu hành động tất cả mọi người đã được vớt lên tàu.
Một thời gian rất lâu không thể đếm họ có bao nhiêu quân nhân trên tàu - bây giờ tất cả đều đang ở trong trạng thái hưng phấn và di chuyển liên tục trên con tàu. Có khoảng 30 người Xô viết - còn những người được giải cứu có 66 người. Máy bay bay đến sau khi chúng tôi báo cáo đã kiểm tra lại khu vực lần cuối.
Sau khi xác nhận rằng không còn ai và không còn gì để tìm kiếm và cứu nạn nữa, chúng tôi đi về Cam Ranh. Chúng tôi chuyển những người được cứu cho Bộ chỉ huy vùng 4 Hải quân Việt Nam theo danh sách.
Cho đến tận ngày hôm nay, tôi vẫn ngạc nhiên là làm thế nào trong một tình hình hỗn độn như vậy, lại không có (tại thời điểm đó) các công cụ đạo hàng hiện đại, ngoài giới hạn khả năng nhìn thấy trực quan và ngoài giới hạn tầm nhìn vô tuyến đường bờ biển nhưng A.M. Fetisov đã biết cách giữ vị trí cho SB-28 và tìm được mọi người.