Ẩu đả với giáo viên
Nói về thông minh, Jose Mourinho là một bộ óc tuyệt vời. Ngay từ thời còn học trung học, ông đã hoàn thành các môn học rất xuất sắc, từ những môn tự nhiên đến xã hội.
Nhưng con đường học hành của Mourinho không đi đến đâu.
Năm 17 tuổi, ông ẩu đả với giáo viên toán và không bao giờ trở lại lớp. Quyết định sau đó của Jose là đi theo khóa học giáo dục thể chất của Viện Giáo dục Thể chất (ISEF), rồi nghiên cứu thể thao ở Đại học kỹ thuật Lisbon.
Mẹ của ông, bà Maria Julia, là một giáo viên nên muốn người con trai có trí thông minh của mình bước trên đường học vấn danh giá hơn.
Mourinho "bó tay" với sự nghiệp học hành ngoài thể thao.
"Joe ẩu đả với thầy dạy toán và đã giấu gia đình. Tôi không bao giờ cho phép con cái mình được phép cư xử thô lỗ", bà Maria Julia chia sẻ. Bà và gia đình luôn gọi cái tên quen thuộc Joe. "Khi biết Joe vào học ở ISEF, tôi không thích lắm. Điều tôi mong chờ là một ngành gì đó danh giá hơn giáo dục thể chất".
Bà Maria Julia quyết định ghi danh cho Mourinho theo học ở trường đào tạo quản lý tư thục học. "Tôi tự làm hồ sơ và đăng ký nhập học cho anh chàng, ngành Quản trị Kinh tế. Joe đã chấp nhận lắng nghe ý kiến của tôi".
"Xin lỗi mẹ, trường học không dành cho con"
Nhưng Mourinho chỉ đến lớp 1 ngày rồi rời bỏ ngôi trường. "Tôi vẫn nhớ như in cái ngày ấy, cảm giác của tôi và bầu không khí trong nhà", người mẹ tâm sự trong một bài phóng sự cách nay 14 năm, nhân sinh nhật thứ 40 của Mourinho.
"Sau ngày đầu tiên đến trường, trở về nhà, Joe nói lời đầu tiên với tôi một cách nghiêm trọng. "Mẹ! Con rất xin lỗi, nhưng đó là nơi con không thuộc về. Họ đều là bọn bỉm sữa, thích đeo cà vạt và lúc nào cũng ôm lấy một đống bút. Con thích những bộ áo khoác thể thao hơn, hoặc ăc mặc kiểu VĐV tennis". Joe rời trường chỉ sau ngày đầu tiên. Ánh mắt và ý chí ấy khiến tôi hiểu, mình đã áp đặt sai".
Bỏ học, Jose quyết định giúp đỡ công việc cho cha mình, ông Felix Mourinho, ở CLB Vila do Conde trong vòng một năm như một cách trải nghiệm thực hành. "Chồng tôi làm việc, và con trai hỗ trợ phía sau", bà Maria Julia tự hào.
Mourinho đã giúp cha công việc gì? Nghiên cứu chi tiết đối thủ, phân tích chiến thuật và đưa ra những giải pháp phù hợp nhất trước các trận đấu.
Sau đó, ông trở lại ISEF để hoàn thành khóa học. Trong thời gian này, ông đồng thời vượt qua khóa đào tạo HLV bóng đá chuyên nghiệp của UEFA, diễn ra tại Scotland.
Lấy bằng từ ISEF (tấm bằng loại ưu về Giáo dục thể chất, chuyên ngành Phương pháp luận trong thể thao) và thêm chứng chỉ của UEFA, Mourinho đi làm thầy giáo thể dục, kết hợp việc chơi bóng nghiệp dư, đồng thời giúp đỡ đào tạo trẻ cho Vitoria de Setubal - đội bóng nơi ông sinh ra.
HLV Manuel Fernandes là người nhìn thấy tiềm năng của Mourinho, nên mời về làm việc ở Estrela da Amadora, một CLB khiêm tốn phía Tây Bắc thủ đô Lisbon. Đó là bước ngoặt quan trọng, trước khi ông hội ngộ và được Sir Bobby Robson mời làm cộng sự.
Ông trở thành một trợ lý kiêm phiên dịch cho nhà cầm quân người Anh, từ Sporting Lisbon đến Porto - những CLB danh tiếng của bóng đá Bồ Đào Nha.
Sự thiếu tôn trọng ở Barca
Năm 1996, Sir Bobby Robson được Barca mời về, trong giai đoạn hậu kỷ nguyên "Dream Team" của Johan Cruyff. Cựu HLV trưởng tuyển Anh quyết định đưa Mourinho đi theo.
Mourinho đủ giỏi về mặt ngôn ngữ và chiến thuật để HLV Robson tin cậy trong cuộc phiêu lưu mới, với nhiều thách thức hơn bất kỳ bến đỗ nào trước đó. Chỉ có điều, Jose không được làm trợ lý ở Barca, mà chỉ là một thành viên của BHL.
Sir Bobby Robson là người đưa Mourinho đến với Barcelona.
Là cánh tay phải của Robson, Mourinho tiếp xúc với các cầu thủ Barca thường xuyên. Pep Guardiola là một trong số đó. Ngày ấy, Pep là thủ lĩnh của đội bóng xứ Catalunya, và họ trao đổi rất nhiều về ý tưởng chiến thuật.
Đều là những người đam mê chiến thuật, Mourinho và Pep Guardiola gần gũi với nhau hơn bất kỳ ai. Họ cùng ăn mừng chiến thắng của Barca là hình ảnh rất quen thuộc với những CĐV ở sân Nou Camp.
Nhưng mối quan hệ của họ không hoàn toàn suôn sẻ, bởi sự xung khắc về thứ bóng đá mình theo đuổi. Pep chạy theo triết lý bóng đá tổng lực của Cruyff, đến mức như bị ám ảnh. Ngược lại, Mourinho mang tư tưởng thực dụng và đề cao sự an toàn.
Trên thực tế, ở Barca gần như tất cả đều chịu ảnh hưởng từ triết lý Cruyff. Điều này dễ hiểu, vì Cruyffista vốn được dạy rất kỹ ở học viện La Masia, tạo nên bản sắc riêng cho CLB.
Chính vì thế, rất ít người tôn trọng Mourinho và tư duy bóng đá của ông. Ở Nou Camp, người ta không xem Jose là một thành viên thực sự trong BHL, mà luôn gọi ông là "Traductor" (phiên dịch). Cho đến bây giờ, các CĐV Barca cũng luôn nói rằng ông chỉ là "một gã thông dịch viên".
Chỉ Van Gaal tôn trọng Mourinho
Robson rời Barca chỉ sau một mùa giải, và Louis van Gaal xuất hiện. Nhà cầm quân người Hà Lan nhanh chóng tiếp cận Mourinho, và giữ ông ở lại đội ngũ huấn luyện của mình. Tất nhiên vẫn mang danh một người phiên dịch, nhưng được can thiệp sâu vào chuyên môn.
"Hắn là một tay rất đáng nể, nếu không muốn nói là xuất sắc", Van Gaal từng nói như thế về Mou. Cá tính hai người có nhiều nét tương đồng, nên làm việc với nhau rất ăn ý.
Nếu Robson có công đưa Mourinho đến với bóng đá đỉnh cao, thì Van Gaal giúp ông hoàn thiện hơn phẩm chất của một HLV chuyên nghiệp.
"Sự quy củ, khả năng tổ chức, và sự thận trọng tuyệt vời. Điều quan trọng hơn, ông ấy có bản lĩnh và nền tảng tuyệt vời để có thể làm việc với những ngôi sao hàng đầu thế giới", Mou nói về người mà ông luôn tôn trọng như một người thầy.
Mourinho luôn tôn trọng Louis van Gaal như một người thầy thực sự.
Cả đội Barca xem Mourinho là "Traductor". Chỉ riêng Van Gaal dành cho người đồng hành của mình sự tôn trọng ở mức cao nhất.
Bằng tất cả sự tôn trọng và quý mến, tháng 11/1999, khi Ronald Koeman rời sân Nou Camp, Van Gaal đưa Mourinho lên làm trợ lý chính thức cho mình. Ông giữ vai trò này cho đến khi chấm dứt hợp đồng với Barca vào tháng 7/2000.
Trong thời gian làm việc với nhà cầm quân người Hà Lan, ông học được rất nhiều thứ. Cho đến giờ, ảnh hưởng của Van Gaal với Mourinho vẫn còn.
Mối thù với Pep Guardiola
Khi Mourinho làm trợ lý ở Barca, Pep đã trở thành đội trưởng của CLB. Đến lúc này, mối quan hệ của họ bắt đầu khác đi rất nhiều. Đơn giản, quyền lợi bị ảnh hưởng nên sự tôn trọng dành cho nhau cũng giảm đi.
"Guardiola có một nền văn hóa đào tạo của câu lạc bộ suốt đời. Ông ấy nói tiếng Catalan, là một phần của Barca, lớn lên từ La Masia, ảnh hưởng bởi Cruyff", Mourinho giải thích cho sự khác biệt giữa hai người. "Nhưng tôi luôn tôn trọng ông ấy".
"Tình bạn?", Pep nói về quan hệ với Mourinho. "Chẳng có tình bạn nào. Mối quan hệ của chúng tôi chỉ đơn thuần là công việc buộc phải như thế". Những lời tâm sự lạnh lùng, phủ nhận mọi hình ảnh rất thân thiện mà họ từng có với nhau.
Mourinho luôn muốn được dẫn dắt Barca, nhưng ở Nou Camp không ai cho ông cơ hội. Như đề cập ở phần trên, phong cách của ông đi ngược với tư tưởng Cruyffista, và đó là vấn đề.
Tâm trạng của một người bị xem thường khiến Mourinho dần ghét Barca. Điều này càng tăng cao, sau những bất công mà Chelsea trong nhiệm kỳ đầu của ông (2004-2007) phải chịu khi đối mặt Barca trên sân chơi châu Âu.
Đỉnh điểm của sự thù hận là mùa 2009/10, khi Mourinho đã sang Italia làm việc. Inter thắng thuyết phục Barca 3-1 ở trận lượt đi bán kết Champions League. Tiki-taka của Pep bị giải mã một cách dễ dàng, chẳng khác gì việc vị HLV người Bồ Đào Nha sinh năm 1963 này lấy món đồ trong túi.
Kẻ thất bại đổ lỗi cho việc núi lửa phun, khiến những chuyến bay ở châu Âu bị hủy và họ phải đi xe buýt từ Tây Ban Nha sang Italia, nên mất sức.
Từ sau màn ăn mừng này trên Nou Camp, giữa Mourinho và Pep Guardiola chỉ còn lại duy nhất sự hận thù.
Trận lượt về, Inter thua 0-1 trong thế 10 người (Busquets ăn vạ thô thiển, khiến Thiago Motta bị đuổi), nhưng đủ để vào chung kết. Thủ môn Valdes, một người tưởng như chẳng liên quan gì, lao thẳng đến Mourinho với thái độ như thể tung nắm đấm bất kỳ lúc nào, và đuổi ông khỏi sân, không cho ăn mừng chiến thắng.
Các cầu thủ Inter đang ngập trong cảm xúc thì bị Barca tưới nước khắp sân Nou Camp. Đó là thái độ nhỏ mọn và ghen tức trước những gì Mourinho làm được. Họ, người Barca, hổ thẹn khi "Traductor" giành chiến thắng trước đế chế hùng mạnh mà Pep xây dựng.
Từ sau sự cố ấy, Mourinho với Barca và Pep chỉ có sự thù địch. Hận thù lên mức cao hơn, khi "Người đặc biệt" đến làm việc ở Real Madrid. Bây giờ, cùng làm việc ở thành Manchester, họ không bao giờ có thể ngồi cùng nhau để uống một tách café.