Gia Cát Lượng (181-234), tự là Khổng Minh, hiệu Ngọa Long tiên sinh, được coi là một nhà chính trị, nhà ngoại giao cự phách, đồng thời là một trong những chiến lược gia kiệt xuất và vĩ đại bậc nhất trong thời Tam Quốc.
Không chỉ được mô tả là nhân vật kiệt xuất trong bộ chính sử Tam Quốc Chí, hình tượng của Gia Cát Lượng càng trở nên nổi tiếng qua tiểu thuyết Tam Quốc Diễn Nghĩa của nhà văn La Quán Trung (vào thế kỷ 14).
Kể từ khi bước chân vào vũ đài chính trị (năm 27 tuổi), Gia Cát Lượng từng có rất nhiều kế sách khiến nhiều anh hùng thời Tam Quốc phải nể phục vì tài năng của ông. Trong số đó, nổi tiếng bậc nhất phải nhắc tới "Không thành kế", diệu kế giúp Gia Gát Lượng xua đuổi được 150.000 quân binh của nước Ngụy, do Tư Mã Ý làm chủ soái.
Không những cho mở toang cổng thành, Gia Cát Lượng còn ngồi trên thành gảy đàn rất bình thản. Tiếng đàn cùng tâm trạng thong dong của ông đã khiến Tư Mã Ý đâm ra lo sợ có mai phục nên vội ra lệnh lui binh.
Mưu kế "bất đắc dĩ"
Trong cuộc đời làm chính trị lừng lẫy của mình, Gia Cát Lượng hiếm khi thất bại trong các kế hoạch quân sự của mình. Tuy nhiên, có một lần, vị quân sư lỗi lạc của nhà Thục Hán đã gặp phải thất bại lớn.
Đó là sai lầm ở trận Nhai Đình, trận chiến giữa quân đội của Tào Ngụy và Thục Hán diễn ra vào năm 228 trong chiến dịch Bắc phạt lần thứ nhất của Gia Cát Lượng.
Trận chiến này gặp thất bại được cho là do sự chủ quan của Mã Tốc, người được cho là chỉ giỏi hiến kế trong trướng và chưa từng có kinh nghiệm rong ruổi ngoài chiến trường.
Ban đầu, nhận thấy Nhai Bình, một trong những trọng điểm trên con đường huyết mạch vận chuyển lương thực của quân Thục, Tư Mã Ý của Tào Ngụy đã ra lệnh cho tướng Trương Hợp dẫn quân lính tập kích vào vùng trọng yếu này.
Gia Cát Lượng là một nhà chính trị, vị quân sư kiệt xuất thời Tam Quốc. Ảnh: Internet
Lúc bấy giờ, Gia Cát Lượng đang có ý định đánh chiếm vùng Lũng Hữu, thì bỗng nghe tin đại quân hùng hậu của Trương Hợp đang tiến đánh vòng từ hướng tây.
Trước tình hình đó, để phát triển cuộc tấn công Bắc phạt và đảm bảo an toàn cho hai bên sườn, Gia Cát Lượng đã lập tức hạ lệnh cho tướng Mã Tốc đem quân tiến đánh nhằm giữ được Nhai Bình.
Trước đó, nhiều người đã khuyên rằng để đối đấu với Trương Hợp, một viên tướng dày dạn kinh nghiệm trên sa trường thì nên dùng Ngụy Diên hoặc Ngô Ban, nhưng Gia Cát Lượng cuối cùng lại chọn Mã Tốc. Ông ra lệnh cho Mã Tốc là tướng tiên phong cùng với Vương Bình cầm quân cấp tốc ra trấn thủ ở Nhai Bình.
Tuy nhiên, do chủ quan và tự cho mình là thông minh, nên Mã Tốc đã làm trái phương án mà Gia Cát Lượng đề ra. Khi tới Nhai Bình, Mã Tốc đã không cho đóng quân ở vị trí như Gia Cát Lượng chỉ huy, cũng như chọn nơi gần sông để có nước cho quân binh dùng, mà thay vào đó lại chọn trấn giữ trên núi, nơi cách xa con đường chính.
Mặc dù tướng Vương Bình nhiều lần phản đối nhưng Mã Tốc không nghe. Sau cùng, Mã Tốc bị đại quân của Tư Mã Ý bao vây và đại bại. Vương Bình dồn sức chiến đấu và cố thủ rồi sau đó rút lui về nước.
Sau khi Mã Tốc để mất vị trí trọng yếu như Nhai Bình và gặp thất bại nặng nề, đại quân Thục không thể tiến đánh được nữa nên Gia Cát Lượng đã phải sắp xếp lui binh, bỏ lỡ mất cơ hội đánh chiếm Lũng Hữu.
Bấy giờ Gia Cát Lượng chỉ còn khoảng 2.500 binh lính đóng ở huyện Tây Thành, thì vào thời điểm này hay tin Tư Mã Ý đã mang theo đại quân 150.000 binh sĩ đang kéo đến Tây Thành. Tình huống lúc bấy giờ rất nguy hiểm khi chỉ có một tốp quan văn và không có vị tướng quân nào ở bên cạnh Gia Cát Lượng.
Tại sao Gia Cát Lượng dùng kế thành công?
Khi nghe tin này, Gia Cát Lượng ra lệnh đặt tất cả cờ quạt xuống và binh lính đều phải vào giữ lấy chòi gác tuần của mình trên mặt thành để ngăn chặn bất cứ kẻ nào tự ý ra khỏi cổng thành hoặc nói lớn. Ông truyền lệnh mở toang hết 4 cổng thành ra và cắt cử ở mỗi cổng thành khoảng hai chục người binh sĩ cải trang mặc quân áo dân thường để quét trên đường phố.
Ông nói: "Nếu quân Ngụy đến, ta sẽ có mưu kế đối phó".
Đối đầu với đại quân 150.000 binh sĩ hùng hậu của Tư Mã Ý, Gia Cát Lượng dùng "Không thành kế", bình tĩnh đốt hương, gảy đàn. Nhưng tiếng đàn thần kỳ ấy lại có thể đuổi được cả đại quân. Ảnh minh họa
Theo Tam Quốc Diễn Nghĩa, sau khi truyền lệnh xong, Gia Cát Lượng mang theo một cây đàn cùng với hai tiểu đồng, đi lên mặt thành và bắt đầu đốt hương gảy đàn.
Khi đại quân của Tư Mã Ý đến Tây Thành và trông thấy, cửa thành mở toang, Gia Cát Lượng ngồi trên thành gảy đàn và nơi đây bỗng lặng im đến kỳ lạ, nên không ai trong số họ dám tiến lên phía trước. Lo ngại có mai phục trong thành nên Tư Mã Ý vội vàng ra lệnh lui binh.
Gia Cát Lượng thấu hiểu con người Tư Mã Ý. Chính vì vậy, ông đã ngồi trên thành và dùng tiếng đàn của mình để ngăn chặn 150.000 quân binh tiến vào thành. Ảnh: Kknews
Kỳ thực trong tiếng đàn của Gia Cát Lượng có rất nhiều ẩn ý. Theo Tam Quốc Diễn Nghĩa mô tả, khi quân Ngụy rút lui rồi, vị quân sư tài hoa này mới thốt lên: "Trời xanh cứu ta, Tư Mã Ý thật hiểu ý ta". Còn Tư Mã Ý sau khi về đến doanh trại và nghe con trai là Tư Mã Sư báo cáo tình hình Tây Thành rồi nói: "Con à, Gia Cát Lượng thần cơ diệu toán, cha không bằng ông ta đâu".
Có vẻ như Gia Cát Lượng đã gửi gắm thông điệp nào đó cho Tư Mã Ý nhưng nguyên nhân phía sau thì có lẽ chỉ có hai con người tài năng này mới hiểu mà thôi. Không thành kế và tiếng đàn bí ẩn ở Tây Thành dường như là một "trò chơi tâm lý" giữa Gia Cát Lượng và Tư Mã Ý.
Đối thủ mà Tư Mã Ý gặp phải là Gia Cát Lượng, một nhân vật có tài thao lược khiến nhiều người nể phục thời Tam Quốc. Tuy nhiên, sự hiểu biết của Gia Cát Lượng về con người của Tư Mã Ý cũng cực kỳ sâu sắc.
Là một người có tài "dụng binh như thần", rất có thể Tư Mã Ý đã sớm nhìn ra "không thành kế", nhưng cái hay của Gia Cát Lượng là đã sử dụng nó một cách vô cùng khéo léo cùng với thông điệp sâu sắc gửi gắm qua tiếng đàn của mình. Ông đã thực hiện thành công cuộc chiến tâm lý với Tư Mã Ý, qua đó đuổi khéo được đại quân Tào Ngụy lên tới 150.000 người, bảo vệ được Tây Thành.
Đây được coi là một trong những kế sách cho thấy tài năng dụng binh, mưu lược hơn người của Gia Cát Lượng.
Tham khảo nguồn: KKnews, Foreigners-in-china