Ngày 20/4, giá của một thùng dầu giao vào tháng sau đã giảm 40 USD chỉ trong 1 giờ và kết thúc ở mức -37 USD. Đây là lần đầu tiên giá dầu thô rớt xuống mức âm.
Các nhà quản lý, giám đốc điều hành ngành dầu mỏ và nhà đầu tư đã gặp rất nhiều khó khăn để tìm ra lý do tại sao một loại hàng hóa được coi là trọng tâm trong hầu hết mọi khía cạnh của thương mại toàn cầu lại rớt giá thảm như vậy, đến mức người bán phải trả tiền cho người mua.
Tuy nhiên, đối với một nhóm nhà đầu tư tại một công ty nhỏ ở London có tên Vega Capital London Ltd., điều bí ẩn không quan trọng bằng thành quả. Họ đã bỏ túi tới 500 triệu USD vào ngày "định mệnh" đó, theo nguồn tin thân cận tiết lộ với Bloomberg Businessweek.
"Giải độc đắc" của Vega – chưa từng được công khai, có liên quan đến khoảng 10 nhà đầu tư đồng loạt bán dầu trước khi hợp đồng dầu WTI giao tháng 5 kết thúc phiên giao dịch lúc 2 giờ 30 chiều tại New York.
Đó là một chiến thuật mà các trader ở Vega thường xuyên sử dụng, nhưng lại vô tình trùng khớp với thời điểm biến động chưa từng có, khi nhu cầu sụt giảm mạnh vì đại dịch Covid-19 và địa điểm lưu trữ tại Cushing (Oklahoma) "biến mất".
Trong vòng 24 giờ sau cú sập đó, hợp đồng WTI giao tháng 5 đã hồi phục và tăng thêm khoảng 10 USD/thùng. Đà sụt giảm tuy ngắn ngủi nhưng vẫn khiến rất nhiều nhà đầu tư gần như mất trắng. Trong đó có hàng nghìn nhà đầu tư nhỏ lẻ ở Mỹ và Trung Quốc.
Vega vận hành như thế nào?
Các công ty tự doanh như Vega cho phép các trader độc lập truy cập vào các sàn giao dịch thế giới, các dịch vụ hành chính và cho vay vốn để giao dịch và nhận về phí chênh lệch, hoa hồng cho mỗi giao dịch và đôi khi là được chia một phần lời.
Trong các hệ sinh thái năng lượng nghìn tỷ USD thống trị bởi BP, Glencore và Royal Dutch Shell, các công ty tự doanh chỉ là các "tay chơi" nhỏ lẻ.
Một số nhà giao dịch của Vega sử dụng thời giờ tại International Petroleum Exchange để mua bán các thùng dầu sử dụng các chỉ báo bằng tay, trước khi việc giao dịch hàng hóa được chuyển đổi từ hô giá công khai (open outcry) sang giao dịch trên máy tính.
Vega bắt đầu hoạt động vào năm 2016, được sáng lập bởi Adrian Spires và Tommy Gaunt. Họ từng là đồng nghiệp, cùng làm việc tại bộ phận quản lý của một công ty tự doanh khác ở London – Tower Trading Group, sau đó rời khỏi đây để cùng gia nhập Vega.
Gaunt đã rời khỏi vị trí giám đốc điều hành vào năm ngoái và Spires (44 tuổi) hiện sở hữu toàn bộ hoạt động kinh doanh. Một số trader của Vega dành thời gian hoạt động tại sàn International Petroleum, mua và bán dầu bằng ký hiệu bàn tay, trước khi giao dịch trên màn hình.
Công ty này có một văn phòng cách nhà ga Liverpool Street một đoạn đi bộ ngắn. Nơi này còn có một nhóm sinh viên mới tốt nghiệp giao dịch tiền số cho một công ty khác cũng thuộc sở hữu của Spires.
Tuy nhiên, hầu hết các trader của Vega đều làm việc tại nhà và thậm chí số lượng còn đông đảo hơn kể từ khi Anh áp dụng lệnh phong tỏa do Covid-19.
Dù có khoảng hơn 20 cá nhân giao dịch qua tài khoản gồm nhiều danh mục của Vega, nhưng việc tìm kiếm thông tin của họ lại không hề dễ dàng. Chỉ có một vài người có thông tin trên LinkedIn, trong khi trang web vẫn đang trong quá trình xây dựng kể từ khi Vega được thành lập.
500 triệu USD 'đổ' vào túi của công ty vô danh
Để hiểu được Vega làm thế nào để kiếm được nhiều tiền đến vậy vào ngày 20/4, chúng ta nên xem xét một số điểm đặc biệt của thị trường dầu mỏ.
Một trong số cách phổ biến nhất để giao dịch là hợp đồng tương lai dầu WTI trên sàn Nymex, cho phép người mua và người bán thỏa thuận mức giá cho 1.000 thùng dầu thô ngọt nhẹ, giao vào một thời điểm trong tương lai. Các hợp đồng mới được phát hành mỗi tháng và "chốt giá" vào lúc 2 giờ 30 chiều hoặc gần ngày 20 của tháng.
Nymex cũng cung cấp một công cụ hệ thống gọi là Trading at Settlement (giao dịch khi quyết toán – TAS), trong đó người mua và người bán đồng ý giao dịch với bất kỳ mức giá nào. Giá quyết toán dựa trên mức trung bình khối lượng giao dịch diễn ra trong 20 phút trước 2 giờ 30 chiều.
Thị trường TAS rất phổ biến đối với các quỹ ETF và những quỹ khác để theo dõi giá dầu. Đây cũng trọng tâm chiến lược của Vega.
Một trong những điểm kỳ lạ của thị trường tương lai dầu là, để có được vị thế dài hạn, nhà đầu tư phải liên tục mua hợp đồng hàng tháng sau đó bán chúng trước khi đáo hạn và mua hợp đồng tương lai của các tháng, đây là một quá trình được gọi là kéo dài kỳ hạn.
Một số lượng đáng kể nhà đầu tư tham gia thị trường này đều không quan tâm họ sở hữu loại dầu nào, do đó trước khi hợp đồng đáo hạn, họ phải đóng vị thế, tạo ra một loạt giao dịch mua và bán.
Trước khi sự kiện ngày 20/4 diễn ra, đã có tin đòn rằng hợp đồng dầu tháng 5 sẽ chịu áp lực đáng kể. Đà sụt giá gần đây đã thu hút nhiều nhà đầu tư nhỏ lẻ đang săn lùng mức giá hời đối với những chứng chỉ quỹ theo dõi dầu – bao gồm cả Crude Oil Treasure – sản phẩm đầu tư của Bank of China.
BoC đã giúp nhà đầu tư thực hiện các giao dịch cần thiết để bán một lượng lớn hợp đồng tháng 5 và mua giao dịch hợp đồng tháng 6. 2 tuần sau khi quyết toán, CME đã đưa ra một cảnh báo hiếm hoi rằng mức giá âm có khả năng sẽ xảy ra.
Vega sẽ có lợi nhuận nếu mua được dầu thông qua TAS với giá rẻ hơn giá dầu trên thị trường trong ngày hôm đó.
Ngày 20/4, BoC và những quỹ đầu tư khác đã bán hợp đồng tháng 5, Vega lại mua vào trên thị trường TAS và đồng ý mua lại với bất kỳ mức giá quyết toán nào. Sau đó, khi thời gian quyết toán đến gần, họ đã bán mạnh các hợp đồng dầu WTI và các công cụ liên quan khác, phần nào gây thêm áp lực giá giảm.
Thời điểm Vega bán ra các hợp đồng tương lai cũng trùng với khi các nhà đầu tư tháo chạy và hợp đồng tương lai tháng 5 đã giảm từ khoảng 10 USD vào buổi trưa xuống mức 0 vào lúc 2 giờ chiều, sau đó tiếp tục rớt giá và quyết toán ở mức -37 USD.
Dầu rơi xuống mức âm có nghĩa là Vega được trả tiền cho nhiều hợp đồng họ đã bán khi thị trường giảm giá và cả tất cả những nhà đầu tư đã mua lại với mức giá -37 USD qua TAS, mang lại khoản lợi nhuận khổng lồ.
Theo các chuyên gia thị trường, việc mua TAS và bán ra toàn bộ quyền chọn trước và cùng lúc quyết toán là một chiến lược phổ biến, nhưng cũng mang lại rủi ro đáng kể. Việc bán hợp đồng tương lai có thể nhanh chóng tạo ra khoản lỗ nếu một nhà đầu tư lớn hơn xuất hiện và bắt đầu mua vào.
Greg Newman – nhà sáng lập công ty kinh doanh năng lượng Onyx Capital Group, nhận định đây là một canh bạc lớn.
Có thể, các trader của Vega đã dự đoán được giá dầu sẽ rớt mạnh đến thế nào vào ngày 20/4. Hành động bán ra ngày hôm đó cũng trùng khớp với "cơn lốc" của các yếu tố khác đã thúc đẩy sự tác động của các nhà đầu tư đối với thị trường giá dầu.
Kết quả là, trader của Vega đã kiếm được nhiều tiền hơn những gì họ có thể dự đoán và nhận được sự chú ý của các cơ quan quản lý. Điều đó có thể lý giải tại sao cá trader của công ty thường hoạt động tích cực trong những ngày quyết toán, không hoạt động vào tháng 5, tháng 6 và tháng 7, nguồn tin thân cận với công ty tiết lộ.