* Bài viết thể hiện quan điểm của tác giả Douglas E. Schoen, một cây bút cộng tác của báo Fox News (Mỹ). Ông Douglas đã có 30 năm kinh nghiệm công tác trong lĩnh vực tổ chức các cuộc trưng cầu và tư vấn chính trị.
Bài gốc có tựa đề: "Ở Helsinki, Putin đã 'ăn mất bữa trưa' của Trump: Không có cách nào thắng được nước Nga". Đây được coi là một trong những bài viết chỉ trích ông Trump gay gắt nhất kể từ cuộc bầu cử 2016 được đăng trên Fox News, kênh truyền thông vốn thường ủng hộ Tổng thống Mỹ đương nhiệm.
---
Cuộc gặp thượng đỉnh Nga-Mỹ mới chỉ ở mức "bề mặt"
Sau cuộc họp thượng đỉnh với Tổng thống Nga Vladimir Putin hôm thứ 2 vừa qua tại Helsinki, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã khiến rất nhiều người thất vọng vì cách tiếp cận và thái độ được cho là 'bênh vực' nước Nga của ông.
Trên lý thuyết, cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo Trump-Putin vốn dĩ chẳng có gì sai trái. Tôi tin rằng trong rất nhiều trường hợp, việc gặp gỡ trực tiếp đối thủ là sách lược ngoại giao tốt nhất.
Tuy nhiên, vấn đề của cuộc gặp thượng đỉnh Nga-Mỹ là ông Trump hầu như không đả động đến những vấn đề nghiêm trọng liên quan đến ông Putin và vị thế của nước Nga trong trật tự thế giới hiện nay.
Sau cuộc họp báo chung, biểu hiện của ông Putin cho thấy ông là người rất tính toán và làm chủ tình thế. Ngược lại, ông Trump dường như lại thiếu hẳn sự uy quyền nên có trong cuộc gặp này. Điển hình là trong những vấn đề đáng lẽ ông Trump nên công khai chỉ trích ông Putin, thì Tổng thống Mỹ lại khen ngợi người đồng cấp.
Hơn nữa, ông Trump cũng không hề tận dụng cơ hội này để đối đầu trực diện với ông Putin về những động thái gây phẫn nộ của nước Nga trong thập kỷ qua - trong đó gồm cáo buộc can thiệp cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2016, và việc bán đảo Crimea sáp nhập vào lãnh thổ Nga năm 2014.
Màn thể hiện đáng thất vọng của Tổng thống Trump
Trong phần phát biểu khai mạc cuộc họp thượng đỉnh, ta có thể thấy rất rõ người nào trong hai vị nguyên thủ là người dẫn dắt cuộc đối thoại. Ngay khi bắt đầu, Tổng thống Putin đã vạch ra một khuôn khổ rõ ràng nhằm đạt được lợi ích quốc gia trong bối cảnh quan hệ hiện nay của hai nước Nga-Mỹ.
Ngược lại, ông Trump hầu như không có kế hoạch gì cụ thể, mà chỉ đưa ra những lời hứa mơ hồ về việc củng cố quan hệ với nước Nga và dành nhiều thời gian nói về các vấn đề nội chính, chủ yếu là về các cáo buộc Nga can thiệp bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2016.
Thay vì cáo buộc và chỉ trích ông Putin, thì ông Trump lại nhấn mạnh vào việc ông đã đánh bại đối thủ - cựu Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton.
Người đứng đầu Nhà Trắng cũng nhiều lần nói vòng vo trong các phát biểu và câu trả lời của mình để né tránh đi thẳng vào vấn đề:
"Không có bất kì sự thông đồng nào cả. Mọi người đều biết điều đó... Đó là một chiến dịch 'sạch sẽ'. Tôi đã đánh bại bà Hillary Clinton khá dễ dàng, chúng tôi đã thắng bà ấy. [...] Thật xấu hổ khi mọi người lại nghi ngờ [chiến thắng đó]. Mọi người đều biết và hiểu rõ điều đó. Nhưng điều quan trọng - như chúng ta đã thảo luận trước đó - là không có sự thông đồng nào hết."
Thêm nữa, phía Nga không hề có sự nhượng bộ nào trong các vấn đề chung cần được giải quyết giữa hai nước. Thậm chí ông Trump còn không đề cập tới vai trò của Mỹ trong những vấn đề ấy.
Ông Trump đã khiến chính giới Mỹ phẫn nộ vì có nhiều phát ngôn được cho là "bênh vực" nước Nga. Ảnh: New York Times.
Mặc dù hai nước Nga-Mỹ ủng hộ cho hai phe khác nhau trong xung đột Syria, ông Trump lại nói sẽ hợp tác cùng ông Putin trong việc đưa các chuyến hàng hỗ trợ nhân đạo tới Syria. Trong khi đó, ý tưởng hỗ trợ nhân đạo xuất phát từ việc ông Putin ủng hộ Tổng thống Syria Bashar al-Assad.
Ngoài ra, ông Trump cũng không hề đề cập đến những mối lo ngại về vấn đề lãnh thổ của các đồng minh NATO trên vùng biển Baltic như Estonia, Latvia và Lithuania.
Hơn nữa, trong suốt buổi họp báo, ông Trump cũng không đưa ra bất cứ lời cáo buộc nào đối với những hành động của ông Putin tại Crimea và Ukraine.
Khi các phóng viên hỏi liệu Tổng thống Mỹ có quy trách nhiệm cho Nga trong những động thái trước đó hay không, ông Trump lại tiếp tục trả lời vòng vo và né tránh.
Việc ông Trump không dám đối chất người đồng cấp Nga về những vấn đề này chỉ khiến cho liên minh phương Tây càng suy yếu, đồng thời cổ súy cho Nga tiếp tục làm những hành động sai trái, bởi giờ đây ông Putin đã biết rõ sự "dễ tính" của Tổng thống Mỹ.
Điều quan trọng hơn cả là trong vấn đề can thiệp bầu cử, ông Trump lại không đứng về phía các cơ quan tình báo của Mỹ và đưa ra những cáo buộc cần thiết đối với ông Putin, mà ngược lại Tổng thống Mỹ dường như lại 'bênh vực' Tổng thống Nga khi nói rằng ông "chẳng thấy có lí do gì để người Nga can thiệp vào cuộc bầu cử năm 2016".
Tuyên bố trên của ông Trump đã vấp phải nhiều chỉ trích nặng nề từ chính giới Mỹ, bởi họ không thể ngờ rằng vị Tổng thống đương nhiệm lại đặt niềm tin vào một lãnh đạo nước khác hơn cơ quan tình báo nước mình. Hơn nữa, đó lại là quốc gia từng 'tấn công' nước Mỹ.
Chính vì thái độ của ông Trump, nên ông Putin càng được thể gieo rắc thêm những mối bất hòa trong cuộc họp báo.
Ông Putin đã trả lời phóng viên về cáo buộc can thiệp bầu cử như sau: "Anh có thể nêu ra một bằng chứng cụ thể để chứng minh là [nước Nga và ông Trump] có thông đồng hay không? Như Tổng thống Mỹ đã nhắc đến trước đó, [các cáo buộc này] là điều hết sức vô lý".
Kết luận
Ông Trump và nước Mỹ chỉ có thể chiến thắng ông Putin nếu chúng ta tự tin về những mục tiêu và giá trị của nước Mỹ. Tuy nhiên Tổng thống Trump đã không thể đạt được điều đó trong cuộc gặp thượng đỉnh Nga-Mỹ hôm thứ 2 (16/7) vừa qua.
Thay vì đối đầu trực diện với ông Putin, thì ông Trump lại ngỏ ý hợp tác với nước Nga trong một số vấn đề do Moskva gây ra.
Như một số nhà phân tích đã chỉ ra trước đó, chiến lược này của ông Trump giống như là cho phép tội phạm vào cuộc điều tra tội ác của người đó. Đây là chiến lược hết sức ngây thơ và dại dột, nhưng vì đã lỡ "đâm lao", nên sắp tới ông Trump sẽ phải tiếp tục "theo lao".
Ông Trump bắt tay ông Putin tại thượng đỉnh Mỹ - Nga ở Helsinkil.