Một đoạn clip dài 25 phút trích từ một bộ phim tài liệu sắp ra mắt, với sự góp mặt của một nhà lý luận thuyết âm mưu anti-vaccine nổi tiếng thế giới, đã được xem hàng triệu lần trong tuần qua trên các mạng xã hội, trước khi Facebook và YouTube quyết định loại bỏ tận gốc nó khỏi các nền tảng của họ. Hôm thứ Năm vừa rồi, Facebook cho biết đoạn phim tài liệu đã vi phạm các chính sách của hãng khi truyền bá những nội dung tiềm ẩn nguy cơ cao, rằng mang khẩu trang có thể khiến bạn bị ốm. Theo trang DigitalTrends, đoạn clip hiện có hơn 1,8 triệu lượt xem và 150.000 lượt chia sẻ trên Facebook. Nó còn được xem hàng triệu lần trên YouTube trước khi bị xóa sổ vì vi phạm các chính sách liên quan phát tán thông tin sai lệch về COVID-19.
Được biết, các nhà hoạt động anti-vaccine đã thu hút được hàng triệu lượt xem trên các nền tảng truyền thông xã hội thông qua truyền bá thuyết âm mưu về COVID-19. Vụ việc lần này cũng không phải là một điều bất ngờ: các nhà hoạt động anti-vaccine tìm cách tiếp cận đến các đối tượng khán giả rộng hơn ngay giữa thời điểm đại dịch bùng nổ thông qua những thủ thuật tương tự như các YouTuber nổi tiếng dùng để tăng lượt xem. Họ thực hiện các bài phỏng vấn với các YouTuber tầm cỡ hơn, chính thông hơn, thâm nhập vào các trào lưu đang nổi, khuyến khích các fan tăng cường chia sẻ thông điệp, và tạo dựng sự hiện diện trên mọi nền tảng xã hội mà họ có thể tìm được. Renee DiResta, một nhà nghiên cứu tại Phòng quan sát Internet Stanford, chuyên phụ trách đấu tranh ngăn chặn loại hình phát tán thông tin sai lệch như trên, cho biết trong tuần qua rằng nếu các nhà hoạt động anti-vaccine cảm thấy họ "có thể tạo ra nội dung mà mọi người sẽ tìm thấy nếu tìm một từ khóa cụ thể", họ sẽ đầu tư thời gian vào việc đó.
Khi các bản sao của "Plandemic" bắt đầu biến mất khỏi YouTube, những người ủng hộ đã dội bom Twitter với những tuyên bố rằng họ đã bị kiểm duyệt không công bằng. Bộ phim tài liệu này sau đó đã trở thành một hashtag nổi như cồn hôm thứ 5, thu hút thêm nhiều sự chú ý, phẫn nộ, lẫn sự quan tâm của giới truyền thông.
Nguy cơ tiềm tàng
"Plandemic", cùng với các video thuyết âm mưu khác, có chứa nhiều khẳng định không chính xác, có thể dẫn mọi người đến việc thử những phương thức điều trị không hiệu quả, đôi lúc còn nguy hiểm, hoặc khuyến khích mọi người bỏ qua những hướng dẫn y tế cộng đồng nhằm đảm bảo an toàn. Judy Mikovits, một nhân vật anti-vaccine nổi tiếng xuất hiện trong "Plandemic", nói với YouTuber Patrick Bet-David trong một cuộc thảo luận dài dằng dặc hồi tuần trước rằng một loại vaccine cúm từ giữa những năm 2010 là nguyên nhân gây ra đại dịch, rằng đeo khẩu trang sẽ kích hoạt virus trong cơ thể, và rằng Anthony Fauci nên bị khép vào tội phản quốc. Một vài trong số những khẳng định đó đã được lặp lại trong clip, vốn được cho chỉ là một phần ngắn trong một bộ phim tài liệu dài hơi khác.
Judy Mikovits trong video "Plandemic"
Làm sao để ngăn chặn
Các chuyên gia từng nói rằng một số giải pháp đang được thực hiện bởi các nền tảng, như xóa bỏ các nội dung truyền bá thông tin sai lệch hay các quan điểm cực đoan, đề cao các thông tin đáng tin cậy trong các nội dung đề xuất và tìm kiếm, và cung cấp các hộp thông tin trong các video hay bài viết có thông tin quan trọng, có thể sẽ giúp ích được ít nhiều. Nhưng các nền tảng như YouTube và Facebook đã và đang gặp khó khăn trong việc áp dụng những chính sách đó một cách nhanh nhạy nhằm ngăn chặn các video như "Plandemic" bị chia sẻ và xem rộng rãi như đã nói ở trên. Còn có một thách thức khác nữa: thông tin sai lệch, đặc biệt là thông tin sai lệch về vấn đề y tế, sẽ sinh sôi nảy nở khi có quá ít hoặc không có những thông tin đáng tin cậy tương ứng. Đây là một vấn đề đặc biệt chính xác trong đợt đại dịch hiện nay, khi mà các bác sỹ và các nhà khoa học vẫn đang chạy đua để hiểu được một bệnh dịch mà mới 6 tháng trước đây thôi chưa hề tồn tại. Nếu các nhà lý luận thuyết âm mưu là những kẻ đứng đằng sau hầu hết các nội dung liên quan đến những ý tưởng hay từ khóa tìm kiếm cụ thể, thì mọi người khi tìm kiếm những từ khóa đó vì tò mò sẽ vô tình bị cuốn vào một loạt các nội dung đến từ các nguồn không đáng tin cậy, bởi đó là cách hoạt động của thuật toán tìm kiếm.
Một số bác sỹ đã làm việc hết mình nhằm lấp đầy những khoảng trống đó: họ tự mình trở thành những con người có tầm ảnh hưởng, tự mình giải đáp những thông tin sai lệch phổ biến cho một lượng lớn những người theo dõi họ trên các nền tảng nơi những ý tưởng kia đang được phát tán. Zubin Damania, một bác sỹ và là một YouTuber, đã đăng tải một đoạn video với tiêu đề "A Doctor Reacts To ‘Plandemic’" (Một bác sỹ phản ứng với Plandemic) lên kênh YouTube của ông hồi đầu tuần này.
"Thật điên rồ" – ông nói trong video. "Đừng phí phạm thời gian xem nó (Plandemic). Đừng phí phạm thời gian chia sẻ nó. Đừng phí phạm thời gian nói về nó. Tôi không thể tin được tôi đang phí phạm thời gian làm điều này. Nhưng tôi chỉ muốn mọi người đừng nhắn tin hỏi tôi về nó nữa". Video của Damania hiện có hơn 1,3 triệu lượt xem. Nếu quan tâm, các bạn có thể theo dõi video bên dưới.
A Doctor Reacts To “Plandemic"
Tham khảo: TechnologyReview