Liên tiếp các vụ tự tử ở trẻ vị thành niên xảy ra trong thời gian gần đây không chỉ cảnh báo về áp lực học tập mà con trẻ đang phải đối mặt mà còn đặt ra hàng loạt vấn đề về mối quan hệ giữa bố mẹ với con cái; Sự chia sẻ, thấu hiểu giữa người lớn với con trẻ; Về chăm sóc sức khỏe tâm thần…
Trao đổi với phóng viên VOV2 (Đài TNVN), TS Hoàng Trung Học, Trưởng khoa Giáo dục (Học viện quản lý giáo dục) cho rằng, đang có khoảng cách về thế hệ khiến cho trẻ cảm thấy áp lực còn bố mẹ thì thấy bế tắc trong chăm sóc, giáo dục con cái. Trong đó, mục tiêu, phương pháp học tập là một trong những biểu hiện rõ ràng nhất của khoảng cách thế hệ giữa bố mẹ với con trẻ.
TS Hoàng Trung Học cho biết, thế hệ 7X hay 8X trở về trước coi việc học là thước đo chuẩn mực của một người trưởng thành. Việc học tập ở thế hệ đó không chỉ là kiếm dăm ba chữ để làm người mà học còn để thoát nghèo, vượt nghèo. Thậm chí việc học còn là biểu tượng cho một người thành đạt.
Vậy nhưng quan niệm của người trẻ hiện nay đã khác. Một học sinh học hết THPT, thậm chí chỉ cần tốt nghiệp THCS có thể vào làm việc tại các công ty chỉ cần lao động phổ thông với mức lương 7-8 triệu/tháng. Trong khi người có bằng đại học, bằng thạc sĩ mức thu nhập hàng tháng có thể cũng chỉ 7-10 triệu/tháng. Điều này khiến cho một bộ phận giới trẻ có sự thay đổi trong quan niệm về học hành, thành đạt.
“Trong khi đó bố mẹ các em vẫn là những người trân trọng cái chữ, coi việc học là chuẩn mực của người trưởng thành. Bố mẹ đặt áp lực học tập còn con thì lại nhìn xã hội ở một khía cạnh khác. Điều này dẫn đến những mâu thuẫn, xung đột trong giáo dục, mục tiêu học hành”, TS Hoàng Trung Học nói.
Tuy nhiên, TS Hoàng Trung Học cũng cho rằng, áp lực học tập thế hệ nào cũng gặp phải. Chỉ có điều, việc tiếp nhận áp lực ấy của mỗi thế hệ học sinh là khác nhau.
“Trẻ bây giờ được chăm sóc trong điều kiện vật chất đầy đủ hơn nên có thể khả năng vượt khó của trẻ sẽ khó hơn. Khi khả năng vượt khó kém đi trong khi áp lực lại có dấu hiệu gia tăng thì chắc chắn sẽ sinh ra những vấn đề tâm lý. Điều này cũng lý giải vì sao trong xã hội hiện nay các vấn đề tâm lý, trầm cảm, lo âu và những hành vi tự sát của thanh thiếu niên nhiều hơn so với thế hệ trước kia”, TS Hoàng Trung Học phân tích.
TS Hoàng Trung Học, Trưởng khoa Giáo dục (Học viện quản lý giáo dục)
Để thu hẹp khoảng cách thế hệ, cởi bỏ áp lực cho con trẻ cũng như bố mẹ có thể thoát khỏi trạng thái bế tắc trong chăm sóc, giáo dục con, TS Hoàng Trung Học cho rằng, người lớn phải thay đổi nhận thức. Trong đó, cha mẹ cần thấu hiểu rằng học tập là cần thiết để con trẻ trưởng thành nhưng không phải là con đường duy nhất mang đến thành công.
Thứ hai, năng lực của con người không chỉ quy vào năng lực học tập bởi mỗi người có những năng lực khác nhau. Và thứ ba, năng lực của học sinh không chỉ quy đổi bằng điểm số.
“Bố mẹ phải lắng nghe xem con mình có năng lực học tập ra sao? Thế mạnh là gì? Nên phát triển theo hướng nào? Nếu cứ nhồi nhét, tạo áp lực học tập mà con mình không có khả năng sẽ dẫn tới sự mệt mỏi cho cả bố mẹ lẫn con cái”, TS Hoàng Trung Học nói.
Tuy nhiên, bên cạnh cởi bỏ áp lực theo chuyên gia tâm lý giáo dục Hoàng Trung Học, bố mẹ cũng đừng quên việc phải tăng tải cho con bằng cách rèn rũa năng lực đối mặt và vượt qua những khó khăn: “Đừng bao giờ bao bọc con trong một mớ nhung lụa, con vàng, con bạc… hãy nuôi con đúng với hoàn cảnh của mình, có sao nuôi con như vậy. Nếu bố mẹ gặp khó khăn thì cũng để con trẻ cảm nhận và cùng vượt qua khó khăn với mình, để sau này đứng trước những giông bão cuộc đời con sẽ vượt qua được”.
TS Hoàng Trung Học khẳng định, hơn cả những kiến thức sách vở điều mà mỗi bố mẹ cần trang bị cho con là kỹ năng, giá trị sống, giáo dục con những điều tử tế để trở thành người tốt; Giáo dục những kỹ năng để đứng trước những khó khăn trong học tập, trong cuộc đời con có thể vượt qua được. Đó chính là những kỹ năng ứng phó với stress, kiểm soát cảm xúc, kỹ năng giải quyết xung đột, mâu thuẫn…/.