Chương mới trong quá trình tách biệt Mỹ - Trung
Những phát ngôn của ông Trump đối với Bắc Kinh đã trở nên ngày càng gay gắt trong những tuần gần đây khi dịch Covid-19 diễn biến nghiêm trọng ở Mỹ. Nhưng quy tắc mới của Bộ Thương mại, cấm các công ty sản xuất bán dẫn cung cấp chip cho Huawei mà không có giấy phép là biện pháp kinh tế lớn đầu tiên của chính quyền Tổng thống Trump với Trung Quốc sau khi hai nước ký kết thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 hồi đầu năm.
Điều này đã tạo ra một trò chơi nguy hiểm khi dẫn đến các mối đe dọa trả đũa từ Trung Quốc.
"Dựa trên những gì tôi biết, nếu Mỹ chặn nguồn cung công nghệ chính cho Huawei, Trung Quốc sẽ kích hoạt Danh sách tổ chức không đáng tin cậy, hạn chế hoặc điều tra các công ty Mỹ như Qualcomm, Cisco và Apple và đình chỉ việc mua máy bay Boeing," Hu Xijin, Tổng biên tập Thời báo Hoàn cầu, cho biết trong một bài báo xuất bản hôm thứ Sáu tuần trước.
Những mục tiêu này, nếu được thực hiện, sẽ tác động mạnh đến Boeing. Nhà sản xuất máy bay đã gặp rắc rối sau 2 vụ tai nạn vào năm 2018 và 2019, khiến 346 người thiệt mạng và đối mặt với sự sụt giảm nghiêm trọng trong việc di chuyển bằng đường hàng không vì đại dịch.
Tháng trước, Boeing cho biết đã cắt giảm 16.000 việc làm, tương đương 10% lực lượng lao động. Chỉ riêng Trung Quốc đã chiếm 13,6% tổng doanh thu của nhà sản xuất máy bay trong năm 2018.
Đối với Apple, khu vực Trung Quốc Đại lục, bao gồm Hồng Kông và Đài Loan, chiếm hơn 16% tổng doanh thu, theo thu nhập mới nhất của công ty. Công ty này phụ thuộc vào Trung Quốc không chỉ bởi thị trường tiêu dùng khổng lồ, mà Trung Quốc còn là cơ sở sản xuất lớn nhất.
Boeing, Apple và Qualcomm đã cùng mất tổng cộng 14 tỷ USD trên thị trường cổ phiếu hôm thứ Sáu do lo ngại trả đũa của Trung Quốc.
Nhưng Trung Quốc có thể "tự bắn vào chân mình" nếu trả đũa các công ty Mỹ, bà Wendy Cutler, cựu nhà đàm phán thương mại Mỹ và Phó Chủ tịch tại Viện Chính sách Xã hội Châu Á có trụ sở tại New York bình luận.
Mục tiêu này "có thể dẫn đến việc đẩy các công ty Mỹ ra khỏi Trung Quốc vào thời điểm nước này cần các công ty nước ngoài để góp phần phục hồi kinh tế của Trung Quốc", bà Cutler nói.
Chiến lược trong năm bầu cử của ông Trump
Một cuộc xung đột ăn miếng trả miếng cũng có thể gây tốn kém cho Mỹ, nơi nền kinh tế suy giảm 4,8% trong quý đầu tiên. Hơn 36 triệu người Mỹ đã nộp đơn xin trợ cấp thất nghiệp kể từ khi các biện pháp phong tỏa nhằm đối phó với Covid-19 bắt đầu.
Tuy nhiên, những cơn gió chính trị ở Washington đang thổi theo hướng đẩy sự phân tách nhanh hơn, khi các nhà lập pháp diều hâu kêu gọi các biện pháp từ trừng phạt kinh tế đến cắt giảm thị thực.
"Bằng chứng cho thấy ông Donald Trump quan tâm nhất đến triển vọng bầu cử của chính mình và thứ hai là về thương mại", Daniel Russel, một chuyên gia chính sách tại Viện Chính sách Xã hội Châu Á, từng làm cố vấn trong chính quyền Tổng thống Obama, nói.
"Ông ấy đã ngăn những nghị sĩ có tư tưởng diều hâu với Trung Quốc trong chính quyền khi cố gắng đàm phán một thỏa thuận với Bắc Kinh, nhưng khi ông ấy thấy điều đó có lợi về mặt chính trị, ông ấy sẽ tiến hành", ông Russel nói.
Kể từ khi dịch Covid-19 bùng phát, các phát ngôn chỉ trích đã không ngừng tăng lên giữa 2 nước.
Bắc Kinh cho rằng, nước này vượt trội trong việc ngăn chặn dịch bệnh, chỉ ra số người chết ở Mỹ đã vượt qua Trung Quốc và đưa ra một giả thuyết không có căn cứ về việc virus được quân đội Mỹ mang đến Trung Quốc.
Trong khi đó, chính quyền Tổng thống Trump cáo buộc Bắc Kinh che giấu thông tin và tuyên bố virus này đã bị rò rỉ từ một phòng thí nghiệm ở Vũ Hán, Trung Quốc mà không có căn cứ. Một báo cáo tình báo của Mỹ cũng kết luận rằng ban đầu Trung Quốc đã hạ thấp mức độ nghiêm trọng của vụ dịch để tích trữ vật tư y tế.
"Trung Quốc là một vấn đề tốt cho Trump khi đối trọng với Biden trong cuộc bầu cử Tổng thống vì đảng Cộng hòa sẽ cố gắng mô tả Biden mềm mỏng với Trung Quốc", Todd Mariano, Giám đốc công ty tư vấn rủi ro chính trị Eurasia Group nói.
Mặc dù các biện pháp như thuế quan không được áp dụng vì kinh tế trong nước suy thoái, Trump vẫn có các công cụ phi thương mại.
Trong vài năm qua, Bắc Kinh đã "tấn công" vào các bang nông nghiệp nơi ông Trump có nhiều người ủng hộ. Tuy nhiên, theo thỏa thuận thương mại giai đoạn một, Trung Quốc có nghĩa vụ phải mua nông sản trị giá hàng tỷ USD từ Hoa Kỳ.
"Chúng tôi cảm thấy rằng cả hai bên vẫn sẽ thúc đẩy việc thực hiện thỏa thuận giai đoạn một," Mariano nói.
