Các chiến dịch gần eo biển Hormuz đường như được thiết kế để kiểm tra quyết tâm của Mỹ với các đồng minh Hồi giáo dòng Sunny mà không gây ra một cuộc chiến tranh sau khi Washington thắt chặt các lệnh cấm vận với Iran và tăng cường sự hiện diện quân sự của họ ở gần khu vực này.
Mặc dù UAE không mô tả chi tiết các hành động phá hoại hay đổ lỗi cho bất kỳ ai về việc 2 tàu chở dầu của mình bị đâm, nhưng các cơ quan an ninh quốc gia của Mỹ tin rằng, những người ủy thác có thiện cảm hoặc làm việc cho Iran có thể đứng đằng sau các vụ tấn công này. Tehran đã tránh xa các vụ việc mà không có ai nhận trách nhiệm.
Ông Gerry Northwood, Chủ tịch của công ty an ninh và quản lý rủi ro MAST cho biết: “ Đây là một sự việc đáng chú ý. Nó như một vết kim trích vào các hoạt động thương mại hàng hải đang diễn ra tại eo biển Hormuz”.
Vụ tấn công này diễn ra bên ngoài tiểu vương quốc Fujairah, ngay bên ngoài eo biển Hormuz, tuyến đường thủy hẹp chia cách Iran với bán đảo Ả rập, nơi có 1/5 sản lượng tiêu thụ dầu toàn cầu đi qua đây từ các nhà sản xuất ở Trung Đông.
Hai ngày sau vụ đâm tàu chở dầu của UAE, Ả rập Xê út cũng cho biết, các máy bay không người lái có vũ trang đã va vào hai trạm bơm dầu tại vương quốc này. Vụ tấn công này đã được nhóm phiến quân Houthis liên kết với Iran gần biên giới Yemen nhận trách nhiệm.
Hạm đội thứ năm của Hải quân Mỹ có trụ sở tại Bahrain có nhiệm vụ bảo vệ các tàu thương mại trong khu vực. Hải quân Anh và Pháp duy trì sự hiện diện, trong khi Ả Rập Xê út và UAE có năng lực hải quân công nghệ cao.
Tuy nhiên, các quốc gia Ả Rập ở vùng Vịnh đang đấu tranh để xây dựng một hệ thống hiệu quả để bảo vệ mình và chống lại máy bay không người lái cùng các nỗ lực phá hoại công nghệ thấp.
"Có hàng trăm, nếu không phải là hàng ngàn, thuyền nhỏ di chuyển trong khu vực đó mỗi ngày. Nhiều trong số các tàu này là những kẻ buôn lậu hoạt động giữa Iran và các quốc gia vùng Vịnh," ông Norman Roule, một sĩ quan tình báo cấp cao của Mỹ đã nghỉ hưu cho biết.
"Điều này sẽ gây khó khăn, nhưng không phải là không thể, để theo dõi bất kỳ tàu nhỏ nào có thể đã tham gia. An ninh cảng tại Dubai, trung tâm thương mại của khu vực, không thay đổi, " Người phát ngôn của văn phòng truyền thông chính phủ UAE cho biết.
Mặc dù vậy, UAE vẫn có thể phải đối mặt với áp lực tăng cường tuần tra.
Một nhà ngoại giao phương Tây tại Abu Dhabi cho rằng, UAE cần phải gửi tín hiệu để trấn an ngành vận tải biển rằng, Fujairah vẫn an toàn và điều này sẽ không xảy ra nữa.
Những câu hỏi còn bỏ ngỏ
Hơn ba ngày sau vụ tàu chở dầu bị tấn công, dường như có rất ít thông tin được cung cấp về nơi các con tàu bị tấn công, hay loại vũ khí nào được sử dụng và ai đã làm điều này.
Các dữ liệu hàng hải chỉ ra ít nhất một số tàu có thể đã ở trong phạm vi cách bờ biển 9 hải lý, nằm trong lãnh hải của UAE. Bộ trưởng năng lượng của Ả Rập Xê-út đã nói rằng, ít nhất một trong số những chiếc tàu này đã được đưa ra ngoài, trong vùng đặc quyền kinh tế của UAE, nơi áp dụng luật pháp quốc tế.
Các phóng viên Reuters và các hãng thông tấn, báo chí khác đã được thực hiện chuyến thị sát ngoài khơi bờ biển Fujairah và đã phát hiện ra một lổ hổng trên thân con tàu với một mảnh kim loại bị rách ở bên trong. Còn tàu chở dầu của Ả rập Xê út cho thấy, không có dấu hiện thiệt hại lớn.
Các nguồn tin an ninh hàng hải nói với Reuters rằng, hình ảnh thiệt hại cho thấy, có khả năng nó bị phá hoại bởi lượng chất nổ khoảng 4 kg. Một nguồn tin cho biết, mức độ phối hợp và việc sử dụng mìn như thế này có thể loại trừ sự tham gia của các nhóm phiến quân như al Qaeda.
Jean-Marc Rickli, người đứng đầu về rủi ro và khả năng phục hồi toàn cầu tại Trung tâm Chính sách an ninh Geneva, cho biết các cuộc tấn công có thể là một thông điệp rằng Iran có phương tiện để phá hủy giao thông.
Công ty dầu mỏ Aramco của Ả rập Xê út cho biết sản lượng và xuất khẩu không bị gián đoạn bởi cuộc tấn công vào các trạm bơm dầu, nhưng họ tạm thời đóng cửa đường ống dẫn dầu Đông-Tây để đánh giá tình trạng của nó.
Lằn ranh đỏ
Cả hai cuộc tấn công nhắm mục tiêu các tuyến đường thay thế chở dầu vượt qua eo biển Hormuz. Cảng Fujairah là điểm cuối của đường ống dẫn dầu thô từ các mỏ dầu Habshan của Abu Dhabi. Đường ống dẫn dầu Đông-Tây của Ả rập Xê út lấy dầu thô từ các giếng dầu phía đông đến cảng Yanbu, phía bắc Bab al-Mandeb.
Chỉ huy của Lực lượng Vệ binh Cách mạng Iran năm ngoái cho biết, Tehran sẽ chặn xuất khẩu bằng đường thủy nếu các nước ủng hộ lời kêu gọi của Mỹ ngừng mua dầu của Iran.
Các quan chức Mỹ cho biết, việc đóng eo biển này sẽ vượt qua một lằn ranh đỏ và cam kết hành động để mở lại nó.
Tuyến đường thủy này ngăn cách Iran và Oman, nối Vịnh Oman và biển Ả-rập. Eo biển này rộng 33 km tại điểm hẹp nhất, nhưng tuyến đường vận chuyển dầu chỉ rộng khoảng 3 km cho hai chiều đi lại.
Ngay cả trong cuộc chiến tranh Iran-Iraq 1980-1988, khi hai bên tìm cách phá vỡ hoạt động xuất khẩu dầu bằng cách tấn công các tàu chở dầu, nhưng việc vận chuyển dầu đã không dừng lại mặc dù giá bảo hiểm tăng vọt.
Trung tâm nghiên cứu năng lượng của JBC cho biết, Fujairah sẽ tiếp tục được coi là một trung tâm hỗ trợ đáng tin cậy, đặc biệt là với một nhóm tấn công của Mỹ đến khu vực này và hải quân từ Anh, Pháp và Trung Quốc sẵn sàng hỗ trợ.
Chuyên gia Rickli cho biết, cho dù bất kể ai đứng đằng sau các vụ tấn công này đều đóng góp vào sự gia tăng căng thẳng trong khu vực và sẽ dẫn tới những tình huống xấu hơn.