Bài viết dưới đây sẽ cho chúng ta thêm nhiều thông tin khoa học để có một cái nhìn sâu sắc, toàn diện hơn về loài chó. Hy vọng nó có thể thay đổi những quan điểm sai lầm từ trước đến nay về loài vật thông minh, nhanh nhẹn, trung thành này.
Cấu trúc bộ não và hành vi của loài chó. Nguồn: PetMD
1. Chó có cảm nhận nỗi đau giống con người?
Quan niệm trước đây cho rằng chó cảm nhận nỗi đau với mức độ thấp hơn con người, do đó nhiều người thờ ơ với các vết thương của chúng vì thấy việc chữa trị là không quan trọng. Một phần quan niệm này xuất phát từ sự tiến hóa của chó.
Những con chó đầu tiên được thuần hóa với mục đích giúp con người săn bắn hay bảo vệ loài người trước thú dữ tấn công. Chính vì thế, để thích nghi với điều này, loài chó cần tăng cường khả năng chịu được sự đau đớn khi bị thương.
Chỉ những con chó có khả năng chịu đựng cao, biết "giấu" nỗi đau từ vết thương mới có thể tồn tại được. Điều này cũng tạo cho chúng lợi thế sinh tồn khi sống cạnh con người. Chúng phản ứng theo kiểu "chủ nghĩa khắc kỷ" (stoic manner - chịu đựng nghịch cảnh).
Con người thường thờ ơ với cơn đau của chó. Ảnh: Colorado State University
Thay vì biểu lộ sự đau đớn ra bên ngoài thì loài chó đè nén và chịu đựng để bảo vệ chúng cũng như giữ vững vị trí xã hội trong bầy đàn của mình. Không may, điều này khiến con người khó có thể cảm nhận và nhận thức được khi con chó của mình bị thương.
Nhiều chuyên gia về động vật đều chấp nhận ý kiến cho rằng đa số giống chó có tính nhạy cảm với nỗi đau thấp (ngoại trừ một số giống chó "yếu đuối"), chính vì thế sau khi bị thiến hay phẫu thuật ở bụng thì đa số chúng đều được đem về nhà mà không có bất cứ loại thuốc giảm đau nào.
Mặc dù không bộc lộ sư đau đớn như con người nhưng ảnh hưởng của vết thương tới sức khỏe của chó lại rất giống con người, lý do ở đây là do sự giải phóng hormone liên quan tới stress của cơ thể nó.
Sự giải phóng hormone này lại gây ức chế tới cảm giác thèm ăn của chó tương tự như con người, gây mệt mỏi cơ, vỡ mô tế bào, ảnh hưởng tới giấc ngủ của chó. Những điều sẽ khiến chúng dần kiệt sức khi vết thương quá trầm trọng.
Nghiên cứu của Đại học Wisconsin Veterinary School, Mỹ chỉ ra rằng việc chữa trị và theo dõi vết thương sẽ giúp con chó bị thương mau chóng hồi phục và nhanh chóng trở lại với thói quen ăn uống hằng ngày sớm hơn.
Đồng thời, cũng chỉ ra tầm quan trọng của việc nhận biết các dấu hiệu tinh vi về nỗi đau mà vật nuôi đang mắc phải, điều này phụ thuộc vào tính cách riêng của mỗi con chó mà chủ của nó cần phải hiểu.
Ví dụ về dấu hiệu khi chó bị bệnh: Việc trở nên lầm lì, thiếu hoạt bát, ít sủa, kén ăn, tránh những con vật nuôi khác hay ngay cả sự đụng chạm với người chủ, thở hổn hển, run rẩy hay đồng tử giãn nở to hơn thông thường, tỏ ra hung dữ hơn bình thường khi có người lại gần.
Trên đây là bài viết (đã được lược dịch) của giáo sư giáo sư tâm lý và nhà nghiên cứu thần kinh học Stanley Coren trên trang Psychologytoday.com, ông nổi tiếng về các cuốn sách nghiên cứu về chó như: "The Intelligence of Dogs," "How to Speak Dog," "Why We Love the Dogs We Dog," "The Pawprints of History," "Why Does My Dog Act That Way,"...
2. Hệ thần kinh của chó có điểm gì tương đồng với con người hay không?
Tiến sĩ Jill Sackman, bác sĩ lâm sàng về y học hành vi và cũng là giám đốc tại bệnh viện BluePearl Veterinary Partners, Michigan (Mỹ) cho hay: "Loài chó có cấp độ nhận thức tương đương một con người từ 3 đến 5 tuổi".
Mặc dù sự thông minh của chúng là điều không còn phải bàn cãi, thế nhưng cơ chế xử lý thông tin ở loài chó vẫn có nhiều bí ẩn đối với các nhà nghiên cứu.
"Loài chó có cấp độ nhận thức tương đương một con người từ 3 đến 5 tuổi", theo TS Jill Sackman. Ảnh: Sunny Skyz
Về cấu trúc não bộ, tất cả các động vật có vú đều giống nhau, kể cả con người, tiến sĩ JP McCue - nhà thần kinh học thú y tại NYC's Animal Medical Center cho hay. Bán cầu não, thùy hay những phần khác của bộ não đều có chung tên gọi thậm chí chức năng cơ bản.
Tuy nhiên, ở loài chó thì phần não liên quan đến khứu giác lại cực kỳ phát triển, vượt xa các động vật có vú khác, kể cả con người.
Tiến sĩ McCue cho biết với bộ não có cấu trúc không khác biệt nhiều, con người có cảm nhận sự sợ hãi, trí nhớ hay nhận thức không gian cùng một cách với loài chó. Thậm chí cả kỹ năng nhận thức vấn đề liên quan.
Ví dụ: Nếu bạn giỏi toán thì bạn sẽ giỏi cả việc giải quyết các vấn đề khác. Tiến sĩ Sackman nói: "Chúng tôi tìm thấy sự tương đồng này ở loài chó. Những kỹ năng nào đó được gắn kết với nhau. Một con chó nhanh nhạy và chính xác trong 1 nhiệm vụ sẽ có khả năng nhanh nhẹn và chính xác trong 1 nhiệm vụ khác".
"Điều này dẫn chúng tôi tới niềm tin rằng sự di truyền trí thông minh và nhận thức có mức độ giống nhau ở loài chó cũng như ở con người". Thậm chí, những con chó già cũng có thiên hướng mắc bệnh tương tự Alzheimer ở người.
Hệ thần kinh của chó có nhiều điểm tương đồng với con người. Ảnh: Philschatz
Tuy tương tự về cấu trúc nhưng các nhà nghiên cứu cũng cho biết bộ não của chó và người có những điểm khác biệt như bộ não chó nhỏ hơn chúng ta rất nhiều (khi đối chiếu với kích thước toàn bộ cơ thể), não người có nhiều nếp gấp (đồng nghĩa với diện tích lớn hơn).
Hơn nữa, vỏ thùy não trước trán liên quan đến quá trình nhận thức cao như suy nghĩ hay ngôn ngữ của con người phát triển hơn loài chó nói riêng và các loài vật có vú nói chung, McCue cho biết.
3. Vậy chó có thể hiểu con người hay không?
Một giả thuyết giải thích tại sao bộ não chó và người có rất nhiều điểm tương đồng là do quá trình tiến hóa cùng với nhau. Chó đã ở bên cạnh con người hàng ngàn năm trước, như kết quả tất yếu, chúng học cách hiểu và giao tiếp với con người hơn bất cứ sinh vật nào khác.
Những con chó già cũng có thiên hướng mắc bệnh tương tự Alzheimer ở người. Ảnh: Smile TV
Những giác quan của chúng cũng thích ứng để cho phép chó có thể hiểu được con người thông qua ngôn ngữ cơ thể, mùi vị, tông giọng nói của chúng ta: "Tôi nghĩ con người phản ứng với những dấu hiệu này ở cấp độ tiềm thức, nhưng chó lại là cấp độ nhận thức", McCue nói.
Bên cạnh việc hiểu con người thì chó cũng có cảm xúc tương đồng với chúng ta. McCue cho hay các nghiên cứu đều chỉ ra rằng chúng có khả năng cảm nhận sự lo âu, hạnh phúc, nỗi sợ hãi và thất vọng hay lạc quan, thậm chí có sự "hậm hực ghen tuông" với những con chó khác được yêu mến hơn.
Cụ thể, bộ não chó phản ứng tương tự con người với thuốc điều trị rối loạn trầm cảm Prozac hay chứng bệnh hậu chấn tâm lý (tiếng Anh là: Posttraumatic Stress Disorder - PTSD) giống hệt ở người khi các nhà nghiên cứu chụp cộng hưởng từ MRI bộ não chó.
Bài viết được dịch từ các nguồn: Petsworld, Psychologytoday, Petmd, Bustle