Sau nhiều năm nghiên cứu, các công ty dầu mỏ cuối cùng cũng đang lên kế hoạch đầu tư quy mô lớn để biến hydro xanh lá trở thành một ngành kinh doanh nghiêm túc.
Họ đang theo đuổi một tầm nhìn rất cụ thể về tương lai ít khí thải carbon. Những phát triển trị giá hàng tỷ đô tạo ra lượng lớn điện tái tạo và chuyển hoá thành chất hoặc nhiên liệu sạch có thể vận chuyển khắp thế giới, cung cấp nhiên liệu cho xe tải, tàu thuỷ hoặc thậm chí là máy bay.
Julien Rolland, người đứng đầu bộ phận năng lượng và tái tạo của công ty kinh doanh hàng hoá Trafigura Group Pte Ltd., cho biết: "Các chuyên gia dầu mỏ đã và đang xây dựng các dự án trị giá hàng tỷ đô trong thời gian dài. Hydro xanh, amoniac xanh sẽ là ngành công nghiệp mới".
Tấm pin năng lượng mặt trời ở Broken Hill, Australia. Ảnh: Carla Gottgens.
Kế hoạch này rất phù hợp vơi thế mạnh vốn có của các công ty trong việc quản lý các dự án và khả năng tài chính của họ. Nhưng ngay cả khi sở hữu những lợi thế đó, họ vẫn đang đặt một ván cược lớn vào một công nghệ chưa được chứng minh và có thể thiếu hụt tiềm năng.
Gero Farruggio, người đứng đầu bộ phận về năng lượng tái tạo của công ty tư vấn Rystad A/S, cho biết: "Tôi nghĩ rằng không công ty nào có thể phát triển được bất cứ điều gì ở quy mô lớn như vậy".
Tiền rủng rỉnh
BP Plc đang dẫn đầu Trung tâm Năng lượng Tái tạo Châu Á trị giá 36 tỷ USD. Đây là một dự án có mục đích lắp đặt các trang trại gió và năng lượng mặt trời 26 gigawatts (GW) trên diện tích rộng lớn 6.500 km2 của vùng Pilbara, Tây Australia. Điện năng được tạo ra sẽ dùng để phân tách hydro và oxy.
Sau khi được phát triển hoàn chỉnh, mỗi năm trang trại sẽ tạo ra khoảng 1,6 triệu tấn hydro xanh hay 9 triệu tấn amoniac dùng để sản xuất phân bón.
TotalEnergies SE đã bắt tay với tập đoàn của tỷ phú Ấn Độ Gautam Adani tham gia một liên doanh có tham vọng đầu tư vào hydro xanh lên tới 50 tỷ USD trong 10 năm tới.
Khoản đầu tư ban đầu trị giá 5 tỷ USD sẽ phát triển 4 GW công suất gió và năng lượng mặt trời. Kkhoảng một nửa trong số đó sẽ dùng để cung cấp cho các máy điện phân sản xuất hydro, thành phần được sử dụng để sản xuất amoniac. Liên doanh có thể mở rộng sản lượng hydro xanh hàng năm lên 1 triệu tấn vào năm 2030 nhờ 30 GW điện sạch.
Ông Paul Bogers phụ trách về hydro của Shell Plc cho biết việc công ty tiếp tục với một siêu dự án của riêng mình chỉ còn là vấn đề thời gian. Shell đang tìm kiếm một nơi có đủ nguồn năng lượng gió, năng lượng mặt trời cho dự án quy mô lớn phát huy được hết thế mạnh của mình.
Bogers nói: "Quy mô của những dự án này không phải là thứ mà một công ty khởi nghiệp nhỏ có thể thực hiện. Nó đòi hỏi một nguồn tiền lớn".
Tập đoàn khổng lồ Chevron của Mỹ đã sẵn sàng chi hàng tỷ USD cho hỗn hợp hydro xanh lá và xanh lam, sử dụng phản ứng hóa học để tách khí tự nhiên, thu và lưu trữ carbon dioxide.
Các công ty nhỏ hơn trong thị trường dầu cũng đang tham gia cuộc đua. Công ty Trafigura đang xem xét một số dự án hydro xanh quy mô trung bình, chẳng hạn như dự án 440 megawatt (MW) gần Adelaide, Australia.
Trong khi các nhà kinh doanh không có bảng cân đối kế toán của một công ty dầu khí lớn, họ đang tìm cách phát triển dự án quy mô lớn với công suất nhiều GW, trong đó có một dự án ở Nam Mỹ. Sau đó, công ty mời một đối tác lớn hơn để xây dựng dự án.
"Cứu tinh" của tương lai
Các ông lớn dầu khí toàn cầu vẫn chi phần lớn tiền vào dầu và khí đốt. Nhưng họ ngày càng dành nhiều phần cho năng lượng phát thải carbon thấp. Hướng đi mới bao gồm các khoản đầu tư lớn vào các lĩnh vực bên lề như trang trại gió ngoài khơi, nhà máy năng lượng mặt trời, công nghệ pin và bộ sạc xe điện.
Meredith Annex, nhà phân tích tại BloombergNEF, cho biết rằng "các electron không cần cơ sở hạ tầng" mà các công ty dầu mỏ có. Nhưng hydro là một phân từ mà có các công ty hiểu về phân tử và xây dựng cơ sở hạ tầng cho phân tử.
Cho đến hiện tại, kế hoạch về hydro của các doanh nghiệp vẫn còn khiêm tốn. BP đang phát triển một máy điện phân tại nhà máy lọc dầu Lingen ở Đức và nhà máy Castellon ở Tây Ban Nha, để tạo ra hydro xanh trong các cơ sở đó.
Shell đã khởi động nhà máy 10 MW sản xuất hydro cho các nhà máy lọc dầu Rheinland ở Đức vào năm ngoái và đã có kế hoạch mở rộng công suất.
Annex cho biết rằng bản chất tự nhiên của hydro, các nhà máy xử lý phức tạp, hệ thống đường ống điều áp, nơi lưu trữ và các tàu chở chuyên dụng khiến loại nhiên liệu này trở thành "cứu tinh của tương lai".
Các bể lưu trữ hydro trong giai đoạn xây dựng cuối cùng của nhà máy Puertollano thuộc Iberdrola SA ở Tây Ban Nha. Ảnh: Angel Garcia/Bloomberg.
Có một sức mạnh tổng hợp tự nhiên khác dành cho các công ty lâu đời là tìm kiếm các thị trường tập trung năng lượng và thị trường lớn nhất thế giới, đồng thời tìm ra cách giảm chi phí để kết nối các thị trường.
Tom Ellacott, phó chủ tịch cấp cao của công ty tư vấn Wood Mackenzie Ltd. cho biết, đối với hydro xanh, một trong những đặc điểm chính là có nhiều nguồn năng lượng tái tạo khác cạnh tranh. BP đã đến Australia vì ánh sáng mặt trời dồi dào, trong khi TotalEnergies đến Ấn Độ vì amoniac chi phí rẻ có tiềm năng tại thị trường lớn.
Ván cược dài hơi
Pierre-Etienne Franc, CEO của Hy24, một liên doanh giữa các nhà quản lý tài sản Ardian SAS và FiveT Hydrogen, cho biết: "Mặc dù các dự án khổng lồ có thể là tương lai của hydro xanh, nhưng chúng vẫn còn chặng đường dài phía trước để chứng minh tính khả thi về mặt thương mại".
Franc nói: "Bạn không thể chuyển từ 10 MW sang cỡ GW một cách đơn giản". Đầu tiên là xây dựng cơ sở hạ tầng với quy mô hàng trăm MW, gấp 10 lần quy mô của các dự án thí điểm đang hoạt động ở châu Âu.
Những điều đó sẽ giúp nâng cao kiến thức vận hành và năng lực sản xuất máy điện phân, phục vụ cho việc mở rộng quy mô lên cấp độ cao hơn.
Rystad ước tính kích cỡ trung bình của một máy điện phân hydro xanh là 3-4 MW. Con số đó sẽ tăng gấp 20 lần vào năm 2025 nên việc cần làm để phát triển quy mô cấp độ GW sẽ rất nhiều.
Ellacott nói: "Tại một thời điểm nào đó, dầu và khí đốt sẽ phải bắt đầu giảm để đi vào quỹ đạo phù hợp với hiệp định Paris. Hydro xanh là sản phẩm phù hợp nhất cho một trung tâm lợi nhuận phát thải carbon thấp mới, bởi vì đây là "một thị trường tăng trưởng dài hạn lớn. Nó thực sự nằm ở vị trí quan trọng về khả năng phối hợp với các doanh nghiệp hiện có".
Theo Bloomberg