SOHA NEWS
Trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vừa qua, Donald Trump nhận được ít phiếu phổ thông (lượng phiếu của cử tri trên toàn nước Mỹ trực tiếp đi bầu ngày 8/11) hơn Hillary Clinton. Điều này có nghĩa, chiến thắng của Trump hoàn toàn nhờ vào lượng phiếu Đại cử tri, có được nhờ chiến thắng ở từng bang riêng rẽ, hơn hẳn Clinton.
Chính Trump cũng thừa nhận điều này.
Trong cuộc phỏng vấn với chương trình "60 Minutes" của đài CBS lên sóng tối Chủ nhật (13/11), Trump cho biết ông "thà rằng được thấy" kết quả cuộc chạy đua vào Nhà Trắng được quyết định bởi một đợt bỏ phiếu phổ thông đơn giản.
Theo Vox, vào đêm bỏ phiếu năm 2012 - khi Mitt Romney thua tổng thống Obama theo phiếu đại cử tri, nhưng vẫn dẫn trước khoảng cách nhỏ trong tổng số phiếu phổ thông vì tiến trình kiểm phiếu tại California vẫn chưa kết thúc - Trump đã tung hàng loạt tweet giận dữ (đã xóa sau đó) chỉ trích Cử tri đoàn và kêu gọi "một cuộc cách mạng".
Người dẫn chương trình "60 Minutes" Lesley Stahl đã không bỏ lỡ cơ hội phỏng vấn tân tổng thống đắc cử về vấn đề này, sau khi chính ông được hưởng lợi từ hệ thống đã lỗi thời.
"Ông từng tweet rằng Cử tri đoàn là thảm họa đối với nền dân chủ," nữ MC nói. "Ông có còn nghĩ cuộc bầu cử này đã bị giật dây không?"
Trump phản ứng bằng cách né tránh, trả lời rằng, "Xem này, tôi chiến thắng thông qua Cử tri đoàn," và nói thêm "một vài phần của cơ chế" vẫn có gian lận.
Trước câu hỏi xoáy sâu của người dẫn chương trình, Trump đáp:
"Tôi sẽ không thay đổi quan điểm của mình chỉ vì tôi đã thắng. Nhưng tôi thà rằng được thấy kết quả sẽ ra sao chỉ với phiếu phổ thông. Cô biết đấy, có thể tôi nhận được 100 triệu phiếu, và người khác nhận được 90 triệu phiếu, và tôi sẽ thắng.
Có lý do để làm chuyện này (giữ nguyên hệ thống cử tri đoàn - ND) vì các bang sẽ có tiếng nói công bằng. Cử tri đoàn, và có nguyên cớ rất chính đáng cho điều đó. Nhưng đây là một hệ thống khác biệt. Nhưng tôi tôn trọng nó. Tôi thực sự tôn trọng cơ chế."
Trump bên phó tướng Mike Pence, người sẽ trở thành phó tổng thống Mỹ khi Trump chính thức nhậm chức vào tháng Một tới. Ảnh: CBS
Trump có muốn mở đường cho cơ chế bầu cử phổ thông đầu phiếu?
Trang Vox nhận định, phát ngôn của Trump rằng Cử tri đoàn "giúp các bang có tiếng nói công bằng" có đôi chút nông cạn, vì trên thực tế người thắng cuộc vẫn được quyết định bởi một vài bang chiến trường có sự chia rẽ chính trị sâu sắc.
Tuy nhiên, cơ chế hiện tại cũng đảm bảo các bang được sở hữu lá phiếu đại cử tri, thay vì bị lu mờ bởi số lượng cử tri đông đảo có lá phiếu mang tiếng nói ngang nhau.
Dù sao đi nữa, nếu tân tổng thống đắc cử muốn cải tổ cơ chế này, ông có thể bày tỏ sự ủng hộ đối với National Popular Vote Interstate Compact (tạm dịch: Quy ước Phiếu Phổ thống Quốc gia Liên bang).
Theo đề xuất này, các bang sẽ đồng ý cam kết dành mọi lá phiếu cử tri không phải cho người thắng cuộc của bang đó, mà là người thắng cuộc bỏ phiếu phổ thông trên cả nước - nhưng chỉ trong trường hợp các bang nắm giữ tổng bằng hoặc hơn 270 phiếu cử tri chấp thuận điều tương tự.
Nếu những bang này đồng ý, và mọi thứ trôi chảy theo kế hoạch, thì bất kỳ ai thắng trong số phiếu phổ thông cũng sẽ thắng trong phiếu đại cử tri. Mười bang (bao gồm California và New York) cùng với Washington DC, nắm giữ tổng cọng 165 phiếu đại cử tri, đã ban hành quy ước trên dưới dạng một điều luật.
Nhưng có một trở ngại lớn, đó là tất cả các bang ủng hộ quy ước đó hoàn toàn theo đảng Dân chủ, và không có bang Cộng hòa cũng như bang chiến trường nào.
Có lẽ khi ông chính thức nhậm chức, tổng thống Trump có thể đề xuất với các bang chiến trường và những bang thiên Cộng hòa thuộc vùng ngoại ô rằng họ nên áp dụng quy ước, để mọi phiếu bầu của người dân Mỹ được thực sự mang giá trị công bằng dưới một hệ thống bỏ phiếu phổ thông hiệu quả.
Đó vẫn là một viễn cảnh khá xa vời.