“Bắt đầu từ Crimea và kết thúc ở Crimea"
"Mọi thứ bắt đầu từ Crimea và sẽ kết thúc ở Crimea", Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensy tuyên bố năm 2022. Việc giành lại bán đảo Nga kiểm soát từ năm 2014 này có lẽ là mục tiêu tham vọng nhất của Kiev. Với một bên là Biển Đen và một bên là Biển Azov, Crimea có vai trò chiến lược quan trọng và là chìa khóa để đảm bảo an toàn cho các chuyến tàu thương mại.
Pháo phản lực BM-21 Grad của Ukraine gần Bakhmut ngày 23/4. Ảnh: AFP
Tuy nhiên, tấn công Crimea sẽ đi cùng cái giá không hề nhỏ. Các lực lượng của Nga đã tăng cường phòng thủ trong nhiều tháng qua để chuẩn bị cho cuộc phản công của Ukraine ở phía Nam. Những thách thức địa lý chỉ có riêng ở Crimea sẽ gây ra rủi ro lớn cho bên tấn công.
Trong một cuộc trả lời phỏng vấn với Newsweek, Trung tướng đã nghỉ hưu Ben Hodges, từng là chỉ huy quân đội Mỹ tại châu Âu đã vạch ra 3 giai đoạn mà quân đội Ukraine có thể tiến hành nhằm giành lại Crimea, bắt đầu từ cuộc phản công đã được dự đoán từ lâu.
Xung đột ở Ukraine đã sang tháng thứ 14. Nền kinh tế nước này sụt giảm 1/3 vào năm ngoái trong khi nông nghiệp và xuất khẩu công nghiệp bằng đường biển, vốn đóng vai trò trung tâm cho sự thịnh vượng của Ukraine, chịu ảnh hưởng nặng nề. Ông Hodges cho rằng, Kiev không thể đảm bảo an ninh vận chuyển thương mại ở Biển Đen trừ khi giành lại Crimea. Theo ông, chừng nào Nga còn kiểm soát Crimea thì chừng đó Ukraine không thể tái thiết kinh tế bởi Crimea chặn mọi lối ra và vào Biển Azov.
Thậm chí các cảng biển lớn của Ukraine như Odessa và Mykolaiv cũng sẽ bị Crimea đe dọa.
"Nếu bạn lùi lại và không tập trung vào Crimea mà nhìn rộng ra Biển Đen, bạn sẽ thấy rõ rằng Nga có thể ngăn chặn bất kỳ lúc nào các con tàu vào và ra bất kỳ cảng nào của Ukraine".
3 giai đoạn tấn công Crimea
Cựu tướng Mỹ cho rằng, để giành được Crimea, Ukraine cần thực hiện một chiến lược gồm 3 giai đoạn: cô lập, đánh bom và giải phóng.
"Đầu tiên cần phải cô lập bán đảo này. Khi nhìn vào bản đồ, nó có thể trở thành một cái bẫy hoặc có lẽ là đường cụt đối với Nga. Ukraine có thể cô lập nó bằng cách chia rẽ hành lang trên đất liền", ông Hodges nói.
Hành lang trên đất liền - chạy từ biên giới Rostov-on-Don phía Tây Nam của Nga qua các khu vực do Moscow kiểm soát gồm Donetsk, Mariupol, Berdyansk, Melitopol tới sông Dnieper, là thành quả lớn nhất mà Nga đạt được sau hơn 1 năm tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt.
Hành lang này cho phép Nga cung cấp hậu cần tốt hơn cho bán đảo Crimea bởi trước đó bán đảo này hoàn toàn phụ thuộc vào các chuyến vận chuyển qua cầu Kerch.
Cuộc tiến công của Ukraine ở phía Nam từ Zaporizhzhia và ở phía Đông từ Kherson sẽ gây nguy hiểm cho hành lang thiết yếu này.
"Tôi cho rằng đó là một trong những mục tiêu chính trong cuộc tấn công sắp diễn ra của Ukraine. Chia rẽ hành lang trên đất liền và khi nhiệm vụ này hoàn thành, giai đoạn 2 sẽ bắt đầu".
Nếu Ukraine có thể tiếp cận cửa ngõ của Crimea, đa số mục tiêu quân sự nhạy cảm và các cơ sở hạ tầng quan trọng của Nga sẽ nằm trong tầm bắn của Kiev.
Trước đó, quân đội Ukraine đã sử dụng một số vũ khí tầm xa của phương Tây để nhắm vào các bốt chỉ huy, điểm tập kết quân đội và trung tâm hậu cần của Nga. Crimea là một khu vực "giàu mục tiêu" trong đó có căn cứ hải quân Sevastopol và căn cứ không quân Saky - cả hai đều từng bị tấn công thời gian qua.
Theo cựu chỉ huy quân đội Mỹ ở châu Âu, Ukraine có thể bắt đầu tấn công các mục tiêu nhằm khiến cho quân đội Nga không thể bảo vệ bán đảo này.
"Chúng ta có thể tấn công vào Sevastopol và Hạm đội Biển Đen phải rời đi. Họ không thể ngồi yên khi các vũ khí chính xác dội xuống các con tàu, bến cảng, kho vũ khí và kho nhiên liệu. Điều tương tự cũng diễn ra ở căn cứ không quân Saky".
Tướng Christopher Cavoli - chỉ huy hiện tại của quân đội Mỹ ở châu Âu cho rằng "sự chính xác có thể đánh bại số lượng" nếu có đủ thời gian.
Ông Hodges nhận định, hướng tiếp cận này có lẽ phù hợp với Crimea, nơi Moscow tăng cường đáng kể lực lượng do lo ngại cuộc phản công của Ukraine.
"Một đội quân phụ thuộc vào bộ binh sẽ phải có các trung tâm chỉ huy và pháo binh. Vì thế, với các vũ khí chính xác, Ukraine có thể bắt đầu tấn công vào các trung tâm chỉ huy, kho đạn dược và trung tâm hậu cần của đối phương".
"Tôi cho rằng đó sẽ là những gì được thực hiện trong giai đoạn hai, sau khi việc Ukraine nhắm vào các mục tiêu trên khiến Nga không thể bảo vệ và chiến đấu hiệu quả ở Crimea".
Theo ông Hodges, phương Tây sẽ cần hỗ trợ nhiều vũ khí hơn cho Ukraine để thực hiện nhiệm vụ trong giai đoạn này. Ukraine đã sở hữu hệ thống pháo phản lực HIMARS với tầm bắn hơn 70km nhưng hiện nay, bất chấp yêu cầu nhiều lần được Kiev đưa ra, Washington vẫn từ chối cung cấp Hệ thống Tên lửa Chiến thuật Lục quân (ATACMS) MGM-140 có tầm bắn khoảng 300km.
"Nếu Ukraine có ATACMS, Hạm đội Biển Đen sẽ phải rời Sevastopol. Điều tương tự cũng diễn ra tại Saky và một số mục tiêu khác", ông Hodges nói. Theo ông, ATACMS, UAV Gray Eagle và các vũ khí tầm xa khác "sẽ tạo nên khác biệt lớn".
Việc chiến đấu ở Bán đảo Crimea với nhiều nơi bùn lầy và những nơi có địa hình đồi núi sẽ rất khó khăn. Ukraine cũng sẽ phải quyết định sẽ làm gì với cầu Kerch, địa điểm từng bị tấn công vào năm ngoái.
"Tôi nghĩ Ukraine sẽ đánh sập nó vào một thời điểm nào đó nhưng trong tương lai gần, họ sẽ để lại nó trừ khi Nga tăng cường sử dụng cây cầu này sau khi hành lang trên đất liền bị chia cắt", ông Hodges cho hay./.