Tổng thống Kazakhstan Kassym Tokayev (nguồn: rianovosti)
Ngày 22/10, phát biểu tại một cuộc họp quan trọng, Tổng thống Kazakhstan Kassym Tokayev đã tuyên bố, kết quả cuộc bầu cử Tổng thống (trước thời hạn) vào cuối tháng 11 sẽ trở thành cơ sở truyền thống chính trị mới của đất nước. Các thể chế quan trọng của hệ thống chính trị sẽ được khởi động lại và tăng cường ở Kazakhstan, xuất hiện một vector bền vững cho việc xây dựng nhà nước lâu dài.
Tổng thống Kazakhstan Kassym Tokayev nhấn mạnh rằng, "kết quả của cuộc bầu cử vào ngày 20/11 sẽ đặt ra một truyền thống chính trị mới về nhiệm kỳ Tổng thống có trách nhiệm, giới hạn bằng thời hạn 7 năm một lần. Truyền thống này sẽ thiết lập một cơ chế để thay đổi quyền lực tối cao một cách văn minh và thường xuyên, đặt rào cản cho những nỗ lực để độc quyền hóa nó”.
Theo ông, cuộc bầu cử đại biểu hạ viện và các cơ quan đại diện chính quyền địa phương các cấp dự kiến vào năm 2023 sẽ trở thành bước ngoặt quan trọng trong sự phát triển của chủ nghĩa nghị viện Kazakhstan. Kết quả bầu cử sẽ phản ánh trực tiếp quá trình hiện đại hóa chính trị đang diễn ra ở nước cộng hòa này, nhằm mở rộng sự tham gia của người dân vào chính phủ, đảm bảo sự đại diện bao trùm của tất cả các nhóm xã hội. Bằng cách này, nhà lãnh đạo Kazakhstan nhấn mạnh, các thể chế chủ chốt của hệ thống chính trị sẽ khởi động lại và tăng cường ở Kazakhstan, đồng thời xuất hiện một vector bền vững cho việc xây dựng nhà nước lâu dài.
Một ngày trước, Uỷ ban bầu cử Trung ương Kazakhstan đã đăng ký cho 6 ứng cử viên trong cuộc bầu cử Tổng thống trước thời hạn ở nước này, trong đó có Tổng thống đương nhiệm Kassym Tokayev.
Trước đó, trong một thông điệp gửi đến toàn dân vào ngày 01/9, Tổng thống Tokayev đã đề xuất tổ chức bầu cử tổng thống sớm vào mùa thu năm nay, bất chấp thực tế là nhiệm kỳ 5 năm đầu tiên của ông phải đến năm 2024. Đồng thời, ông tuyên bố rằng, sau cuộc bầu cử, ông sẽ đưa ra sáng kiến tăng nhiệm kỳ tổng thống từ 5 năm lên 7 năm, nhưng không có quyền tái cử. Ngau sau đó, một nhóm nghị sỹ đã đề xuất đưa quy định nhiệm kỳ tổng thống 7 năm vào hiến pháp trước cuộc bầu cử sắp tới và bầu tổng thống vào mùa thu năm nay với nhiệm kỳ 7 năm. Đề xuất này đã được Hội đồng Hiến pháp kiểm tra và công nhận phù hợp với Luật cơ bản của đất nước.
Như vậy, Kazakhstan là quốc gia đầu tiên trong không gian hậu Xô Viết đưa ra giới hạn một nhiệm kỳ tổng thống. Theo quan điểm của Tổng thống Tokayev, “bảy năm là khoảng thời gian đủ để thực hiện bất kỳ chương trình tham vọng nào. Mặt khác, việc giới hạn quyền tổng thống trong một nhiệm kỳ sẽ đảm bảo sự tập trung tối đa của nguyên thủ quốc gia vào việc giải quyết các nhiệm vụ chiến lược phát triển đất nước.”
Kazakhstan đã tiến hành trưng cầu ý dân về sửa đổi Hiến pháp vào ngày 05/06. Theo đó, quyền hạn của tổng thống đã được giảm bớt và chuyển giao cho Quốc hội.
Trước đó, ngay trong những ngày đầu năm 2022, các cuộc biểu tình hàng loạt đã diễn ra ở Kazakhstan, bắt đầu từ phản đối giá xăng, sau đó tăng thêm các yêu cầu chính trị, đòi chính phủ từ chức. Để ổn định tình hình, Tổng thống Tokayev đã đề nghị Tổ chức hiệp ước về An ninh tập thể giúp đỡ. Theo các chuyên gia, chính tình hình này đã thúc đẩy nhà lãnh đạo Kazakhstan tổ chức cuộc bầu cử sớm để giành được tính chính danh, xác định rõ bộ phận nào trong dân chúng ủng hộ ông. Và tất nhiên, ông hy vọng sẽ giành chiến thắng.
Tổng thống Tokayev đã giữ cương vị này sau cuộc bầu cử sớm ở Kazakhstan vào tháng 6/2019. Trước đó, ông Nusultan Nazarbayev đã là Tổng thống đầu tiên của nước cộng hòa trong suốt 30 năm, từ năm 1989 đến 2019./.