Hoàng Tiến Quyết (sinh năm 1988, hiện đang sống và làm việc tại Hà Nội) là chàng trai Việt nổi tiếng với nghệ thuật gấp giấy origami độc đáo.
Thông qua các nếp gấp sáng tạo và kỹ thuật tinh tế, Quyết có khả năng biến một tờ giấy vô tri vô giác trở thành thế giới đầy màu sắc với những hình thù độc đáo như: Chuột, mèo, voi, hạc, hà mã…
Những tác phẩm được tạo ra từ giấy ướt của anh thu hút sự quan tâm đặc biệt của các nghệ sĩ trên thế giới và xuất hiện trên nhiều tờ báo nước ngoài với sự đánh giá cao của giới chuyên môn.
Dựa trên loại hình gấp giấy origami, Quyết đã sáng tạo ra cách gấp cho riêng mình và cho ra mắt hai cuốn sách về nghệ thuật gấp giấy origami mới.
Cùng trò chuyện với Hoàng Tiến Quyết để hiểu hơn về nghệ thuật gấp giấy độc đáo này và nghe anh chia sẻ về niềm đam mê gấp giấy của bản thân:
Bạn có thể chia sẻ với độc giả về nghệ thuật gấp giấy origami? Kỹ thuật khó nhất và quan trọng nhất của nghệ thuật gấp giấy này là gì?
Origami là nghệ thuật tạo hình mà thông qua các nếp gấp người ta có thể biến các tờ giấy vô tri trở thành một thế giới đầy màu sắc. Bạn có thể thỏa sức sáng tạo với chỉ 1 tờ giấy, không cần bất kỳ dụng cụ nào khác như: dao, kéo…
Origami có nhiều kỹ thuật, thao tác gấp. Mỗi một mẫu origami luôn là tổng hợp của nhiều thao tác gấp với các kỹ thuật khác nhau. Với người mới bắt đầu có thể sẽ có sự phân biệt về độ khó của từng kỹ thuật.
Tuy nhiên, với mình, mọi kỹ thuật đều có độ khó và tầm quan trọng tương đương nhau. Quan trọng là tác giả phải vận dụng các kỹ thuật này một cách hợp lý để có được tác phẩm đẹp cả về tạo hình (ý tưởng) và cấu trúc.
Đôi khi thiết kế một mẫu gấp vận dụng các kỹ thuật đơn giản cho hiệu quả lại khó hơn là thiết kế những mẫu phức tạp với nhiều bước gấp.
Bạn bắt đầu tiếp xúc với nghệ thuật gấp giấy từ bao giờ?
Mình gấp giấy từ khi lên 5, lên 6 tuổi, bắt đầu với những mẫu truyền thống đơn giản và quen thuộc như máy bay, thuyền giấy do các anh họ của mình dạy.
Hồi nhỏ, mình rất thích thú với việc tự làm đồ chơi cho bản thân. Và sở thích đó đi theo mình cho đến bây giờ.
Lần đầu tiên mình thử nghiệm gấp giấy ướt là cuối năm 2006, đầu năm 2007 theo mẫu mèo của chú Đinh Trường Giang.
Lần đó mình thất bại do dùng quá nhiều nước. Mãi đến năm 2008 mình mới dùng lại chúng cho một số tác phẩm của mình, may mắn là đã thành công và phong cách của mình cũng định hình từ đó.
Gấp ướt là kỹ thuật được sáng tạo bởi Akira Yoshizawa, được coi là cha đẻ của Origami hiện đại. Mình chỉ học hỏi và kế thừa nó cho các tác phẩm của mình.
Cảm hứng để mình thực hiện gấp ướt là từ xem các tác phẩm và trò chuyện với chú Đinh Trường Giang, là người tiên phong trong gấp ướt ở Việt Nam, hiện chú đang sống ở Mỹ, cũng là một người rất nổi tiếng trong giới Origami.
Bạn có phải là người Việt Nam đầu tiên cho đến giờ theo đuổi nghệ thuật gấp giấy ướt?
Tất nhiên là không, origami có ở Việt Nam hàng trăm năm rồi, dù chỉ mới thực sự phổ biến trong 10 năm trở lại đây...
Hiện nay, ở Việt Nam cũng có nhiều người gấp giấy rất giỏi. Như mình có nói, đã có 2 cuốn sách tập hợp mẫu của tác giả Việt Nam.
Vậy điều gì ở origami khiến bạn thích thú nhất?
Đó là sự kết nối. Origami giống như ngôn ngữ mang mọi người lại gần nhau.
Bạn có thể thấy những người không quen biết và thậm chí khác biệt về ngôn ngữ, tuổi tác, vẫn vui vẻ ngồi với nhau, chia sẻ và dạy cho nhau những hình gấp mà họ thích. Bạn bè origami luôn mộc mạc như chính những tờ giấy vậy.
Gấp giấy ướt và giấy thường có gì khác nhau và cái nào khó hơn cái nào?
Gấp giấy thông thường sử dụng các loại giấy mỏng với các nếp gấp thẳng, sắc. Còn gấp ướt thì yêu cầu tẩm nước vào tờ giấy trước khi gấp, thường là các tờ giấy dày và rất dày, tờ giấy trở nên mềm hơn từ đó cũng dễ dàng hơn cho việc uốn nắn, tạo hình.
Khi khô thì mẫu gấp trở nên cứng cáp. Gấp ướt được coi như điêu khắc giấy.
Gấp ướt được cho là khó hơn gấp khô, vì tờ giấy khi ướt trở nên dễ uốn nắn nhưng vì vậy lại khó điều khiển, bạn cũng cần thử nghiệm nhiều để có thể biết lượng nước nên thấm vào bao nhiêu là vừa
Được biết, bạn đã từng mang những sản phẩm của mình tham gia ở một số cuộc thi quốc tế?
Mình mới tham dự một số hội nghị về origami ở Nhật và một số nước Châu Âu.
Trên thế giới không có nhiều cuộc thi về origami nhưng có lẽ chỉ có Nhật là có các cuộc thi được tổ chức chuyên nghiệp. Đáng tiếc là nhiều năm nay không thấy họ tổ chức tiếp.
Còn lại thường là các cuộc thi của từng nhóm, hội trên mạng hoặc gấp theo chủ đề nhân dịp tổ chức các hội nghị trên thế giới.
Các cuộc thi này được lập ra chủ yếu để mọi người có thể thỏa sức sáng tạo và vui là chính, phần thưởng đôi khi chỉ có giá trị nhỏ như cuốn sách, tờ giấy, thậm chí nhiều cuộc thi cũng không trao giải.
Dù vậy mọi người đều rất hào hứng tham gia.
Mình từng tham gia cũng như làm giám khảo một số cuộc thi như vậy. Hình như mình chưa về nhất bao giờ nhưng vẫn may mắn được nhận nhiều cuốn sách hay.
Đó là những món quà ý bởi nhờ đấy mà mình học hỏi được nhiều kiến thức hay.
Nhiều người nhận xét các tác phẩm origami của Quyết có hồn và mang nét riêng. Quyết có thể chia sẻ một chút về bí quyết của mình?
Mình thường đặt bản thân vào vị trí của những mẫu gấp mình muốn thực hiện để hiểu liệu mỗi thao tác gấp, mỗi chi tiết thêm vào hay bớt đi có làm mẫu gấp (hay chính mình) hoàn thiện hơn không.
Do đó luôn có sự kết nối giữa mình và mẫu gấp. Có lẽ vì vậy mà mọi người thấy các tác phẩm của mình có phong cách rất tự nhiên, không hề có sự gò bó hay ép buộc nào cả, đơn giản chỉ là thể hiện tâm hồn mình, những điều mình thích.
Quyết từng cho ra mắt hai cuốn sách về nghệ thuật gấp giấy origami và được giới chuyên môn đánh giá cao. Có vẻ như bạn rất tâm huyết với nghệ thuật này nên đã bỏ nhiều công sức nghiên cứu nó?
Hai cuốn sách là tập hợp mẫu của nhiều tác giả origami Việt Nam, là tâm huyết của nhiều người, mình chỉ đóng góp một phần nhỏ trong đó.
Origami đối với mình giống như một người bạn thầm lặng, mỗi như gấp giấy mình có cảm giác như đang trò chuyện với một người bạn thân.
Điều này khiến những nếp gấp của mình khá nhẹ nhàng và tự nhiên, không giống như việc phải bỏ nhiều công sức lắm, có chăng chỉ là sự kiên trì dù đôi khi cũng có những áp lực nho nhỏ.
Theo bạn, vai trò của nghệ thuật origami có tầm ảnh hưởng như thế nào trên thế giới?
Mình thấy ngày càng có nhiều người gấp giấy nghệ thuật. So với những năm 80 -90 chỉ có rất ít tác giả và sách origami được viết thì hiện nay đã có hàng ngàn đầu sách, tạp chí origami được xuất bản và rất nhiều nhóm, hội origami được thành lập ở từng nước.
Các hội nghị được tổ chức thường niên để mọi người gặp gỡ, trao đổi.
Ngay cả những người không chuyên về origami cũng bị thu hút bởi sự đặc biệt của môn nghệ thuật này và lấy origami là cảm hứng cho công việc, lĩnh vực của mình.
Origami ngày càng được ứng dụng nhiều trong các lĩnh vực như: thời trang, kiến trúc, kỹ thuật, y học…
Ví dụ như áp dụng nguyên lý của origami để gấp gọn các tấm pin mặt trời, kính viễn vọng với kích cỡ lớn, có thể đặt vào tên lửa và sẽ mở ra khi phóng ra ngoài vũ trụ.
Vậy Quyết đã có dự định gì với môn nghệ thuật này trong tương lai?
Mình không có nhiều dự định cho tương lai. Đơn giản, mình chỉ muốn sáng mai thức dậy sẽ tiếp tục gấp giấy và nếu có cơ hội thực hiện những ý tưởng mình thích, mình sẽ theo đuổi nó đến cùng.
Cảm ơn Quyết, chúc bạn thành công với đam mê của mình!
Một số tác phẩm origami độc đáo của Hoàng Tiến Quyết:
Sư tử
