Mỗi ngày trôi qua, các tin xấu lại ập đến đối với thủ đô của Nhật Bản - thành phố Tokyo.
Chỉ trong vòng 1 tuần, số các ca nhiễm mới trong ngày đã tăng gấp đôi, từ 40 ca/ngày thành 97 trường hợp vào ngày 2/4, và 89 vào ngày kế tiếp. Nếu xu hướng này tiếp tục xảy ra, tương lai kiểm soát dịch bệnh của Tokyo thực sự sẽ trở nên hết sức ảm đạm. Đó là nhận xét của Kentaro Iwata - chuyên gia từ ĐH Kobe, người đã liên tục cảnh báo về việc Nhật Bản chưa nỗ lực đủ để kiềm chế đại dịch Covid-19.
"Nhật Bản cần phải đủ can đảm để thay đổi, ở thời điểm chúng ta nhận ra mình đã đi sai đường," - Iwata cho biết. "Tôi có thể thấy một New York khác ở ngay Tokyo."
Ở Mỹ, New York hiện tại được xem là tâm dịch của đất nước. Số ca nhiễm gần như tăng gấp đôi sau mỗi 5 ngày - theo số liệu ghi nhận của CNN. Hiện tại, hơn 2.900 người đã tử vong riêng tại thành phố này.
Số liệu Covid-19 tại Nhật Bản đang có chiều hướng xấu
Trong khi đó tính đến ngày 3/4, Nhật Bản ghi nhận 3329 trường hợp dương tính với SARS-CoV-2, và 74 người tử vong.
"Giai đoạn khởi đầu bùng nổ dịch bệnh tại Tây Ban Nha, Pháp, Ý và thành phố New York của Mỹ, tất cả đều giống với Tokyo lúc này," - Iwata khẳng định, đồng thời cho biết Nhật Bản đang rất cần làm xét nghiệm diện rộng.
Tính đến thứ 6 tuần qua, Tokyo mới chỉ xét nghiệm được chưa đầy 4000 người trong thành phố 13,5 triệu dân. Trên cả nước cũng chỉ có 39.466 trường hợp được xét nghiệm trên dân số hơn 125 triệu người - theo số liệu của Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản. Tỉ lệ này thực sự là quá nhỏ bé nếu so với các quốc gia khác. Như Hàn Quốc - đất nước có dân số thấp hơn khá nhiều - cũng đã xét nghiệm cho 440.000 người.
Trả lời cho câu hỏi này, chính phủ Nhật Bản cho biết chính sách xét nghiệm hiện tại là phù hợp, chủ yếu nhắm đến các đối tượng rủi ro cao mà thôi.
"Việc xét nghiệm virus corona chủng mới trên các đối tượng có tỷ lệ nhiễm thấp chỉ là lãng phí tài nguyên," - trích trong thông báo của Bộ Y tế Nhật Bản. "Chúng tôi đã yêu cầu những người có triệu chứng phải ở nhà, tự cách ly một khoảng thời gian."
Dẫu vậy, chính sách mới có vẻ đã gây ra nhiều khó khăn, ngay cả với những người thuộc diện "đáng được xét nghiệm".
Tokyo có thể sẽ trở thành một New York thứ 2
Muốn xét nghiệm cũng không được
Issei Watanabe là một bệnh nhân nhiễm virus corona tại Tokyo, với triệu chứng khó thở và ho khan. Hiện tại, các bác sĩ chẩn đoán Watanabe chỉ là trường hợp bệnh nhẹ, và dự tính sẽ cho anh xuất viện vào thứ 3 tuần tới.
Watanabe năm nay 40 tuổi, không hút thuốc và có thể trạng sức khỏe tốt. Nhưng các triệu chứng xuất hiện rất nhanh: từ đau mỏi cơ, ớn lạnh, không cảm nhận được mùi vị... Cảm thấy nghi ngờ, anh yêu cầu được xét nghiệm virus nhưng bị bệnh viện từ chối với lý do chưa đủ điều kiện. Rốt cục, anh phải chịu đựng 5 ngày sốt cao - có lúc trên 40 độ C trước khi được làm xét nghiệm và cho kết quả dương tính.
Với một đất nước có dân số già, cái giá phải trả sẽ rất lớn nếu dịch bệnh nổ ra
Vấn đề là trong thời gian chưa xét nghiệm, Watanabe cho biết mình đã lây nhiễm cho ít nhất 2 người khác.
"Mọi người không biết phải làm gì. Có rất ít thông tin," - anh chia sẻ, đồng thời kêu gọi: "Tính mạng của bạn là do bạn quyết định. Hãy ở nhà, làm ơn ở nhà. Đừng ra ngoài nữa!"
Watanabe cũng đang lo lắng cho những người cao tuổi tại Nhật - nhóm chiếm tới hơn 10 triệu người. Anh biết rằng mình còn trẻ nên có thể phục hồi, nhưng người già thì rất khó. Đây cũng là nhận định chung của các chuyên gia dịch tễ, rằng nếu đại dịch bùng nổ ở một đất nước có cơ cấu dân số già, cái giá phải trả sẽ rất lớn.
"Virus corona rất nguy hiểm với người cao tuổi," - trích lời Masahiro Kami, giám đốc điều hành của Viện nghiên cứu quản trị Y tế Nhật Bản. Ông cho biết, hầu hết các bệnh nhân có rất ít triệu chứng, thậm chí là không bộc lộ ra ngoài. Có điều "dù không có triệu chứng, họ vẫn có thể lan truyền virus cho người khác," - Kami cảnh báo.
Tokyo sẽ không phong tỏa
Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe liên tục lặp lại rằng tình hình tại Nhật Bản không đến mức phải tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia, hoặc phải phong tỏa toàn bộ Tokyo. Ông cho biết, các biện pháp phòng ngừa quá quyết liệt sẽ gây thêm tổn hại cho nền kinh tế vốn đã rất nhạy cảm do đại dịch và sau quyết định hoãn Olympics Tokyo hè năm 2020.
Các nhà lập pháp Nhật Bản đang suy nghĩ về việc ban hành gói kích thích kinh tế để trợ giúp các hộ gia đình. Trước đó, dự định trợ cấp cho mỗi hộ gia đình... 2 chiếc khẩu trang vải của chính phủ đã nhận phải nhiều chỉ trích.
Nhật Bản hiện tại đã siết chặt quy định di chuyển, trong đó cấm nhập cảnh với toàn bộ người nước ngoài từ 70 quốc gia - bao gồm Mỹ, Anh và hầu hết các nước châu Âu. Công tác kiểm tra tại sân bay cũng đã được thiết lập, đồng thời yêu cầu mọi công dân trở về từ nước ngoài phải tự cách ly trong 14 ngày, dù quá trình thi hành không được giám sát gắt gao.
Dẫu vậy, vẫn có những lo ngại dấy lên từ cả trong lẫn ngoài nước, rằng những cảnh báo nghiêm trọng hơn của chính phủ về sự nguy hiểm của virus corona có thể sẽ đến quá muộn. Đại sứ quán Mỹ tại Nhật Bản đã ban hành bản hướng dẫn di chuyển hôm 3/4, trong đó yêu cầu công dân Mỹ chuẩn bị tinh thần quay trở về nước trước khi lệnh kiểm soát biên giới được tăng cường.
"Việc chính phủ Nhật không thi hành xét nghiệm diện rộng đã gây khó khăn cho việc đánh giá chính xác mức độ nghiêm trọng của dịch bệnh." - trích trong bản hướng dẫn.
"Dù Nhật Bản ngày nay có một hệ thống y tế hoàn toàn đáng tin cậy, chúng tôi tin rằng việc gia tăng các ca nhiễm Covid-19 sẽ gây khó khăn cho hệ thống trong các tuần kế tiếp. Trong bối cảnh dịch bệnh gia tăng, các công dân Mỹ có thể khó nhận được sự chăm sóc y tế giống như thời điểm trước khi đại dịch xảy ra."
Sự chủ quan của công chúng
Chỉ mới tuần trước thôi, hàng ngàn người Nhật vẫn kéo nhau đi chơi lễ hanami - hay lễ ngắm hoa anh đào. Chỉ một số ít đeo khẩu trang, còn lại thì không có bất kỳ phương pháp bảo vệ nào. Sau khi những hình ảnh như vậy lan truyền và gây sửng sốt cho cộng đồng mạng quốc tế, một số công viên tại Tokyo đã lập tức phải đóng cửa.
Thị trưởng Tokyo - Yuriko Koike và thủ tướng Abe cũng nhanh chóng kêu gọi công chúng hãy ở trong nhà, tránh di chuyển, và thi hành "cách ly xã hội." Có điều, chỉ một bộ phận dân số nghe theo lời kêu gọi này. Rất nhiều người không quan tâm.
Hàng ngàn người đến công viên ngắm hoa anh đào
Chính sách ngăn chặn các ổ dịch nổi bật nhất của Nhật Bản cho đến thời điểm hiện tại là lần theo vết di chuyển của người nhiễm, và cách ly những trường hợp nghi ngờ. Một số người ủng hộ chính sách này, lập luận rằng văn hóa xã hội của người Nhật - như cúi chào thay vì bắt tay, thói quen sử dụng khẩu trang và thường xuyên rửa tay - cũng có thể góp phần giúp tỉ lệ lây lan virus thấp hơn khi so với các nước khác.
Khi được hỏi về vấn đề này, Iwata cũng đồng tình. Anh cho rằng văn hóa không ôm và bắt tay của Nhật có thể là một trong những lý do khiến đất nước họ chứng kiến ít ca lây nhiễm hơn, nếu so với các nước châu Âu và Mỹ. Tuy nhiên anh cũng nhấn mạnh đây chỉ là giả thuyết chưa được chứng minh, đồng thời nhận định chỉ vậy là chưa đủ để dịch bệnh buông tha cho Tokyo.
Việc thi hành chính sách "cách ly xã hội" tại Nhật Bản cũng gặp nhiều khó khăn. Trong khi thị trưởng Koike và thủ tướng Nhật thúc giục Tokyo cho phép người lao động làm tại nhà, thì thực tế là 80% các công ty Nhật không nằm ở vị thế làm được chuyện đó.
Số liệu cho thấy, rất nhiều người vẫn ngày ngày đến thủ đô để đi làm trên các chuyến tàu điện chật ních người. Và dù đã có lệnh tạm đóng cửa, đa số các trung tâm thương mại, khoảng 500 cửa hàng Starbucks, nhiều quán bar và nhà hàng vẫn tiếp tục hoạt động.
Thị trưởng Koike cho biết, 628 trên tổng số 750 giường bệnh dành cho bệnh nhân nhiễm virus tại Tokyo đã được sử dụng, chủ yếu là những người có triệu chứng nhẹ. Cơ quan y tế hiện tại đang đàm phán để chuyển những bệnh nhân như vậy sang cách ly ở những khu riêng như khách sạn, nhà nghỉ, nhằm chuẩn bị chỗ cho những trường hợp nặng hơn. Đồng thời, bà Koike cũng cảnh báo về một đợt khủng hoảng lớn sắp xảy ra, và yêu cầu mọi người nên ở trong nhà.
