Báo cáo mới đây được Lầu Năm Góc trình lên Quốc hội Mỹ chỉ ra sự nguy hiểm ngày càng gia tăng của Lực lượng dân quân hàng hải Trung Quốc (PAFMM).
Trong báo cáo mang tên "Diễn biến an ninh và quân sự liên quan tới Trung Quốc năm 2019", Lực lượng dân quân hàng hải Trung Quốc đóng vai trò chính trong các hoạt động cưỡng chế nhằm đạt được các mục tiêu chính trị của Trung Quốc mà không cần tham gia và các cuộc xung đột. Đây được coi là một phần trong học thuyết quân sự rộng lớn hơn của Trung Quốc, trong đó coi các chiến dịch "đối đầu không đổ máu" là một biện pháp hiệu quả để hoàn thành các mục tiêu chính trị.
Theo báo cáo, chính quyền Hải Nam, tỉnh nằm sát biển Đông đã gia cố thân và trang bị thêm kho đạn dược cho 84 tàu cá dân quân lớn mà tỉnh này nhận được vào cuối năm 2016 cùng khoản trợ cấp hào phóng để tăng cường các hoạt động thường xuyên ở quần đảo Trường Sa (thuộc chủ quyền của Việt Nam). Dân quân tỉnh Hải Nam được coi là lực lượng dân quân chuyên nghiệp nhất của Trung Quốc. Họ được trả lương độc lập với các "thuyền viên" được tuyển mộ từ hàng ngũ các quân nhân mới xuất ngũ.
Cũng theo báo cáo, PAFMM đóng vai trò quan trọng trong một số chiến dịch quân sự và các hoạt động cưỡng chiếm của Trung Quốc trong nhiều năm qua, trong đó có vụ quấy rối tàu hải dương học USNS Impeccable của Mỹ năm 2009, vụ Trung Quốc trái phép điều giàn khoan Hải Dương - 981 năm 2014 và các tranh chấp quần đảo Điếu Ngư/Senkakus năm 2016.
Một số lượng lớn tàu của PAFMM được huấn luyện để hỗ trợ Hải quân Quân đội Giải phóng Nhân dân và Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Trung Quốc trong các nhiệm vụ như bảo vệ các yêu sách hàng hải, do thám và trinh sát, bảo vệ thủy sản, hỗ trợ hậu cần và tìm kiếm cứu nạn.
Chính phủ trợ cấp cho các tỉnh và địa phương để vận hành các lực lượng dân quân riêng lẻ thực hiện các nhiệm vụ chính thức dưới vỏ bọc của các tàu thương mại dân sự.
Gregory Poling, Giám đốc Chương trình sáng kiến minh bạch hàng hải châu Á thuộc Trung tâm nghiên cứu quốc tế và chiến lược (CSIS) nghi ngờ tàu Trung Quốc đâm chìm tàu cá Philippines hôm 9/6 gần bãi Cỏ Rong chính là một tàu dân quân của Trung Quốc.
Theo ông Poling, tai nạn sẽ còn lặp lại trong tương lai bởi có hàng trăm tàu dân quân Trung Quốc đang hoành hành ở quần đảo Trường Sa nhưng Bắc Kinh vẫn đang cố gắng che giấu và phủ nhận sự thật đó.