Vali hạt nhân xuất hiện như thế nào?
Chính người Mỹ là người đầu tiên nghĩ ra chiếc vali hạt nhân, bắt đầu từ thời của Tổng thống Eisenhower (1953-1961).
So với Mỹ, Nga bắt đầu có vali hạt nhân chậm hơn tới 20 năm. Vali hạt nhân của Nga có tên là Cheget, là một phần trong hệ thống tự động hóa điều khiển các lực lượng hạt nhân chiến lược Kazbek, được chính thức đưa vào hoạt động từ năm 1983.
Ai được sở hữu Cheget ?
Nếu như ở Mỹ, Tổng thống là người duy nhất có quyền sở hữu vali hạt nhân, thì Nga có tới 3 chiếc vali hạt nhân, do Tổng thống, Bộ trưởng Quốc phòng và Tổng Tham mưu trưởng quân đội quản lý.
Cheget luôn có mặt trong các chuyến công du của Tổng thống Nga. Các sĩ quan làm nhiệm vụ canh gác chiếc vali trong các chuyến đi của Tổng thống được chính Phó tổng Tham mưu trưởng quân đội Nga lựa chọn.
Vali hạt nhân Cheget. Nguồn: arms-expo.ru
Tổng thống V.Putin nhận vali hạt nhân vào ngày 31-12 -1999. Nguồn: ru.wikipedia.org
Vali hạt nhân- biểu tượng của quyền lực
Theo các quy định, chiếc vali được Tổng thống mãn nhiệm chuyển giao cho người kế nhiệm vào đúng ngày tuyên thệ nhậm chức (tương tự như tại Mỹ).
Tuy nhiên, thủ tục đầy đủ này chỉ được thực hiện lần đầu tiên khi ông Vladimir Putin bàn giao quyền lực cho ông Dmitry Medvedev. Còn ông Boris Eltsin trao chiếc vali hạt nhân cho ông Putin vào đúng ngày tuyên bố từ chức của mình.
Đối với Tổng thống đầu tiên của nước Nga là Boris Eltsin, chiếc vali hạt nhân luôn được nhìn nhận như một biểu tượng về quyền lực của một cường quốc.
Ngay cả khi phải vào phòng phẫu thuật tim, ông B.Eltsin vẫn không chịu trao lại chiếc vali cho bất cứ ai. Các sĩ quan mang vali hạt nhân phải ngồi túc trực ngay tại tiền sảnh của bệnh viện, và ngay khi Tổng thống vừa hồi tỉnh sau ca phẫu thuật, chiếc vali được đưa ngay vào trong phòng.
Nhiệm vụ và cơ chế vận hành
Vali hạt nhân của Nga có hình dáng giống cặp đựng máy tính xách tay và nặng 11 kg. Về cơ bản, ba chiếc vali Cheget là thiết bị liên lạc, cung cấp thông tin cho người sử dụng về vụ tấn công có thể xảy ra, cho phép họ tham vấn với những người khác.
Bên trong mỗi vali là một thiết bị di động kết nối với mạng lưới chỉ huy và kiểm soát lực lượng hạt nhân chiến lược Nga.
Trong trường hợp nguy cơ về một cuộc tấn công hạt nhân nhằm vào Nga xuất hiện, Cheget truyền hiệu lệnh sử dụng vũ khí có sức mạnh hủy diệt này tới thiết bị tiếp nhận thông tin cuối cùng đặt tại các trung tâm chỉ huy của Bộ Tổng tham mưu, các lực lượng tên lửa, Hải quân và Không quân.
Sau khi nhận tín hiệu mã hóa, nhân viên tại trung tâm sẽ dùng mã riêng để xác nhận chính Tổng thống đã gửi hiệu lệnh đó, chứ không phải ai khác. Một đường dây nóng được nối nhằm xác minh tình hình.
Khi 3 quan chức hàng đầu là Tổng thống, Bộ trưởng Quốc phòng và Tổng Tham mưu trưởng quân đội đưa ra quyết định cuối cùng, nhân viên trung tâm sẽ kích hoạt mã tương thích và gửi chúng tới bệ phóng tên lửa và tàu ngầm hạt nhân. Khi ấy, các mã tích hợp và tên lửa phóng thẳng tới mục tiêu.
Lần duy nhất Nga kích hoạt vali hạt nhân
Ngày 25-1-1995, Na Uy đã phóng một tên lửa đẩy Black Brant XII mang vệ tinh khí tượng lên khoảng không vũ trụ, có quỹ đạo bay về hướng nước Nga, nhưng không hề có thông báo về sự việc này.
Các radar cảnh báo sớm tên lửa đạn đạo của Nga đã thể hiện khả năng quan sát tầm xa đáng sợ, khi phát hiện một quả tên lửa đạn đạo không rõ chủng loại và khả năng mang đầu đạn hạt nhân, được phóng đi từ khu vực phụ cận Spitsbergen - Na Uy, hướng thẳng về phía Nga.
Các thiết bị đo đạc của Nga dự kiến tên lửa đạn đạo này chỉ mất khoảng 5 phút nữa là bay đến Moscow, thông tin này ngay lập tức được báo cáo lên Tổng thống Nga, lúc đó là ông Boris Yeltsin.
Trong tình huống cấp bách ở Moscow, ông Boris Yeltsin buộc phải sử dụng đến chiếc vali hạt nhân và kích hoạt mật mã giai đoạn đầu để sẵn sàng tấn công trả đũa. May mắn là hệ thống radar Nga không lâu sau đó đã xác nhận tên lửa khả nghi là tên lửa đẩy chứ không phải một ICBM.
Tuy nhiên, sự việc đánh dấu lần đầu tiên và duy nhất cho đến nay, một quốc gia sở hữu vũ khí nguyên tử đã kích hoạt vali hạt nhân sẵn sàng phát động tấn công.