Báo Washington Times ngày 9.5 (giờ Mỹ) đưa tin đây là một trong những vụ tổn thất lớn nhất trong lịch sử Cục Tình báo trung ương Mỹ (CIA) khi nhiều điệp viên bị lọt vào tay các cơ quan tình báo nước ngoài.
Các quan chức CIA và Bộ Tư pháp Mỹ xác định Lee đã trở thành “chuột”, giúp Trung Quốc bắt hoặc giết người của CIA hoạt động ngầm ở Trung Quốc hồi năm 2010.
Và ngoài việc cung cấp thông tin về các điệp viên chìm CIA, Lee còn tiết lộ nhiều chi tiết về hoạt động và cơ sở ngầm của CIA.
Lee, 53 tuổi, bị buộc tội tàng trữ trái phép thông tin an ninh quốc phòng, tức vi phạm Luật chống điệp viên của Mỹ. Tội danh này khiến ông ta có thể bị kết án tù chung thân. Tuy nhiên ngày tuyên án chưa được xác định
“Chuột” Lee làm việc cho Bộ An ninh quốc gia Trung Quốc
Đấy là thảm họa tình báo nghiêm trọng nhất từ sau những năm 1990, khi cựu đặc vụ CIA Aldrich Ames hồi những năm 1980 và cựu đặc vụ FBI Robert Hanssen hồi thập niên 1990 đã tuồn tin mật cho Liên Xô rồi Nga suốt nhiều năm, dẫn đến cái chết của nhiều đặc vụ. Hai người này đều đang thụ án tù chung thân ở các nhà tù liên bang Mỹ.
Ngoài ra, CIA cũng bị mất các điệp viên ở Đông Âu thời Chiến tranh lạnh, và sau đó ở Cuba, hậu quả của những vụ điệp viên nước ngoài xâm nhập vào CIA và bị gọi là “chuột”.
Theo cáo trạng trình tòa cho biết: Lee từng đi lính bộ binh Mỹ từ năm 1982 đến 1986, trở thành đặc vụ thực địa CIA từ năm 1994 cho đến năm 2007 thì nghỉ, đến Hồng Kông định cư và làm việc cho công ty đấu giá nổi tiếng Christie's. Người quen ông ta nói Lee bất mãn vì sự nghiệp không thăng tiến nên rời bỏ CIA.
Một số cựu quan chức cũng nói Lee từng là tùy viên CIA làm việc với Bộ An ninh quốc gia Trung Quốc (MSS). Năm 2010, Lee đi Trung Quốc, được hai điệp viên MSS tuyển dụng, đưa tiền mặt 100.000 USD trong lần gặp đầu tiên, đổi lại Lee tiết lộ những bí mật của CIA và thu thập tin tình báo.
Lee làm giả thông tin ngân hàng để giấu khoản tiền công do MMS trả. Đến năm 2013, Lee kiếm được hàng trăm ngàn USD và gửi trong một tài khoản ngân hàng ở Hồng Kông. Cáo trạng nêu đó là tiền công hoạt động do thám cho Trung Quốc.
Cáo trạng viết: “Đối tượng đã biết được nhân thân của những nhân viên chìm CIA, nhân thân các nhân sự, chi tiết nhạy cảm của những hoạt động và phương pháp do thám, chi tiết các địa điểm huấn luyện ngầm của CIA và chi tiết nhóm cộng tác viên mà CIA sử dụng để tránh bị các cơ quan tình báo thù địch nước ngoài phát hiện”.
Toan trở lại CIA và sập bẫy “ký hợp đồng”
Lee cũng cố gắng trở lại CIA năm 2012 dù ông ta biết rõ có thể bị FBI điều tra. Các cựu quan chức nói ông ta trở về, vì được hứa ký hợp đồng với CIA. Nhiều cựu đặc vụ từng nghỉ rồi quay lại làm việc theo hợp đồng.
Và khi được CIA phỏng vấn, Lee giấu chuyện đi Trung Quốc năm 2010. Năm 2017, báo New York Times đưa tin từ đầu năm 2010, chính phủ Trung Quốc lần lượt phá nhiều hoạt động tình báo của CIA ở Trung Quốc, khiến hơn chục người của CIA bị giết và 6 người khác bị bỏ tù. Vụ truy diệt này kéo dài 2 năm, làm tê liệt mạng lưới thu thập tình báo của Mỹ trong những năm sau đó.
Các quan chức CIA và FBI bị bẽ mặt khi lần lượt những đặc vụ giỏi nhất của họ ở Trung Quốc đều bị tù hoặc bị án tử hình. Từ đó, Cục Điều tra liên bang (FBI) lập tổ điều tra đặc nhiệm, nghi ngờ có “chuột” xâm nhập vào CIA, rồi họ bắt đầu chú ý Lee.
Cáo trạng viết Lee là đối tượng của một cuộc điều tra phản gián cực kỳ bí mật, gồm việc khám xét phòng khách sạn của ông ta ở Hawaii và ở bang Virginia hồi tháng 8.2012, khi ông ta cùng gia đình về Mỹ sống.
Các nhân viên điều tra phát hiện Lee sở hữu một cuốn sổ tay ghi tên thật người của CIA và địa chỉ các cơ sở ngầm, vốn là những bí mật của CIA được giữ kín nhất.
Cáo trạng viết: “Vụ khám xét ngày 13.8.2012 ở Hawaii và cuộc khám xét ở Virginia ngày 15.8.2012 cho thấy trong thời gian đối tượng lưu trú, Lee sở hữu một cuốn sổ tay nhỏ chứa thông tin mật, chi tiết về những cuộc họp của các nhân viên chìm, địa điểm gặp, số điện thoại, tên thật của những cộng tác viên và cơ sở ngầm, còn sổ địa chỉ có tên thật, số điện thoại của các cộng tác viên và nhân viên CIA chìm, cùng địa chỉ của các cơ sở ngầm của CIA”.
Sau 5 lần được CIA phỏng vấn, Lee trở lại Hồng Kông sống hồi năm 2013. Rồi Lee bị bắt đêm 15.1.2017, sau khi đáp chuyến bay Cathay Pacific từ Hồng Kông đến New York. Có tin ông ta sập bẫy CIA hứa sẽ ký hợp đồng cho trở lại làm việc.
Khi bị thẩm vấn, Lee chối việc giữ sổ tay cùng thông tin mật được tìm thấy trong phòng khách sạn.
FBI từng để sổng “chuột” Trung Quốc
FBI nói tội làm điệp viên cho nước ngoài là tội nghiêm trọng, vì đặt nước Mỹ vào sự nguy hiểm và FBI sẽ tiếp tục tích cực truy tìm những cáo buộc làm điệp viên cho các thế lực thù địch nước ngoài.
Bộ Tư pháp Mỹ xác định Lee phản bội nhân dân Mỹ và các cựu đồng nghiệp CIA: “Chúng tôi sẽ không tha thứ sự đe dọa tổ quốc và an ninh quốc gia”.
Một số điều tra viên cho rằng Trung Quốc đã xâm nhập những cuộc liên lạc ngầm giữa CIA với các “chỉ điểm” ở Trung Quốc. Một nguồn tin nói có khả năng xâm nhập mạng này, nhưng cũng rõ ràng là Lee xì bí mật CIA cho Trung Quốc.
Các quan chức cũng lo ngại vụ Lee cùng ít nhất một vụ khác cho thấy tình báo Trung Quốc nhắm vào những cựu đặc vụ CIA, một việc dễ hơn là tuyển chọn các đặc vụ CIA đang làm việc.
Hồi tháng 6.2017, Kevin Patrick Mallory là một cựu quan chức CIA bị buộc tội cung cấp thông tin mật cho Trung Quốc và khai man. Ngành công tố nói Mallory, 60 tuổi, tàng trữ những tài liệu tuyệt mật và ông ta đem một máy liên lạc từ Thượng Hải trở về Mỹ.
Hồi tháng 3.2017, ngành công tố Mỹ cũng cho biết đã bắt một nữ nhân viên thâm niên của Bộ Ngoại giao Mỹ, bà Candace Marie Claiborne, bị cáo buộc khai man với các nhà điều tra về mối quan hệ của bà với các quan chức Trung Quốc.
Theo cáo trạng chống lại bà Claiborne, điệp viên của Trung Quốc đã chuyển tiền mặt vào tài khoản ngân hàng của bà và tặng bà nhiều món quà trị giá hàng ngàn USD.