Cái lý của Washington
Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 22.3 đã tuyên bố gói thuế quan trị giá tới 60 tỷ USD đối với hàng hóa Trung Quốc, động thái được xem là cứng rắn nhất cho đến thời điểm hiện nay.
Đổi lại, Trung Quốc cùng ngày cũng khẳng định sẽ áp đặt các mức thuế mới đối với hàng hóa Mỹ, động thái được giới chuyên gia xem là lời tuyên chiến đối với chính quyền Tổng thống Donald Trump.
Ông Trump ký quyết định áp gói thuế trị giá tới 60 tỷ đô la Mỹ đối với hàng hóa Trung Quốc với lý do nhằm chống lại các hành động vi phạm quyền sở hữu trí tuệ của Mỹ, đồng thời hạn chế các hoạt động đầu tư của Trung Quốc vào nước này.
Đây được xem là động thái khơi mào cho một cuộc chiến tranh thương mại giữa hai nước, vốn đã được dự báo từ trước. Phát biểu sau khi ký quyết định, Tổng thống Trump cho rằng Mỹ phải giải quyết vấn đề này khi thâm hụt thương mại với Trung Quốc được xem là lớn nhất trong lịch sử.
Chúng tôi có thâm hụt thương mại, tùy theo cách tính thế nào, có thể là 504 tỷ USD. Hiện nay một số người tính thực sự là 375 tỷ USD. Có rất nhiều cách tính, nhưng dù tính thế nào thì đây vẫn là thâm hụt thương mại lớn nhất trong lịch sử, vượt ngoài tầm kiểm soát", ông Trump nêu rõ.
Theo quyết định áp thuế của chính quyền Tổng thống Donald Trump, Cơ quan Đại diện thương mại Mỹ sẽ có thời gian 2 tuần để công bố danh sách các sản phẩm Trung Quốc có thể nằm trong diện áp thuế mới, trong đó mức thuế cao nhất lên đến 25%.
Trước đó, ông Trump cũng nhiều lần lên tiếng chỉ trích Trung Quốc làm tổn hại đến nền kinh tế Mỹ. Theo đó, Trung Quốc đã có nhiều hoạt động thương mại không công bằng như áp đặt các hạn chế về quyền sở hữu nước ngoài buộc các công ty phải chuyển giao công nghệ.
Ngoài ra, cũng có nhiều bằng chứng cho thấy Trung Quốc áp đặt các điều khoản không công bằng với công ty Mỹ, thậm chí là đứng đằng sau các cuộc tấn công mạng nhằm vào Mỹ.
Ngay sau khi chính quyền Trump thông qua các biện pháp trừng phạt, Trung Quốc lập tức công bố danh sách các mức thuế mới áp dụng đối với 128 mặt hàng từ thịt lợn, hoa quả đến đồ uống có cồn nhập khẩu từ Mỹ, ở mức từ 15% cho đến 25%.
Ai sẽ chịu thiệt trong cuộc chiến này?
Bộ Thương mại Trung Quốc cũng kêu gọi chính quyền Trump tránh đẩy quan hệ thương mại song phương hai nước vào tình thế nguy hiểm, đồng thời kiên quyết phản đối chế độ bảo hộ thương mại và chủ nghĩa đơn phương của Mỹ.
Chiến tranh thương mại giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới là điều đã được các chuyên gia dự đoán từ trước khi chính quyền Trump được cho là kiên quyết theo đuổi chính sách bảo hộ mậu dịch trong nước.
Tuy nhiên, chính sách này mang lại lợi ích cho Mỹ hay không thì vẫn còn phải chờ đợi vì không ít chuyên gia cho rằng chính người tiêu dùng Mỹ mới là người phải gánh chịu hậu quả nhiều hơn từ cuộc chiến này.
Theo Reuters, Trung Quốc đã xác định nông nghiệp là điểm yếu tiềm tàng của Washington để trả đũa, nhất là đậu nành nhập khẩu từ Mỹ. Các bang nông nghiệp của Mỹ từng hậu thuẫn mạnh mẽ ông Trump trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2016. Ngoài nông nghiệp, những mục tiêu tiềm tàng khác, theo Bloomberg, là công nghệ, hàng tiêu dùng, máy bay, dịch vụ, giáo dục và ngoại hối.
Bản thân ông Lighthizer cũng thừa nhận Trung Quốc có thể nhằm vào nông sản nhập khẩu của Mỹ, nhất là đậu nành và tuyên bố nếu chuyện này xảy ra, Washington sẽ có biện pháp trả đũa. Dù vậy, ông cho rằng không ai giành chiến thắng trong cuộc chiến thương mại - một lập trường đi ngược với ông Trump, người cho rằng chiến tranh thương mại là "điều tốt và dễ dàng giành chiến thắng".
Đi xa hơn, các nhà hoạch định chính sách, như Tổng Giám đốc Quỹ Tiền tệ Quốc tế Christine Lagarde, cảnh báo xung đột thương mại toàn cầu có thể cản trở đà phục hồi của kinh tế thế giới. Theo phân tích của ngân hàng đầu tư Morgan Stanley, chiến tranh thương mại toàn cầu sẽ dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, trong đó các đồng tiền và thị trường chứng khoán khó tránh tác động tiêu cực.
Việc áp thuế của Mỹ được xem là phép thử đối với chính phủ Trung Quốc giữa lúc ông Trump không ngừng phàn nàn về mức thâm hụt thương mại lên đến 375 tỉ USD với Bắc Kinh và muốn giảm bớt.
Trong động thái xoa dịu chỉ trích, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường hôm 20-3 cam kết sẽ mở cửa hơn nữa nền kinh tế, trong đó có lĩnh vực sản xuất và cam kết cắt giảm thuế nhập khẩu. Song song đó, theo ông Lý, Bắc Kinh sẽ không buộc các công ty nước ngoài chuyển giao công nghệ cho các công ty trong nước và sẽ bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ.