Nguyên nhân từ chất độc xyanua?
Từ đầu tháng 4, hiện tượng cá chết dọc ven biển miền Trung bắt đầu xuất hiện ở Hà Tĩnh, sau đó, lần lượt các địa phương ở phía nam là Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế cũng ghi nhận có trường hợp cá chết hàng loạt.
Tại một số địa điểm, lượng cá chết dạt vào bờ lên đến hàng tấn, trong đó, có nhiều loài cá sống ở tầng đáy.
Trao đổi với chúng tôi, TS Bùi Quang Tề, nguyên Viện trưởng Viện Nuôi trồng Thủy sản nhận định, tình trạng ô nhiễm ở khu vực cá chết phải rất nặng.
Theo ông Tề, mức độ ô nhiễm nhẹ sẽ xuất hiện tình trạng tảo nở hoa giống như ở Ninh Thuận, Bình Thuận năm 2001. Khi ấy, ô nhiễm làm tảo nở hoa ở một vùng dài 25 km, rộng 5km gây ra tình trạng cá chết.
Ở trường hợp đang xảy ra tại vùng biển miền Trung, ô nhiễm phải rất nặng nên không qua giai đoạn tảo nở hoa đã làm cá chết hàng loạt như thế.
"Vùng ven biển Bắc Trung Bộ có một dòng hải lưu nên theo tôi, nguồn ô nhiễm có thể xuất phát từ một vị trí nào đó, chất độc sau đó trôi theo dòng hải lưu đi qua vùng biển gây ra hiện tượng cá chết hàng loạt ở một vùng biển rộng lớn, kéo dài như thế", ông Tề nói.
Trong khi đó, TS Nguyễn Viết Vĩnh, chuyên gia trong lĩnh vực thủy sản cũng đưa ra nhận định, có 3 khả năng dẫn đến cá chết hàng loạt như vậy là nhiệt độ, tảo nở hoa và chất độc xyanua.
“Tôi nghiêng về phương án chất độc xyanua vì cá chết từ tầng đáy. Trên thế giới có nhiều trường hợp cá chết hàng loạt do Xyanua.
Tuy nhiên, đây là giả thiết mang tính gợi ý của tôi còn nguyên nhân trực tiếp phải do các cơ quan chức năng khảo sát, lấy mẫu phân tích và từ đó mới đưa được ra kết luận chính xác”, TS Vĩnh nêu.
Cũng theo TS Vĩnh, Xyanua là một chất độc mạnh, thải ra từ quá trình khai thác mỏ, nhất là khai thác vàng, công nghiệp hóa chất hữu cơ, những công việc liên quan đến sắt và thép.
Năm 2008 từng xảy ra tình trạng cá chết liên tiếp ở gần khu khai thác vàng Bồng Miêu, tỉnh Quảng Nam.
Cục Kiểm soát ô nhiễm, Tổng cục Môi trường khi đó đã lấy mẫu và kết luận có hiện tượng tràn nước thải từ đập 3 vào đập 1 của Công ty TNHH khai thác vàng Bồng Miêu.
Nước thải vào đập 3 có 14/22 thông số đo đạc vượt TCVN 5945:2005, trong đó hầu hết các kim loại nặng đều vượt chuẩn, đặc biệt trong đó hàm lượng xyanua vượt TCVN 687 lần.
Rất nguy hiểm nếu ăn cá nhiễm độc
Còn trao đổi với chúng tôi, PGS. TS Nguyễn Duy Thịnh, Viện Công nghệ sinh học và thực phẩm - Đại học Bách khoa Hà Nội cũng cho hay, hiện tượng cá chết hàng loạt ở miền Trung là dấu hiệu có thể cho thấy nguồn nước đã nhiễm độc.
Đồng thời, đây là yếu tố sẽ gây ảnh hưởng tới sức khỏe con người.
Ông Thịnh cũng nhấn mạnh, cá chết dù bất kỳ nguyên nhân nào thì con người đều không thể sử dụng bởi đó là nguồn lây bệnh nguy hiểm.
Thêm vào đó, nếu người dân nào vì mối lợi mà sử dụng cá chết này đem chế biến và bán cho người tiêu dùng là hành vi vi phạm pháp luật, cần bị xử lý nghiêm.
Trước đó, theo đại diện Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường, Bộ Tài nguyên và Môi trường, đơn vị này đã cử đoàn vào thực tế để nắm bắt thông tin, lấy mẫu nước, mẫu cá để phân tích đồng thời kiểm tra một số nguồn thải có khả năng gây ra sự cố trên.
Tổng cục Môi trường cũng tổ chức họp với một số chuyên gia để tìm hiểu vấn đề thủy văn, công nghệ, báo cáo đánh giá tác động môi trường của một số dự án. Trên cơ sở phân tích cả lý thuyết và thực tế phân tích để đưa ra nguyên nhân chính.
Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng đã có văn bản gửi các tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng trị, Thừa Thiên - Huế chỉ đạo triển khai thực hiện một số biện pháp trước mắt sau:
Thông báo, tuyên truyền để người dân biết, không sử dụng cá chết để chế biến thực phẩm, làm thức ăn chăn nuôi.
Triển khai các biện pháp quản lý, kiểm soát, xử lý đúng quy cách, không để xảy ra tình trạng đưa cá chết ra tiêu thụ, buôn bán làm ảnh hưởng đến sức khỏe người dân và gây ô nhiễm môi trường.
Đồng thời, tiếp tục chỉ đạo các cơ quan chuyên môn theo dõi, nắm bắt tình hình và báo cáo kịp thời các diễn biến mới về Bộ Tài nguyên và Môi trường để có biện pháp xử lý.
Còn liên quan đến nghi vấn việc biển Vũng Áng bị nhiễm độc và lây lan khiến cá chết do nguồn nước thải từ khu công nghiệp Formosa chưa được xử lý, thải qua ống xả thải khổng lồ, Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình đã yêu cầu kiểm tra, làm rõ.
Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình đã giao Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp với UBND tỉnh Hà Tĩnh và các cơ quan liên quan (Công an, Biên phòng…) kiểm tra, làm rõ các thông tin nêu tại bài báo “Nghi vấn ống xả thải khổng lồ dưới biển Vũng Áng”.
Đồng thời, Phó Thủ tướng cũng nhấn mạnh, nếu đúng, yêu cầu xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật, đồng thời đề xuất giải pháp xử lý, khẩn trương báo cáo Thủ tướng Chính phủ.