Nhà sáng lập tỷ phú đứng đằng sau ứng dụng TikTok và công ty mẹ ByteDance khá kín tiếng. Dù TikTok đã đạt được thành công mang tầm toàn cầu, với 2 tỷ lượt tải nhưng nhiều người ở bên ngoài Trung Quốc hầu như không biết bất kỳ thông in gì về người đứng sau ứng dụng này.
Hiện tại, nắm trong tay 16,2 tỷ USD và là người giàu thứ 10 ở Trung Quốc nhưng những thông tin về đời sống cá nhân của Zhang Yiming hầu như không có.
Tham vọng trở thành doanh nhân từ khi còn trẻ
Zhang Yiming sinh năm 1983 tại tỉnh Phúc Kiến, Trung Quốc. Cha mẹ Zhang đều làm công chức nhà nước. Trong suốt tuổi thơ, những chủ đề mà bố mẹ Zhang hay nói đến thường liên quan tới những công nghệ mới ở nước ngoài hay việc phát triển một sản phẩm.
Việc cả gia đình luôn nhắc đến những câu chuyện về tinh thần doanh nhân đã giúp Zhang có hứng thú với kinh doanh và đổi mới ngay từ khi còn trẻ.
Không giống những người khác, bố mẹ Zhang luôn khuyến khích con mình thử những thứ mới mẻ và cho phép anh quyết định hướng đi trong cuộc đời mình từ rất sớm.
Vào học trung học, trong khi bạn bè đều muốn trở thành nhà khoa học, bản thân cũng học giỏi hóa nhưng Zhang cho rằng việc trộn hóa chất để tạo ra phản ứng hóa học thật vô vị và thậm chí nguy hiểm.
Anh muốn có một cảm giác "được tham gia" và "sở hữu" trong những hoạt động mà anh làm và hóa học không mang lại cho anh những điều đó.
Năm 2001, anh ghi danh vào đại học Nakei chuyên ngành vi điện tử trước khi chuyển sang lĩnh vực kỹ sư phần mềm. Anh tốt nghiệp đại học năm 2005.
"Khi học đại học, tôi muốn tạo ra một thứ gì đó giá trị. Ví dụ, tôi có thể tạo ra chip hay làm một thứ gì đó đột phá trong y tế".
Trong năm tiếp theo sau khi ra trường, anh nhận công việc đầu tiên ở một startup đặt vé dịch vụ du lịch online mang tên Kuxun. "Tôi là một trong những nhân viên đầu tiên, người đầu tiên trong nhóm đầu tiên luôn. Nhưng đến năm thứ 2, tôi đã phụ trách 40 – 50 người trong nhóm hỗ trợ công nghệ và những hoạt động khác liên quan tới sản phẩm".
Sếp của Zhang rất thích anh và anh được thăng chức làm Giám đốc công nghệ 1 năm sau đó.
Zhang tin rằng công việc ở Kuxun đã dạy cho mình kỹ năng bán hàng để sau này phục vụ cho ByteDance. "Tôi nhớ rằng cuối năm 2007, tôi gặp khách hàng cùng giám đốc bán hàng. Trải nghiệm này khiến tôi biết thế nào là một người bán hàng giỏi. Khi thành lập nên Toutiao và tuyển nhân viên, điều này đã giúp tôi rất nhiều".
Chiếc vé tàu về quê
Một lần khi còn làm việc tại Kuxun, Zhang muốn đặt vé tàu về quê. Lúc đó, rất khó để mua vé ở ga tàu và anh không biết khi nào vé mở bán lại.
Công cụ tìm kiếm của Kuxun giống như bất kỳ công cụ nào khác, yêu cầu người dùng nhập thông tin vào mỗi lần để tìm những gì họ muốn và kiểm tra vé thời gian thực. Nhưng Zhang muốn tạo ra một công cụ tìm kiếm thông báo ngay cho mình khi nào có vé thay vì phải tìm đi tìm lại. Anh đã dành 1 giờ để viết một chương trình trong giờ ăn trưa.
Sau khi xong, anh rời văn phòng. Chỉ chưa đầy nửa giờ sau, anh nhận được thông báo rằng đã có vé mới vì vậy anh đến ga tàu để mua. Nhờ vậy, Zhang không cần phải mua vé từ phe vé cũng chẳng phải ngồi canh trước máy tính. Sau đó, Zhang Yiming luôn nghĩ về cách tìm ra thông tin hiệu quả hơn.
Năm 2006, Zhang rời Kuxun để làm việc tại Microsoft bởi anh muốn biết cách quản lý hoạt động của họ. Tuy nhiên, anh sớm cảm thấy mệt mỏi với những quy định của công ty. Vì vậy anh sớm rời Microsoft để gia nhập startup Fanfou – một websites copy mô hình của Twitter ở Trung Quốc. Tuy nhiên, startup này không thành công.
2 năm sau, năm 2009, khi Kuxun được mua lại bởi Expedia, Zhang mua lại mảng kinh doanh tìm kiếm bất động sản của Kuxun và bắt đầu 99fang.com – công ty đầu tiên của mình.
Thiết lập đế chế trăm tỷ USD
Trong khi làm ở 99fang.com, Zhang quan sát thấy nhiều người dùng chuyển từ máy tính sang di động. Anh bắt đầu quan tâm tới phát triển di động. Trong 6 tháng, anh cho ra đời 5 ứng dụng di động gồm một ứng dụng thuê và mua nhà. Nó thu về được 1,5 triệu người dùng và 99fang sớm trở thành ứng dụng bất động sản phổ biến nhất.
Lúc đó, Zhang nghĩ rằng người dùng điện thoại di động Trung Quốc đang gặp khó khăn trong việc tìm thông tin ở ứng dụng di động còn gã khổng lồ tìm kiếm như Baidu lại tích hợ kết quả tìm kiếm với những quảng cáo. Zhang muốn tạo ra một nền tảng mà các kết quả được thực hiện bởi AI, thay đổi thói quen người dùng.
Đó là lý do anh quyết định tuyển một CEO để điều hành 99fang để mình có thể tập trung tạo ra một startup mới.
Và thế là Bytedance ra đời, trong căn hộ 4 phòng ngủ của anh tại Bắc Kinh vào năm 2012. Đây là lần khởi nghiệp thứ 5 của Zhang.
Ban đầu các nhà đầu tư không chào đón sản phẩm của Bytedance. Cho đến khi Susquehanna International Group đồng ý rót tiền cho họ. Công ty huy động được 5 triệu USD trong vòng Series A. Được đà Zhang cho ra mắt Toutiao vào tháng 8/2012 và trong 2 năm, nó đã thu hút 13 triệu người dùng hoạt động hầng ngày. Toutiao là một ứng dụng đọc báo, nền tảng này thu thập thông tin về thói quen đọc và tìm kiếm của người dùng, sau đó gợi ý tin tức cho họ. Người dùng càng đọc nhiều, Toutiao càng hiểu họ hơn và giữ chân họ ở lại lâu hơn trên ứng dụng.
Thành công của Toutiao nhanh chóng giúp Zhang thu hút sự chú ý của thế giới khi anh lọt top 30 under 30 Forbes Trung Quốc.
1 năm sau đó, quỹ Sequoia – công ty ban đầu từ chối đầu tư vào startup của Zhang đã quyết định rót 100 triệu USD cho công ty này. Với số vốn hơn, Zhang cho ra đời Toutiaohao thu hút người dùng tự tạo nội dung.
Hiện tượng toàn cầu TikTok
Tháng 6/2017, Zhang âm thầm phát triển ứng dụng mà người dùng có thể quay sửa, video với nhiều bộ lọc, hiệu ứng âm thanh có sẵn rồi chia sẻ trực tiếp lên các mạng xã hội như Weibo hay WeChat.
Ứng dụng này được làm trong 200 ngày, có tên là Douyin. Trong vòng 1 năm, nó đạt 100 triệu người dùng với hơn 1 tỷ video được xem mỗi ngày. Nhận thấy phản ứng tốt với Douyin, Zhang bắt đầu xây dựng phiên bản toàn cầu của nó.
Kết quả là năm 2017, TikTok ra đời. Nó đã được gới thiệu đến thị trường quốc tế, nhiều nước ở châu Á và Mỹ.
Giữa năm 2018, startup Musical.ly có trụ sở tại Thượng Hải rất phổ biến trong giới trẻ ở Mỹ và châu Âu. Nền tảng này cho phép người dùng công khai màn nhảy, hát của họ thông qua những video ngắn. Trong 2 tháng, ByteDance đã dành ít nhất 1 tỷ USD để thâu tóm Musical.ly. Tháng 8/2018, Tiktok sáp nhập với Musical.ly tạo ra một cộng đồng video lớn hơn.
Cùng năm đó, Bytedance nhận được 3 tỷ USD đầu tư từ Softbank và những nhà đầu tư khác. TikTok trở thành ứng dụng không phải trong lĩnh vực game được tải nhiều thứ 3 thế giới, sau WhatsApp và Facebook Messenger.
Nó trở thành hiện tượng văn hóa toàn cầu và được tải 1,57 tỷ lượt với gần một nửa số đó tức là 689 lượt xảy ra trong năm 2019. Trong đợt dịch Covid-19, TikTok đạt 2 tỷ lượt tải, chính thức trở thành ứng dụng được cài nhiều nhất hành tinh.
Năm 2018, ByteDance vượt Uber trở thành startup giá trị nhất hành tinh. Hiện tại ByteDance được định giá hơn 100 tỷ USD sau vòng huy động vốn mới nhất. Công ty này cũng báo cáo đạt lợi nhuận ròng tới 3 tỷ USD trong tổng doanh thu 17 tỷ USD vào năm 2019, tức là gấp đôi con số năm 2018.
Dẫu vậy hiện tại họ cũng đang đối mặt với một vài khó khăn. Làn sóng tẩy chay TikTok đang diễn ra không chỉ ở Ấn Độ mà còn cả ở Mỹ. Nhiều người tin rằng TikTok có thể trở thành "Huawei thứ 2" khi chịu những đòn trừng phạt mạnh từ Mỹ.
Tuy nhiên, với Zhang, dù sao thì anh cũng không bao giờ dừng lại. "Google là một công ty không có biên gới. Tôi hy vọng Toutiao sẽ làm được như Google. Cá nhân tôi luôn hy vọng làm những điều thú vị và có ý nghĩa cho xã hội". Điều đó có thể là một ngụ ý rằng Bytedance rất có thể sẽ tạo ra được 1 ứng dụng tiếp theo bùng nổ như TikTok.