Đất Sài Gòn - Gia Định xưa và TPHCM ngày nay vốn là vùng sông nước với những nét văn hóa "trên bến dưới thuyền" mà bến phà Thủ Thiêm (trước kia là bến đò Thủ Thiêm) là tiêu biểu nhất.
Vào thời hưng thịnh, bến đò Thủ Thiêm có 200 chiếc đò ngang hoạt động và hàng chục chiếc phà cùng chạy đưa đón khách sang sông Sài Gòn.
Bến phà Thủ Thiêm từng không chỉ là tuyến giao thông đường thủy lớn mà còn là nơi giới trẻ yêu thích tới chụp ảnh, trải nghiệm văn hóa sông nước
Biết bao thế hệ có ký ức gắn với bến phà Thủ Thiêm
Những chuyến phà chạy suốt ngày đêm không ngừng nghỉ, là tuyến giao thông huyết mạch của những người dân nghèo vốn quen đi bộ, đi xe đạp, xe máy ra vào nội đô. (Ảnh chụp năm 2011)
Tuy nhiên, kể từ năm 2012, bến phà Thủ Thiêm đã dừng hoạt động khi nhiều cầu, hầm qua sông Sài Gòn đã được đưa vào sử dụng, lượng khách đi phà giảm nhiều.
Tuy vậy, việc đóng cửa tuyến phà hàng trăm năm cũng để lại khá nhiều sự tiếc nuối của người dân và du khách. Văn hóa sông nước vốn là đặc trưng của thành phố phương Nam.
Chuyến phà cuối cùng, tháng 12/2011
Kể từ ngày 1/1/2012, bến phà chính thức ngừng hoạt động, lối vào bến phà được đóng kín.
Sau 10 năm ngừng hoạt động khai thác đưa đón khách qua sông, bến phà Thủ Thiêm trở nên hoang vắng. Người dân sống xung quanh bến phà đã được giải tỏa trắng, dời đến các vùng đất khác, nhường chỗ cho các công trình đô thị hóa.
Dưới đây là hình ảnh mới nhất của bến phà Thủ Thiêm, chụp tháng 5/2023.
Một chiếc cầu ván được bắc ra sông, nhưng rất ít người qua lại.
Dấu tích bến phà, bến đò Thủ Thiêm nổi tiếng năm xưa chỉ còn lại là những con đò mục nát vô chủ
Với vị trí đắc địa của mình, đối diện với trung tâm quận 1, TPHCM, bến phà Thủ Thiêm vẫn được sử dụng để phục vụ công tác kiểm tra, điều hành giao thông đường thủy.
Hiện bến phà vẫn có nhiều tàu và cano neo đậu, nhưng đều là tàu công vụ của các cơ quan chức năng đường thủy TPHCM.
Sau một thập kỷ, hình ảnh sông Sài Gòn đã thay đổi với những chiếc cầu đẹp nối hai bờ sông, thay cho bến phà cũ kỹ năm xưa.
Từ bến phà Thủ Thiêm có thể nhìn thấy hình ảnh TPHCM thay da đổi thịt từng năm với nhiều công trình hiện đại.
Quanh bến phà cũ kỹ giờ đây hoang vắng, hầu như không có bóng người.
Thành phố Thủ Đức đang được xây dựng quy mô, với nhiều công trình chạy dọc theo bờ sông Sài Gòn, quanh vị trí bến phà Thủ Thiêm năm xưa. Đặc biệt, các trung tâm văn hóa du lịch của Thành phố Thủ Đức như Nhà hát Thủ Thiêm, đình cổ An Khánh và nhiều công trình quan trọng khác đều nằm kề sát với bến phà Thủ Thiêm, chỉ cách một con đường ven sông.
Người dân và những người quan tâm đến bản sắc văn hóa của Thành phố Thủ Đức đều hy vọng sau khi Thành phố Thủ Đức được hoàn thiện thì bến phà Thủ Thiêm sẽ được "tái sinh" với diện mạo mới, phục vụ nhu cầu của con người hiện đại như du lịch, giải trí, sinh hoạt văn hóa, check-in tham quan... làm sống lại một địa danh văn hóa trăm năm của phương Nam.
Trung tâm Thành phố Thủ Đức nhìn từ bến phà Thủ Thiêm .
Nhiều người dân và các nhà nghiên cứu văn hóa hy vọng bến phà Thủ Thiêm thuộc Thành phố Thủ Đức sẽ được "hồi sinh" phục vụ sự phát triển của thành phố, thay vì bị hoang hóa như hiện nay.