Alibaba cần vượt qua kỷ nguyên của Jack Ma một cách nhanh chóng. Rất may, báo cáo doanh thu mới nhất của gã khổng lồ thương mại điện tử Trung Quốc cho thấy họ đang xoay sở để làm được điều đó.
Doanh thu và lợi nhuận hoạt động của Alibaba đã đạt mức cao kỷ lục mới dù doanh số bán lẻ của nền kinh tế Trung Quốc sụt giảm 3,9% vì những tác động của đại dịch Covid-19 trong năm 2020. Trong khi đó, các mảng kinh doanh mới hơn của Alibaba, chẳng hạn như điện toán đám mây và hậu cần, tiếp tục phát triển mạnh mẽ hơn.
Quan trọng hơn, Alibaba có thể thoát khỏi bất cứ tác động nào từ việc nhà chức trách Trung Quốc mạnh tay với Ant Group, một công ty hoạt động trong lĩnh vực fintech mà Alibaba có cổ phần. Chính những động thái này dẫn tới việc đợt IPO kép của Ant bị hủy khi chỉ còn vài ngày nữa là chào bán ra công chúng.
Tìm cách xoa dịu các nhà đầu tư, Chủ tịch kiêm CEO hiện hành của Alibaba là Daniel Zhang giải thích rằng chi tiêu trên nền tảng thương mại điện tử này không bị thúc đẩy nhiều bởi các sản phẩm tài chính của Ant.
Điều này rất quan trọng vì có nhiều dấu hiệu cho thấy mô hình kinh doanh của Ant có thể bị thay đổi, bao gồm cả việc tách các khoản thanh toán khỏi các khoản vay. Alibaba hiện sở hữu 35% cổ phần của Ant và nhận một phần lợi nhuận từ công ty này.
Tuy nhiên, sản phẩm cốt lõi của Ant là Alipay mới là chìa khóa để mở ra tiềm năng thương mại điện tử ở Trung Quốc 2 thập kỷ qua.
Việc cung cấp các dịch vụ tín dụng, chẳng hạn như các khoản vay vi mô, tiếp tục củng cố sức mạnh chi tiêu của người tiêu dùng và giúp các nhà buôn thu lợi nhuận. Tuy nhiên, Zhang đã tìm cách hạ thấp vai trò đó, chỉ ra sự tồn tại của các kênh phụ trợ khác.
Trong khi đó, Jack Ma là động lực thúc đẩy Alibaba trong hơn 20 năm qua và vẫn giữ vị trí của một nhà lãnh đạo tinh thần.
Tuy nhiên, Ma đã rời vị trí của mình vào tháng 9/2019 và chuyển giao vị trí Chủ tịch kiêm CEO cho Zhang. Điều này không làm ảnh hưởng gì đến Alibaba và giá trị vốn hóa thị trường của nó đã tăng lên mức kỷ lục 352 tỷ USD trong 12 tháng kể từ khi Jack Ma rời đi.
Hồi cuối tháng 10/2020 tại một diễn đàn ở Thượng Hải, Jack Ma đã chỉ trích các quy định của hệ thống tài chính Trung Quốc.
Nó đã gây ra những hậu quả khủng khiếp. Vào phút chót, thương vụ IPO của Ant Group bị hủy bỏ theo yêu cầu của các nhà quản lý, những người cho rằng mô hình kinh doanh của nó cần được xem xét lại.
Alibaba không tránh khỏi ảnh hưởng. Cổ phiếu công ty đã giảm 30% trong 2 tháng sau đó và định giá của Ant có vẻ đã giảm xuống một nửa.
Bây giờ, Alibaba cũng bị chú ý khi nhà chức trách vào ngày 24/12 thông báo rằng họ đã bắt đầu một cuộc điều tra về những vi phạm với luật chống động quyền ở công ty này. Trong tuyên bố chính thức, Alibaba nói rằng họ đang hợp tác với cơ quan điều tra.
Rất có thể, mô hình kinh doanh của Ant cũng như nhận thức về sự độc quyền của Alibaba sẽ vẫn thu hút sự chú ý ngay cả khi Jack Ma không có những lời chỉ trích với bộ máy quản lý ở Trung Quốc. Tuy nhiên, thực tế là Jack Ma đã nói và phải trả giá.
Người đàn ông nằm trong nhóm những người giàu có và có ảnh hưởng nhất Trung Quốc đã im hơi lặng tiếng trong nhiều tháng sau tuyên bố của mình.
Trong động thái mới xảy ra ngày 2/2, tên của Jack Ma đã bị loại khỏi danh sách những doanh nhân vĩ đại nhất Trung Quốc về công nghệ do truyền thông nước này công bố. Những điều này rõ ràng không phải sự tình cờ.
Chia sẻ về hoạt động sau khi Jack ma rời đi vào tháng 9/2019, Zhang đã lưu ý tầm quan trọng của việc mở ra các dịch vụ mới, chẳng hạn như cửa hàng tạp hóa và điện toán đám mây, ngay cả khi nó có thể gây tổn hại tới các hoạt động chủ chốt của Alibaba.
"Nếu chúng tôi không giết các hoạt động kinh doanh hiện tại của mình thì cũng sẽ có người làm việc đó", Zhang từng chia sẻ với Bloomberg.
Trong khi các đơn vị mới đang phát triển mạnh mẽ trong bối cảnh nền kinh tế chịu những tác động của đại dịch Covid-19, các nền tảng tài chính thay thế có sẵn để cho vay tiêu dùng và hy vọng tránh gặp phải sự quản lý chặt chẽ của nhà chức trách.
Điều đó cho thấy rõ ràng Alibaba đang làm được mà không cần tới Jack Ma, nhà sáng lập đã gắn liền tên tuổi của mình với gã khổng lồ thương mại điện tử Trung Quốc suốt nhiều thập niên qua.
Theo số liệu được Forbes cập nhật vào ngày 2/2/2021, tài sản ròng của Jack Ma hiện có giá trị 61,3 tỷ USD. Trước biến cố của Ant, Jack Ma là một trong những doanh nhân được ngưỡng mộ nhất tại Trung Quốc. Xuất thân từ một giáo viên dạy tiếng Anh, Jack Ma đã cùng các đồng sáng lập xây dựng lên một trong những đế chế thương mại điện tử lớn nhất thế giới.
Tuy nhiên, tương lai của Jack Ma hiện vẫn đang là điều được nhiều người đặt dấu hỏi, nhất là khi ông lọt vào tầm ngắm của các nhà quản lý Trung Quốc.