“Vũ khí” này phát sáng từ hơn 10 màn hình máy tính, có chức năng cập nhật liên tục về tình hình chiến trường ở phía Nam. Chỉ cần một cú nhấp chuột vào chương trình, bản đồ trên máy tính sẽ được đánh dấu bằng vô số viên kim cương màu cam, hiển thị những địa điểm Nga triển khai quân. Tấm bản đồ cũng tiết lộ nơi Nga cất giữ xe tăng, pháo binh, thông tin chi tiết về các đơn vị chiến đấu và binh sỹ đối phương, được thu thập từ mạng xã hội.
Lực lượng Ukraine điều khiển UAV xác định các mục tiêu tại một hầm chỉ huy ở miền đông. Ảnh: CNN
Khi nhấp chuột vào một vị trí khác, chương trình sẽ hiển thị sáng các mũi tên màu đỏ trên khắp khu vực Zaporizhzhia ở phía Nam, cho thấy đà tiến của các đơn vị Nga. Phóng to hình ảnh vệ tinh sẽ thấy toàn bộ địa hình với những chi tiết sắc nét.
“Vũ khí” này có tên gọi Delta – một phần mềm do các lập trình viên Ukraine phát triển để mang lại lợi thế cho các lực lượng vũ trang của nước này trong một cuộc cạnh tranh nhằm xác định bên nào có thể quan sát chiến trường rõ ràng hơn, từ đó dự đoán động thái của đối phương và tiến hành những cuộc tấn công nhanh hơn, chính xác hơn.
Cuộc xung đột tại Ukraine ngay từ đầu đã chứng kiến sự đạn xen giữa yếu tố cổ điển và hiện đại. Nhiều trận đánh gợi nhớ đến chiến tranh Thế giới Thứ 1 với mạng lưới chiến hào dày đặc. Nhưng đây cũng là nơi thử nghiệm nhiều vũ khí tiên tiến, góp phần xác định bối cảnh các cuộc chiến trong tương lai. Những thông tin mà người lính tiếp nhận từ các trang thiết bị hiện đại được cho là đóng vai trò quan trọng trong việc xác định thành công hay thất bại của họ.
Anh Vitalii, một chuyên gia máy tính tại trung tâm đổi mới và phát triển công nghệ quốc phòng của Bộ Quốc phòng Ukraine cho biết: “Sự khác biệt lớn nhất giữa quân đội Nga và quân đội Ukraine là sự liên kết theo chiều ngang giữa các đơn vị”.
Dãy văn phòng ở Zaporizhzhia có một "trung tâm nhận thức tình hình", nằm trong số 6 trung tâm mà lực lượng vũ trang Ukraine đã thành lập trên các mặt trận khác nhau. Trung tâm thứ bảy đang được thiết lập ở Donbass.
Trung tâm tại Zaporizhzhia, do một doanh nhân địa phương tài trợ từng phải thay đổi địa điểm nhiều lần vì lý do an ninh và hậu cần. Trung tâm sẽ được chuyển đến một trụ sở cố định, được thiết lập dưới lòng đất với đầy đủ trang thiết bị trong tháng 12 này.
Phần mềm Delta do trung tâm đổi mới của Ukraine vận hành, với đội ngũ nhân viên chủ yếu đến từ một tổ chức tình nguyện gồm những người điều khiển là lập trình viên máy bay không người lái có tên gọi Aerorozvidka (trinh sát trên không).
Tatiana, một quan chức tại trung tâm đổi mới, cho biết: “Đây không phải các nhân viên từ Bộ Quốc phòng. Họ đến từ khu vực tư nhân. Họ được huy động để phục vụ trong quân đội. Đội ngũ này đã tạo ra Delta bằng chính bàn tay và khối óc của mình vì họ từng có kinh nghiệm phát triển nhanh chóng các phần mềm. Quá trình sáng tạo là một vòng tròn khép kín”.
Các lập trình viên của Aerorozvidka đã bắt đầu phát triển phần mềm Delta vào năm 2015 và giới thiệu tới các quốc gia thành viên NATO vào cuối tháng 10/2022. Phần mềm này đã được nhân rộng với quy mô ngày càng gia tăng trong 4 năm qua.
Quang cảnh bên trong trung tâm Zaporizhzhia giống với một cơ sở đào tạo khoa học máy tính hơn là một đơn vị quân đội. Người duy nhất được mặc đồng phục quân đội là một sỹ quan tình báo, được gọi là Trung sỹ Shlomo. Ở phía cuối hành lang là một bộ phận tình báo nguồn mở (Osint), nơi các nhân viên đang xem xét hàng loạt bài viết trên mạng xã hội của các binh sỹ Nga, trích xuất thông tin ngày tháng và vị trí của họ rồi cung cấp kết quả cho Delta.
Ngoài ra, Delta cũng thu nhận các thông tin khác từ hình ảnh vệ tinh do các đối tác NATO cung cấp hoặc từ máy bay trinh sát không người lái. Tất cả những thông tín đó được đưa vào bản đồ chiến trường, được lưu trữ trực tiếp để những người sử dụng có thể truy cập thông qua ứng dụng Starlink. Trên màn hình, Melitopol là nơi tập trung nhiều nhất những chỉ dấu kim cương màu cam và mũi tên màu đỏ, hiển thị sự hiện diện của các binh sỹ Nga.
“Bây giờ chúng tôi đã phần nào đoán được lộ trình của họ. Họ đang sử dụng Melitopol như một trung tâm hậu cần lớn và chúng tôi đang cố gắng hiểu mục đích thực sự của việc di chuyển binh sỹ của họ”, ông Shlomo nói.
Hiện, các kỹ sư của Ukraine đang tìm kiếm dấu vết về xe tăng và cầu phao di động của Nga – những chỉ dấu có thể báo trước một cuộc tấn công sắp xảy ra.
Mỗi ngày, trung tâm nhận thức tình huống phải tổng hợp tất cả những thông tin mới nhất, tóm tắt và thảo luận về các kết luận đưa ra tại cuộc họp vào lúc 18 giờ chiều.
Các quan chức của trung tâm đổi mới giải thích, sở dĩ mặt trận Donbass là mặt trận cuối cùng thành lập trung tâm nhận thức tình huống do sự thiếu phối hợp giữa các lực lượng và do các cuộc giao tranh dữ dội.
Một báo cáo của NATO vào ngày 30/11 về chương trình Delta của Ukraine cho biết, phần mềm này vẫn chưa được các lực lượng vũ trang Ukraine chính thức áp dụng và do đó không được sử dụng phổ biến. Hiện trung tâm đổi mới của Ukraine đang yêu cầu các nhà tài trợ vũ khí phương Tây cung cấp những phần mềm cho phép các hệ thống vũ khí mới được kết nối liền mạch với Delta.
Ông Shlomo nhấn mạnh, việc tích hợp thông tin chiến trường trong quân đội thông qua phần mềm Delta là một cuộc đua mà Ukraine phải giành chiến thắng. Ông nói: “Câu chuyện mà chúng tôi đang viết có thể làm thay đổi cục diện chiến sự. Vũ khí của chúng tôi là máy tính. Viên đạn của chúng tôi là thông tin”./