Câu chuyện gia đình ông T. V. A.T (trú tại phường Thống Nhất, TP. Pleiku, Gia Lai ) sở hữu hai viên đá kì lạ có thể tỏa ra mùi hương cùng dễ chịu và được trả tới 5 tỷ VNĐ nhưng vẫn chưa bán có thể sẽ khiến bạn cảm thấy vô cùng tò mò.
Trong đó, viên màu đỏ hồng nặng 0,6 kg, hình trụ, nguyên khối, còn viên còn lại màu xám bạc nặng 0,9 kg, được cắt ra từ khối đá lớn hơn khác và có mùi thơm hơn cả viên màu đỏ hồng.
Mặc dù được gọi là đá vì chúng rất cứng và thoạt nhìn rất giống đá nhưng theo các chuyên gia thì không một loại đá nào trên Trái Đất lại có thể tỏa mùi hương. Trên báo Tintaynguyen.vn, PGS.TS. Nguyễn Đình Hòe – Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam phân tích:
"Trong các khoáng vật không có loại nào có mùi thơm cả, ở đây có thể đã có sự nhầm lẫn với loại khác". Ông cho rằng hai vật thể mà ông T. sở hữu thật ra không phải là đá mà chỉ giống đá mà thôi.
Khi được hỏi liệu đây có phải là đá "long diên hương" được tiết ra từ cá nhà táng, ông không công nhận nhưng cũng chắc chắn rằng không có loại đá nào là long diên hương cả.
Một số hình dạng và màu sắc của long diên hương. Ảnh: Nat Geo
Mặc dù danh tính thật sự của hai viên đá này vẫn là điều bí ẩn, thế nhưng trước khi những vật thể bí ẩn này được xác định rõ nguồn gốc, hãy cùng tìm hiểu về long diên hương - vốn được mệnh danh là trầm hương biển khơi!
Long diên hương (Ambergris) là gì mà lại quý như vàng?
Long diên hương là một chất sáp màu xám được tạo ra từ quá trình tiêu hóa bên trong hệ tiêu hóa của cá nhà táng. Người ta cho rằng, nó có tác dụng tiết ra các chất bao bọc thức ăn khó tiêu khi cá nuốt vào hay như một dạng kháng sinh để làm lành các vết thương trong ruột cá.
Con người đã biết đến sự tồn tại của long diên hương từ thế kỷ thứ 10 nhưng không ai rõ nguồn gốc của nó. Người Ả Rập tin cho rằng long diên hương là một loại nấm mọc dưới đáy biển, còn người Trung Quốc gọi nó là "nước bọt của rồng".
Phải tới khi nhà thám hiểm người Ý là Marco Polo (1254 - 1324) tận mắt nhìn thấy cá nhà táng nôn ra chất này khi ông đang săn mực gần quần đảo Socotra, Ấn Độ Dương thì người ta mới biết rằng nó là vật thể do cá nhà táng tạo ra.
Long diên hương: Trầm hương biển khơi!
Một điều đặc biệt là chỉ cá nhà táng đực mới sản sinh ra long diên hương và những con cá nhà táng ở Nam bán cầu thường sinh ra long diên hương hơn. Có 3 dạng long diên hương chính được phân loại theo thời gian cá nhà táng nôn ra.
Dạng tươi (Soft Black Ambergris) khi mới ra khỏi thân cá có dạng chất béo, có màu đen, nặng mùi phân, mềm và gần như không có giá trị gì.
Sau 1 thời gian bị ôxi hóa và giảm cấp quang hóa (Photodegradation) sẽ chuyển sang dạng chuẩn, lúc này có màu xám đậm hay đen, dạng sáp và cứng hơn.
Long diên hương: Dạng tươi, dạng chuẩn và màu trắng (từ trái qua phải). Ảnh: Frans Beuse
Cuối cùng là dạng màu trắng hoặc xám cứng như đá vì chứa các tinh thể ambrein màu trắng có mùi thơm giống như "một phiên bản mùi nhẹ nhàng như isopropanol mà không có mùi hắc và khó chịu".
Đây chính là dạng long diên hương có giá trị cao nhất, có tên là White Grey Ambergris, thời gian mà nó trôi nổi trên biển càng lâu (bị nước muối ăn mòn càng lâu) thì giá trị của nó càng cao (ít nhất là 20 đến 30 năm).
Về hình dạng, long diên hương rất đa dạng, từ khối đá xù xì khó ngửi đến những viên đá màu sắc đẹp đẽ thơm dịu. Kích thước của chúng cũng có thể chỉ 15g đến những khối nặng hơn 50 kg.
Cá voi nhà táng. Ảnh: Natural History Museum
Về giá trị, có những thời điểm giá của long diên hương còn vượt qua cả vàng như trường hợp một cặp đôi nhặt được long diên hương 1,57 kg ở bãi biển Middleton Sands, gần vịnh Morecambe, Anh ngày 12/4/2016, trị giá hơn 70.000 USD!
Bài viết được dịch từ các nguồn: Theconversation, Nat Geo, Fragrantica