Chỉ tiêu quá tầm với, địa phương tìm cách "tô hồng" số liệu
Trong bối cảnh chỉ số gia tăng ca nhiễm COVID-19 ở nhiều tỉnh thành Trung Quốc đã giảm xuống đáng kể trong những tuần gần đây, chính quyền ở những địa phương ít chịu tác động của dịch hơn bắt đầu thúc đẩy các cơ quan và doanh nghiệp khôi phục hoạt động, và nhiệm vụ cùng chỉ tiêu cụ thể đã được giao cho các quan chức cơ sở từ cấp quận.
Trong phát biểu ngày 23/2, chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình yêu cầu giới chức nước này phân tích tác động của dịch COVID-19 đối với tình hình kinh tế xã hội, từ đó phân cấp, phân loại để thực thi các biện pháp khôi phục lao động sản xuất một cách chính xác.
Tuy nhiên, các nguồn tin bên trong doanh nghiệp và quan chức bản địa xác nhận với trang Tài Tân (Caixin, Trung Quốc) rằng sức ép phải hoàn thành chỉ tiêu bất khả thi đã buộc họ phải "xào nấu" các số liệu.
Bật đèn và điều hòa nhiệt độ cả ngày trong văn phòng không người, cho vận hành các thiết bị, ngụy tạo danh sách nhân sự, và thậm chí hướng dẫn công nhân nói dối cơ quan quản lý giám sát,... chỉ là số ít trong những biện pháp mà các công ty sử dụng để thêu dệt số liệu thống kê "màu hồng" gửi tới nhà chức trách và báo cáo lên các cấp cao hơn.
Chỉ số tiêu thụ điện năng thường được xem là thước đo tỉ lệ khôi phục hoạt động lao động sản xuất ở các địa phương khi báo cáo lên chính phủ trung ương và công bố với dư luận.
Theo Caixin Global, tỉnh Chiết Giang ở miền đông Trung Quốc đã được các cơ quan hoạch định kinh tế hàng đầu ca ngợi như điển hình của đất nước về tỉ lệ phục hồi hoạt động sản xuất bên cạnh hoạt động đẩy lùi dịch COVID-19, khi báo cáo ngày 24/2 rằng tỉ lệ khôi phục công việc đạt trên 90%.
Tuy nhiên, một quan chức cấp quận tại Hàng Châu - thủ phủ tỉnh Chiết Giang, nói với Caixin rằng kể từ hôm thứ Bảy ngày 29/2, các nhà máy đã được chỉ thị để máy móc vận hành "chay" suốt cả ngày, trong khi các công sở được yêu cầu bật máy tính và điều hòa nhiệt độ. Điều này trùng hợp với việc Bắc Kinh theo dõi tỷ lệ khôi phục công việc lại bằng cách kiểm tra các số liệu về tiêu thụ năng lượng.
Caixin cho biết tờ này quyết định giữ bí mật danh tính và nơi công tác của quan chức kể trên nhằm bảo vệ người này. Một nguồn tin trong doanh nghiệp tại địa bàn đã xác nhận tiết lộ của vị quan chức, nói thêm rằng họ nhận được nhiều chỉ dẫn tương tự trong các nhóm trao đổi khác nhau của công ty trên Wechat.
Một nhân sự doanh nghiệp khác nói với Caixin rằng họ cũng nhận được mệnh lệnh như trên, nhưng trên thực tế cách làm giả tiêu thụ năng lượng đã bắt đầu từ 2 tuần trước đó, trong khi đến ngày 29/2 dây chuyền sản xuất của họ đã trở lại vận hành bình thường.
Một nhà quản lý doanh nghiệp khác thì cho biết công ty của ông không nhận được chỉ thị về tiêu thụ điện, và họ đang vận hành khoảng 20% công suất bình thường của dây chuyền, với chỉ một bộ phận máy móc được sử dụng.
Chỉ tiêu của Hàng Châu về tiêu thụ điện của doanh nghiệp tính đến ngày 29/2 là phải đạt 75% so với mức tiêu thụ ngày 8/1, và đạt ít nhất 90% vào ngày 10/3. Nhưng theo quan chức quận trên, tỉ lệ khôi phục sản xuất thực tế tại một khu công nghiệp ở thành phố này trong kỳ cuối tuần 29/2-1/3 chỉ đạt khoảng 40%, thấp hơn nhiều so với nhiệm vụ 75% được giao.
Nguồn tin cũng nói rằng Trung Quốc đang ban hành chính sách trợ giá về điện nhằm khuyến khích các đơn vị trở lại sản xuất, và cho biết nhiều công ty sẵn sàng lãng phí một số tiền điện nhỏ hơn là chọc giận các quan chức địa phương.
Công nhân làm việc trong một nhà máy ở Thiên Tân, Trung Quốc, ngày 19/2/2020 (Ảnh: IC Photo)
Các nguồn tin nội bộ của Caixin cho hay trong một số trường hợp, thay vì giao chỉ tiêu cho doanh nghiệp thì chính quyền lại giao quota cho các quan chức cấp quận. Những quan chức này sẽ đến thăm các công ty một cách thường xuyên và thúc giục họ tái vận hành sản xuất, như một cách thể hiện sự "quan tâm và ủng hộ". Chính sức ép này khiến các công ty phải chấp nhận "bật máy".
Phó chánh văn phòng chính quyền tỉnh Chiết Giang, ông Chen Guangsheng ngày 24/2 thông báo với dư luận rằng một số nhà máy trên địa bàn tỉnh báo cáo đã khôi phục sản xuất với tỉ lệ đến 98.6%, và ở các doanh nghiệp dịch vụ là 95.6%. Ông Chen nói hơn 99% doanh nghiệp của tỉnh với kim ngạch xuất khẩu trên 10 tỉ USD đã phục hồi hoạt động.
Một công ty ở thành phố Ôn Châu, trung tâm thương mại lớn của tỉnh Chiết Giang, xác nhận đã nhận được một chỉ tiêu tiêu thụ năng lượng "chỉ định" tương tương một nửa lượng tiêu thụ trước khi dịch COVID-19 bùng phát. Công ty này đã cho toàn bộ điều hòa không khí vận hành suốt cả ngày để hoàn thành nhiệm vụ.
Chính quyền vẫn sợ dịch, không dám cho doanh nghiệp hoạt động?
Caixin chỉ ra, Chiết Giang không phải là nơi duy nhất mà thực tế tại địa phương khác biệt so với con số báo cáo gửi chính phủ trung ương.
Tại thành phố công nghiệp tương đương cấp huyện mang tên Bạc Đầu, nằm cách Bắc Kinh 230 km về phía nam, Caixin phát hiện các nhà máy đã không thực sự tái hoạt động như thông báo của chính quyền địa phương trước đó.
Lãnh đạo một doanh nghiệp tiết lộ, bất chấp các chỉ thị từ cấp trên, chính quyền bản địa không sẵn sàng chấp nhận rủi ro lây lan dịch bệnh, đồng nghĩa công ty của họ không thể thực sự tái khởi động.
"Chính quyền vẫn cấm các công ty khôi phục sản xuất một cách thực sự," nguồn tin nêu. "Chúng tôi phải trở lại văn phòng, nhưng dây chuyền sản xuất thì không khởi động chút nào."
Ông này nói chính quyền Bạc Đầu yêu cầu ông báo cáo sai về số lượng nhân viên trở lại làm việc, và hướng dẫn nhân viên nói dối khi được cơ quan quản lý gọi điện kiểm tra.
Nguồn tin bổ sung thêm, thời gian đình trệ sản xuất kéo dài đã dẫn đến tình trạng chảy máu nhân sự kỹ thuật và mất đơn hàng, bởi một số đơn vị cùng ngành ở các vùng khác của Trung Quốc đã trở lại hoạt động trước họ.
Các nhân viên làm việc tại một dây chuyền lắp ráp ở thành phố Thượng Hải, ngày 24/2/2020 (Ảnh: Reuters)
Phúc đáp câu hỏi của Caixin vào ngày 2/3, chính quyền thành phố Bạc Đầu nói ít nhất 228 doanh nghiệp trong vùng đã khôi phục công việc, nhưng có một số công ty vẫn chưa làm việc dù đã đăng ký bởi có thể chưa sẵn sàng bắt đầu sản xuất ngay lập tức. Nhà chức trách khẳng định các công ty được phép vận hành trở lại sau khi báo cáo với chính quyền địa phương, nhưng chỉ hoạt động bình thường sau khi giới chức xác nhận các biện pháp phòng chống dịch COVID-19 đã được thực thi đầy đủ.
Một nguồn tin từ doanh nghiệp nhỏ ở Bạc Đầu xác nhận các công ty được cho phép sản xuất lại sau khi đạt các tiêu chí về phòng chống virus corona mới, nhưng họ gặp vẫn đề trong khâu vận tải khi rất nhiều đường sá tại nông thôn vẫn bị phong tỏa. Không có đường đưa nguyên liệu vào và đưa sản phẩm ra, việc khôi phục công việc cũng không có ý nghĩa gì.
Ứng dụng Baidu Maps cho thấy lưu lượng giao thông tại Bạc Đầu trong thời gian cuối tuần 29/2-1/3 vẫn thấp hơn một nửa so với mức trung bình năm ngoái, sau khi thành phố từng bước khôi phục hoạt động kể từ ngày 18/2.
