Báo cáo tóm tắt công bố ngày 27/8 (giờ địa phương) cho thấy cộng đồng tình báo Mỹ (IC) bác bỏ hả năng virus corona mới (SARS-Cov-2) được phát triển như một vũ khí sinh học, song các nhà phân tích tình báo vẫn còn chia rẽ giữa hai giả thuyết: Virus rò rỉ từ phòng thí nghiệm hay lây nhiễm một cách tự nhiên từ động vật sang người.
Báo cáo tình báo Mỹ về nguồn gốc Covid-19: Không thể thống nhất kết luận
Theo báo cáo, 4 "thành tố" trong cộng đồng tình báo Mỹ nghiêng về giả thuyết virus lây nhiễm từ động vật sang người, với mực độ "tin cậy thấp" vào đánh giá này.
Một nhánh trong IC xác định "sự lây nhiễm ở người đầu tiên... nhiều khả năng là hệ quả của một sự cố liên quan đến phòng thí nghiệm, có thể là liên quan đến thí nghiệm, xử lý động vật, hay việc lấy mẫu do Viện Virus học Vũ Hán (WIV) thực hiện". Đánh giá này được đưa ra với "mức độ tin cậy vừa phải".
Trong khi đó, các nhà phân tích tại 3 đơn vị của IC "vẫn không thể kết hợp xung quanh một trong hai lời giải thích mà không có thông tin bổ sung, với một số nhà phân tích ủng hộ [giả thuyết virus có] nguồn gốc tự nhiên và một số nhà phân tích khác nghiêng về [giả thuyết] nguồn gốc từ phòng thí nghiệm, còn một số người xem các giả thuyết có khả năng như nhau" - báo cáo tóm tắt cho hay.
Đánh giá của tình báo Mỹ cũng xác định các quan chức Trung Quốc đã không biết trước về virus corona trước đợt bùng phát dịch đầu tiên ở nước này.
Hình ảnh chụp phòng thí nghiệm P4 (giữa) nằm trong khuôn viên Viện Virus học Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc (Ảnh: AFP/Getty Images/TNS)
Tổng thống Biden lên tiếng và phản ứng của Trung Quốc
Đại sứ quán Trung Quốc tại Mỹ đã ra thông cáo về báo cáo điều tra kể trên, nói rằng "bộ phận tình báo [Mỹ] đã không đưa ra được câu trả lời cụ thể mà chính phủ Mỹ mong muốn. Bất kỳ nỗ lực nào để tiếp diễn sẽ là vô ích bởi cuộc điều tra này được dựa trên sự thêu dệt và phi khoa học".
Phía Trung Quốc nhắc lại yêu cầu Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) điều tra phòng thí nghiệm quân sự của Mỹ ở Fort Detrick để tìm nguồn gốc Covid-19. Bắc Kinh đã nhấn mạnh giả thuyết về sự liên quan của cơ sở này trong nhiều phát ngôn chính thức của các quan chức lẫn trên truyền thông trong nước.
Tổng thống Mỹ Joe Biden ngày 27/8 cũng phát đi thông cáo sau khi nhận được báo cáo điều tra của tình báo, trong đó đề cập đích danh Trung Quốc. Theo đó, ông sẽ thúc ép Trung Quốc cung cấp thêm dữ liệu về những ca bệnh Covid-19 giai đoạn đầu, cũng như đề nghị Bắc Kinh hợp tác với WHO.
"Thông tin chủ chốt về nguồn gốc đại dịch [Covid-19] tồn tại ở Trung Quốc, nhưng ngay từ đầu các quan chức Trung Quốc đã tìm cách ngăn chặn các nhà điều tra quốc tế và các thành viên cộng đồng y tế toàn cầu tiếp cận thông tin," ông chủ Nhà Trắng nêu trong thông cáo.
Ông Biden chỉ trích Bắc Kinh cho đến nay "tiếp tục cự tuyệt những kêu gọi về minh bạch và che giấu thông tin, ngay cả khi thiệt hại trong đại dịch đang tiếp tục tăng".
"Chúng ta cần thông tin này một cách nhanh chóng từ phía Trung Quốc, khi đại dịch vẫn còn mới... Thế giới xứng đáng có câu trả lời, và tôi sẽ không ngừng nghỉ đến khi có được chúng. Những quốc gia có trách nhiệm không đùn đẩy trách nhiệm thế này cho phần còn lại của thế giới. Đại dịch không biết đến biên giới quốc tế, và tốt hơn hết là tất cả chúng ta phải hiểu rõ cách thức Covid-19 xảy ra, nhằm chặn đứng các đại dịch trong tương lai."
Tổng thống Biden nhấn mạnh Mỹ sẽ tiếp tục làm việc với các đối tác để "thúc ép Trung Quốc chia sẻ đầy đủ thông tin và hợp tác với WHO trong cuộc điều tra giai đoạn 2 nhằm tìm kiếm nguồn gốc Covid-19 dựa trên bằng chứng và sự dẫn dắt của chuyên gia - bao gồm việc cho phép tiếp cận tất cả dữ liệu và bằng chứng liên quan".
Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Mã Triêu Húc tuyên bố báo cáo của tình báo Mỹ về nguồn gốc Covid-19 là "giả dối" (Ảnh: Xinhua)
Trong động thái phản ứng mới nhất, Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Mã Triêu Húc ngày hôm nay, 28/8, lên án báo cáo điều tra Covid-19 của tình báo Mỹ "là một báo cáo chính trị từ đầu đến cuối, là báo cáo giả dối, không hề có tính khoa học và độ tin cậy".
"Phía Mỹ còn ra tuyên bố công kích và vu khống Trung Quốc. Trung Quốc kiên quyết phản đối và đã giao thiệp nghiêm khắc với Mỹ," ông Mã nói. "Chúng tôi luôn ủng hộ và sẽ tiếp tục tham gia việc truy nguồn một cách khoa học, nhưng phản đối mạnh mẽ việc truy nguồn theo cách thức chính trị."
Dự báo tiếp theo về cuộc điều tra nguồn gốc Covid-19
Bắc Kinh cũng leo thang các biện pháp phản ứng "phủ đầu" nhằm vào báo cáo của IC khi cáo buộc truyền thông Mỹ ngăn cản nỗ lực của Trung Quốc nhằm phản bác giả thuyết virus rò rỉ từ phòng thí nghiệm.
Giám đốc Trung tâm nghiên cứu Y tế Toàn cầu tại Đại học Seton Hall (Mỹ), ông Yanzhong Huang, bình luận rằng "việc cộng đồng tình báo không đưa ra được kết luận chắc chắn nào về nguồn gốc [SARS-Cov-2] chỉ nêu bật tính cấp thiết của việc tiến hành điều tra tại Trung Quốc, cũng như tầm quan trọng của việc Trung Quốc hợp tác trong vấn đề này".
Theo Huang, điều này có thể dẫn đến sự leo thang những kêu gọi nhằm buộc Bắc Kinh minh bạch và hợp tác với cuộc điều tra sâu rộng giai đoạn 2.
Daniel Lucey, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại Đại học Georgetown, đánh giá việc hầu hết cơ quan tình báo Mỹ xác định SARS-Cov-2 không phải vũ khí hóa học "là hết sức quan trọng".
Lucey nói rằng việc hiểu rõ hơn về nguồn gốc virus sẽ phụ thuộc vào việc cộng đồng khoa học hoặc tình báo thu được nhiều thông tin hơn về các ca bệnh sớm hơn so với những trường hợp được nêu trong báo cáo chung của WHO-Trung Quốc hồi tháng 3, bên cạnh mức độ phơi nhiễm của họ.