Lúc nhỏ, mỗi lần bị mẹ nhắc nhở sắp xếp lại tủ quần áo hay bàn học cho ngăn nắp, sạch sẽ, chị Võ Phượng My (tác giả sách, cây viết chuyên sâu lĩnh vực làm cha mẹ và tâm lý trẻ ở TP.HCM) cảm thấy rất khó chịu. Suy nghĩ của chị là "việc này có quan trọng gì đâu, sao mẹ lúc nào cũng càm ràm về thói quen bừa bãi của mình?!".
Sau này khi đi học, đi làm, chị lại cảm thấy vô cùng biết ơn vì nhờ việc rèn luyện thói quen sắp xếp mọi thứ vào đúng trật tự, vệ sinh bàn học và bàn làm việc. Điều này giúp chị dễ dàng tìm thấy món đồ cần tìm, tinh thần sảng khoái hơn vì đập vào mắt là không gian thoáng, gọn và rõ ràng.
"Nếu bạn chịu khó quan sát sẽ nhận ra một vài thói quen tốt lúc nhỏ đã giúp bạn rất nhiều trong cuộc sống. Cách chúng ta làm một việc là cách chúng ta làm mọi việc. Thói quen tốt giúp chúng ta thành công hơn, có cuộc sống tốt hơn.
Ngay cả thiên tài trên thế giới để đạt được thành tựu bền vững, bản thân họ cũng có một vài thói quen lành mạnh. Nhiều người không sinh ra là thiên tài nhưng họ luôn nuôi dưỡng những thói quen tốt từ thời thơ ấu, làm việc chăm chỉ và cuối cùng thành công. Do đó, mình tin rằng các thói quen tốt có thể giúp ích rất nhiều cho tương lai của trẻ, nếu không muốn nói là có thể quyết định vận mệnh của con", chị My chia sẻ.
Chị Võ Phương My.
Theo chị My, thói quen xấu có thể tác động tiêu cực đến trẻ theo cách không lường trước. Chẳng hạn, những đứa trẻ thường xuyên được cho ăn đồ ăn nhanh, đồ ngọt và đồ ăn sẵn sẽ lớn lên với cảm giác rằng những thứ này là bình thường. Con sẽ quen với thức ăn nhanh, dễ chế biến, không tốt cho sức khỏe và có khả năng nghiện các chất phụ gia thực phẩm như đường. Một thống kê ở Anh cho thấy rằng cứ 5 trẻ em vốn đã béo phì thì có 4 trẻ có khả năng sẽ tiếp tục như vậy khi trưởng thành.
Trẻ nhỏ là những miếng bọt biển hấp thụ bất cứ thứ gì xung quanh. Nếu một đứa trẻ tiếp xúc với một môi trường có nhiều tiếng chửi thề, con cũng sẽ bắt đầu chửi thề mà không cần suy nghĩ. Những thói quen xấu thường có thể học được dễ dàng hơn rèn một thói quen tốt.
Trẻ càng lớn, càng khó thuyết phục và dạy về các thói quen. Ví dụ trẻ sẽ không ăn rau xanh, trái cây, tập thể dục nếu như từ nhỏ, chúng đã quen với việc ăn gà rán, xúc xích, mì gói và có lối sống ít vận động. Làm gương là một cách tuyệt vời để hình thành những thói quen tốt cho trẻ. Cha mẹ có thể làm điều này bằng cách cho con thấy mình ăn gì, ăn cùng nhau và tập thể dục cùng nhau, cũng như chăm sóc nhà cửa, dọn dẹp và vệ sinh không gian sống thế nào.
Theo chị My, có 6 thói quen cha mẹ nên rèn luyện cho trẻ ngay từ khi còn nhỏ:
1. Hỏi xin giúp đỡ và nói lời "cảm ơn"
Những đứa trẻ có cách cư xử tốt khi lớn lên sẽ trở thành những người lớn lịch sự, biết cư xử. Khi con cần giúp đỡ, ngay từ trong gia đình, cha mẹ nên dạy con cách hỏi xin sự giúp đỡ một cách lịch sự: "Bố/mẹ có thể giúp con lấy cái này được không?". Thay vì: "Lấy cho con cái này!" hoặc "Con muốn cái này! Bố/mẹ phải lấy cho con!".
Nhắc nhở nhẹ nhàng khi con không cư xử đúng mực cũng là một cách để cách uốn nắn trẻ khi con nói những lời chưa phải phép cũng như hành xử chưa đúng.
2. Cống hiến hết mình
Một thói quen tuyệt vời khác để dạy con là cống hiến hết mình, bất kể con làm gì trong cuộc sống. Khi bạn sống với thái độ dồn hết công sức, tâm trí, bạn sẽ thành công ngay cả khi bạn không đạt được mục tiêu của mình. Hãy dạy con phát triển thói quen làm hết sức trong mọi việc để dù có đạt đến cái đích mà con muốn không, con cũng sẽ cảm thấy hài lòng vì bản thân đã cố gắng hết sức!
3. Xây dựng thói quen buổi sáng
Trẻ luôn muộn vào buổi sáng. Nhiều trẻ vẫn có thể dậy sớm nhưng thường lơ là làm việc gì đó và cuối cùng vẫn bị muộn. Khi con còn nhỏ, hãy rèn cho con có một thói quen (chuỗi hành động tiếp diễn) vào buổi sáng.
Chẳng hạn như: Thức dậy; Thiền hoặc tập thể dục; Vệ sinh cá nhân/thay quần áo; Kiểm tra lại đồ dùng học tập; Ăn sáng; Đến trường.
Tạo thói quen buổi sáng thành thói quen sẽ đảm bảo con bạn bắt đầu ngày mới thuận lợi, sẵn sàng cho ngày mới và cảm thấy đủ năng lượng để hoàn thành các hoạt động mà không phải cập rập, bối rối, quên trước quên sau! Tương tự như vậy với thói quen buổi tối!
4. Yêu thích học hỏi những điều mới
Tất cả chúng ta đều là những người học suốt đời nhưng trẻ thường ghét việc học. Sự thật là việc học không phải là điều trẻ thực sự ghét mà là những bài giảng khô khan, bạn bè bắt nạt, hoặc cảm thấy mệt mỏi/căng thẳng.
Bằng cách học một điều mới mỗi ngày, não phải liên tục tư duy và hình thành thói quen tìm kiếm những điều thú vị từ tri thức và tìm kiếm các kiến thức lẫn kỹ năng mới để tiếp nhận vào. Đối với trẻ, điều này giúp phát triển trí thông minh và chống lão hóa cho não bộ. Khi trưởng thành, con tiếp tục học tập không ngừng dù ở độ tuổi nào đi nữa.
5. Giải trí bằng hoạt động tích cực
Thông thường, trẻ em hình thành thói quen nhảy lên ghế sofa trước TV sau khi hoàn thành bài tập về nhà và chúng sẽ ở đó cho đến khi đi ngủ. Đáng buồn thay, điều này phát triển tư thế xấu, làm chậm sự phát triển tinh thần và có thể dẫn đến việc tiếp xúc với nội dung không mong muốn.
Khuyến khích con bạn sử dụng thời gian rảnh để tham gia vào các hoạt động có ý nghĩa như làm đồ thủ công mỹ nghệ, đọc sách hoặc nghe nhạc phù hợp. Mặc dù TV có những công dụng của nó, nhưng nó không phải là hình thức giải trí hoặc thư giãn duy nhất mà con bạn tham gia.
6. Thói quen tử tế
Thói quen giúp đỡ/cho đi có thể giúp con đối xử tốt với những người con gặp và tìm cách lan tỏa lòng tốt đến nhiều người hơn. Lợi ích của thói quen tử tế là sẽ giúp trẻ đối mặt với thế giới với một thái độ tích cực thay vì luôn cằn nhằn về những điều bất như ý trong cuộc sống.
7. Thói quen tài chính lành mạnh
Tiền có thể giúp cuộc sống của con tốt hơn chỉ khi trẻ có những thói quen tài chính lành mạnh. Giúp con hình thành thói quen tiết kiệm, lập ngân sách và kiếm tiền từ khi còn nhỏ sẽ giúp trẻ phát triển tư duy lành mạnh về tiền bạc. Nhiều đứa trẻ ngày nay là con một, là bảo bối của ông bà, cha mẹ. Trẻ sống cuộc đời "vươn tay đòi áo, há miệng đòi ăn." Những đứa trẻ này luôn dựa dẫm vào cha mẹ/ông bà/người giúp việc trong mọi việc.
Nhiều sinh viên đại học không thể tự chăm sóc bản thân sau khi rời xa cha mẹ ở trường, chúng khó thích nghi với cuộc sống tự lập, sa đà vào các thói quen chơi game, mua sắm và ăn uống kém lành mạnh. Và cuối cùng là không thể hoàn thành việc học của mình.
"Mình tin rằng cha mẹ có trách nhiệm trong việc này bởi vì ngay từ khi trẻ biết nhận thức, cha mẹ đã bỏ qua tầm quan trọng của việc để trẻ hình thành thói quen tốt, cuối cùng dẫn đến trẻ hình thành các thói quen xấu. Thói quen được hình thành trong thời gian dài, không phải một sớm một chiều. Những thói quen tốt phải được rèn luyện ngay từ khi còn nhỏ. Nếu không, một số thói quen xấu khiến trẻ nguy hiểm đến tính mạng, phạm pháp, hành động trái đạo đức.
Thay thói quen, đổi số phận là cách mà nhiều người thay đổi cuộc đời mình thực hiện trên hành trình phát triển bản thân. Tại sao chúng ta lại không cho con mình một số mệnh tốt hơn qua việc hình thành thói quen tốt từ bé?", chị My chia sẻ.