Sáng 10/9, Twitter dậy sóng với cụm từ #BasketofDeplorables (Mớ đáng thương), một cụm từ mà bà Hillary Clinton, Ứng viên Tổng thống Đảng Dân chủ đã sử dụng trong bài phát biểu của mình tại một sự kiện gây quỹ vào đêm hôm trước.
"Bạn biết đấy, nói chung, bạn có thể đặt phân nửa số người ủng hộ Trump vào cái mà tôi gọi là một mớ đáng thương. Đúng không?", bà Clinton nói trong buổi gây quỹ, "Phân biệt chủng tộc, phân biệt giới tính, kỳ thị người đồng giới, kỳ thị người ngoại quốc, kỳ thị người Hồi giáo - các bạn hãy kể ra mà xem. Không may là có những người như vậy. Và ông ta đã nâng đỡ họ".
Hillary Clinton phát biểu trong sự kiện gây quỹ tại New York.
Ban vận động của Donald Trump và cả những thành viên Đảng Cộng hòa đã công khai chỉ trích Hillary Clinton, thậm chí yêu cầu bà phải xin lỗi. Những người ủng hộ Trump thì mong rằng với phát ngôn lần này, Clinton sẽ không thể tiếp cận tới những cử tri mà bà hi vọng mình sẽ làm đại diện cho họ.
Phát ngôn lần này của Hillary có phần khác lạ khi mà thông thường bà vốn lựa chọn từ ngữ một cách cẩn trọng. Khẩu hiệu vận động của bà là "Stronger Together" (Cùng nhau mạnh mẽ hơn) và bà xây dựng thông điệp của mình trái với lối miệt thị thường thấy trong phát ngôn của Trump về người Mexico, người Hồi giáo, phụ nữ và các nhóm khác.
Phần lớn quảng cáo tranh cử của bà Clinton là nhằm vào những bình luận của Trump để cho cử tri thấy ông ta không thích hợp với vai trò lãnh đạo.
Tới chiều 10/9 thì bà Clinton thừa nhận sai lầm của mình. Nhưng bà chỉ hối hận vì đã dùng từ "phân nửa".
"Thật đáng thương khi mà Trump phải xây dựng chiến dịch vận động của mình trên định kiến cùng sự hoang tưởng và trao chỗ đứng cho những gương mặt và tiếng nói đầy căm hận, kể cả tweet lại từ những con người mù quáng chỉ có vài chục người theo dõi để 11 triệu người có thể đọc được".
Bình luận "47%" của Mitt Romney
Theo NYTimes, cụm từ "phân nửa số người ủng hộ Trump" đã tác động tới một số thành viên Đảng Cộng hòa, tương tự như hiệu ứng của cụm từ "47%" mà ông Mitt Romney từng dùng trong kỳ tranh cử năm 2012.
Trong một buổi gây quỹ, Mitt Romney, người mà Đảng Dân chủ cố gắng tô vẽ là "gã khổng lồ lạnh lùng", đã nói rằng 47% cử tri "phụ thuộc vào Chính phủ, những người tin rằng họ là nạn nhân" và những người "không đóng thuế thu nhập cá nhân".
Bình luận của bà Clinton cũng gợi nhớ tới sai lầm của Tổng thống Obama trong cuộc bầu cử năm 2008, khi ông nói rằng những người Mỹ đang chật vật vì nền kinh tế "trở nên cay đắng hơn, họ gắn liền với súng đạn, tôn giáo và ác cảm với những người không giống mình".
Chính sơ suất này của ông Obama đã khiến bà Clinton giành được phần thắng tại vòng sơ bộ Pennsylvania năm đó.
Giáo sư Jennifer Merciera, một chuyên gia chính trị Mỹ tại ĐH Texas A&M đã so sánh phát ngôn của bà Clinton với sai lầm 47% của ông Romney và cho rằng thoạt đầu bình luận này nghe có vẻ sai trái: "Bình luận cho thấy bà Clinton (giống như ông Romney) thiếu sự đồng cảm đối với nhóm người đó".
Nhưng bà Mercieca nhấn mạnh, "Nói một cách công bằng, bà Clinton đã chỉ rõ nhóm đó là những người kỳ thị đồng tính, kỳ thị người ngoại quốc, phân biệt chủng tộc,...vv và đấy đều là những đặc điểm mà người Mỹ chúng ta không hoan nghênh".
Có vẻ như bà Clinton đã gạt bỏ một lượng lớn cử tri ủng hộ Trump, những người sẽ không bao giờ bỏ phiếu cho bà. Bà Mercieca cho rằng: Quan điểm này có vẻ đúng.
"Chắc chắn nó sẽ không làm những người còn lưỡng lự có cảm tình với Clinton, nhưng có thể sẽ khiến những người ủng hộ bà tham gia một cách tích cực hơn trong chiến dịch vận động của bà. Tôi nghĩ đó mới là mục tiêu".
Nhưng con số Clinton đưa ra liệu có đúng không?
"Phân nửa"
Thực ra, không quá khó để kiểm chứng con số "phân nửa" mà Clinton đưa ra.
Tạp chí Atlantic và trang phân tích ThinkProgress đã lật lại các số liệu do Reuters, YouGov thực hiện trước đây.
Số liệu cho thấy: 60% người ủng hộ Trump có quan điểm "không ưa" Hồi giáo, 76% ủng hộ lệnh cấm người đạo Hồi vào Mỹ, 40% tin rằng người da đen bạo lực hơn, phạm tội nhiều hơn, lười hơn và thô lỗ hơn người gia trắng, 75% còn nghĩ rằng Tổng thống da màu đầu tiên của Mỹ không phải người Mỹ.
Như vậy, khi Hillary Clinton nói rằng "tính chung chung thì phân nửa số người ủng hộ Trump" có thể xem là những kẻ "phân biệt giới tính, chủng tộc, tôn giáo", số liệu đứng về phía bà.
Mặc dù Clinton đã chỉ rõ đối tượng mình hướng đến nhưng có lẽ chẳng ai muốn bị liệt vào dạng "tin tưởng mù quáng" nên phát ngôn của bà vẫn có phần gay gắt, hoặc như tạp chí Atlantic nói thì là "thiếu chuẩn xác về mặt chính trị".