Khó khăn thách thức đôi lúc là cơ hội vì ngồi than trời sẽ không đi tới đâu. Bão đến trước APEC là cơ hội cho người Việt thể hiện bản lĩnh trước một hội nghị có các lãnh đạo siêu cường tham dự nhằm "đánh dấu lãnh thổ" trong khi bàn về tự do thương mại.
Dường như việc chọn Đà Nẵng để tổ chức APEC là một kế sách hay của nước chủ nhà bởi thành phố hiện đại bên bờ sông Hàn nổi tiếng năng động, sẵn sàng cho thay đổi, ngay cạnh Hội An phố cổ, một sự đan xen giữa hiện đại và truyền thống. Mọi việc cho APEC đã xong xuôi, chỉ đợi các khách VIP đến.
Toàn cảnh Đà Nẵng đang chạy đua với bão chuẩn bị cho khai mạc APEC
Tuy nhiên, người tính không bằng trời tính. Trước thềm APEC, cơn bão cấp 12 đổ vào Khánh Hòa và mấy tỉnh lân cận. Đà Nẵng xác xơ và Hội An 300 năm chìm trong biển nước.
Có lẽ ban tổ chức, chính phủ nước chủ nhà, và cả các đoàn đến dự APEC khi đó đã rất đau đầu với thông tin thời tiết. Bởi sức gió hơn 100km/giờ thì ngay cả Air Force One của Tổng thống Trump hay chuyên cơ khủng của Tổng thống Putin... cũng không thể hạ cánh.
Nhưng như Jack Ma, doanh nhân hàng đầu của Trung Quốc và cũng là khách dự APEC nói, ở đâu có than phiền, ở đó có cơ hội.
Những nhà báo biết đội mưa để làm một phóng sự ảnh gửi đến bạn những tin nóng hổi sự chạy đua với bão để chuẩn bị cho lễ khai mạc.
Và thật kỳ diệu, các máy bay lên xuống sân bay Đà Nẵng sạch dioxin, các đoàn khách lần lượt đến, các cuộc hội thảo diễn ra, ngày đầu của APEC diễn ra dường như không có bão từng đi qua.
Nếu mọi việc trôi chảy, thời tiết thuận lợi, chắc cũng được bạn bè ca ngợi, nhưng sẽ ít dấu ấn kỷ niệm. Tuy nhiên, cơn bão trước APEC là phép thử cho nước chủ nhà, và thực tế những ngày đầu tiên chứng tỏ bản lĩnh vượt qua thiên nhiên như lịch sử ngàn năm của đất nước này.
Hình ảnh người dân dọn dẹp phố cổ Hội An, xúc bùn lên xe, phun nước rửa đường, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc xắn quần lội nước kiểm tra công tác chuẩn bị APEC, thanh niên tình nguyện cắt cây đổ, làm vệ sinh Đà Nẵng sau bão, thì than phiền đã thành cơ hội cho nước chủ nhà.
APEC là không gian đa chiều bàn về tự do thương mại, toàn cầu, nhưng tự do cho ai và toàn cầu cho ai mới là quan trọng, được và mất gì từ APEC.
Mỗi vị khách dự đều có thông điệp và ý đồ riêng của tổ chức, quốc gia hay thương vụ mà họ làm đại diện. Chính trị gia nói một kiểu, thương nhân khuyên một cách, nhà kinh tế nhìn tổng thể hơn là đi vào chuyện khuyên "thất bại là mẹ thành công."
Chủ tịch nước Trần Đại Quang chụp ảnh lưu niệm cùng các đại biểu dự APEC CEO Summit 2017. Ảnh Ngọc Anh
Việc Mỹ từ bỏ TPP cũng là bình thường vì Tổng thống Trump không nhìn thấy lợi ích của nước Mỹ. Và 11 nước còn lại của TPP vẫn muốn tiếp tục, trong đó có Việt Nam dường như có lợi nhiều, thì cũng xuất phát từ quyền lợi của quốc gia. Thế giới luôn thực tế nếu không nói là thực dụng để phát triển.
Thương gia tầm toàn cầu như Jack Ma đến Việt Nam không phải vì bài học cho giới trẻ, mà ông nhìn thấy quốc gia 90 triệu dân mà phần đông là lao động trẻ năng động là khách hàng tiềm năng của Alibaba.
Jack Ma thích thanh toán điện tử vì Alibaba của ông trên internet không có giao dịch điện tử thì công ty này không thể có tài sản hàng trăm tỷ đô la.
Mấy hôm trước xem lịch trình của APEC, thấy tên một vị khách đến từ Đức. Đó là ông Philipp Rosler, cựu phó Thủ tướng Đức và hiện là Giám đốc điều hành Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF), tôi bảo một bạn bên báo, hãy lưu ý vị khách này.
Philipp Rosler trong buổi phỏng vấn cùng báo Trí Thức Trẻ
Không phải ông là gốc Việt, cũng chẳng phải do ông từng giữ chức Phó Thủ tướng Đức, mà vì ông còn rất trẻ như thủ tướng Canada. Lãnh đạo tầm thế giới mà còn trẻ chắc chắn có những tố chất thật đặc biệt đáng để cho giới trẻ xứ Việt nhìn theo.
Trả lời phỏng vấn báo cũng như phát biểu trên diễn đàn, vị khách VIP trẻ này nói, tài nguyên lớn nhất của Việt Nam không phải là dầu khí, mà là tiềm năng của tuổi trẻ. Tiềm năng đó chỉ đơm hoa kết trái khi họ được giáo dục, có môi trường kinh doanh giúp họ khởi nghiệp vì đó mới là tương lai của Việt Nam.
Alibaba của Jack Ma hướng khách hàng vào công nghệ số và Philipp Rossler cũng khuyên về công nghệ và số hóa là lĩnh vực mà giới trẻ cần quan tâm. Về điểm này họ rất tương đồng khi mong muốn Việt Nam thúc đẩy khởi nghiệp, tăng năng lực cạnh tranh mà thiếu vắng thì dễ tụt hậu trong tiến trình toàn cầu hóa.
Trong lúc APEC đang sôi nổi diễn ra, đọc bài phỏng vấn Rosler trên báo đúng lúc tôi về quê Ninh Bình để giỗ bố đã mất gần 20 năm. Nói chuyện với bà con thấy nhiều người đã khởi nghiệp thành công từ hai bàn tay trắng.
Một người bà con mượn mảnh đất 300 m2 cạnh đường quốc lộ, mở cửa hàng chuyên sản xuất đá mỹ nghệ. Cô lấy tên doanh nghiệp là Đồng Tiến đọc ngược lại là "tiền đống", một giấc mơ chính đáng của người nông dân muốn tiến xa.
Gia đình đã mua cả một cái máy khắc đá mỹ nghệ điều khiển bằng máy vi tính. Muốn có hoa văn trên đá, thiết kế trên màn hình máy vi tính, rồi đưa vào USB cho sang máy khắc, sau vài tiếng có luôn một sản phẩm mỹ nghệ trên đá.
Công nghệ đã đi vào ngõ ngách ở vùng nông thôn, nếu không nắm bắt được thì khó có thể tồn tại trong một thế giới đầy biến động trong thập kỷ tới. Rosler và Jack Ma rất có lý khi nói về công nghệ và thế hệ trẻ.
Cuối phỏng vấn, Rosler kể hồi bé đã sống ở Đà Nẵng và rất vui được trở lại đây. Mấy ngày qua, hẳn ông xem thời tiết, biết bão tố từng hoành hành nhưng người Việt vẫn khoan thai với APEC, thì ông sẽ thấy đáng mến hơn với nơi chôn rau cắt rốn.
Một ngày nữa thôi, những chuyên cơ khủng và hiện đại sẽ đáp xuống thành phố với các VIP. Và APEC Đà Nẵng đã vượt qua tâm bão để cho thế giới tiếp tục hội nhập và phát triển.
* Tiêu đề do tòa soạn đặt lại.