Al-Qaeda đã trở thành "đồng minh" của Mỹ như thế nào?

Liên tục trong 2 năm qua, Liên minh quân sự Ả Rập do Saudi Arabia lãnh đạo và được Mỹ ủng hộ đã tuyên bố giành được những chiến thắng quyết định trước các chiến binh khủng bố al-Qaeda tại Yemen và loại trừ khả năng nhóm này tấn công lại phương Tây.

Thế nhưng, đây là điều mà "những người chiến thắng" đã không tiết lộ: Rất nhiều các cuộc chinh phạt của họ diễn ra không mất một viên đạn!

"Bí mật" của Liên quân Ả Rập

Kết quả điều tra độc lập của hãng thông tấn AP đã tiết lộ một bí mật động trời: Liên minh Ả Rập do Saudi Arabia đứng đầu với sự hậu thuẫn của Mỹ đã thỏa thuận ngầm với các chiến binh al-Qaeda.

Một mặt, họ trả một số tiền không nhỏ để các chiến binh khủng bố rời khỏi các đô thị chính và cho phép lực lượng rút lui mang theo vũ khí, trang thiết bị hạng nặng và tiền bạc. Mặt khác, hàng trăm cựu binh al-Qaeda đã được tuyển dụng để tham gia trong lực lượng mặt đất tại Yemen của Liên minh.

Những thỏa hiệp này đã tạo điều kiện cho các chiến binh al-Qaeda tồn tại, tái hoạt động trong tương lai và có nguy cơ phát triển thành chi nhánh nguy hiểm nhất của mạng lưới khủng bố đã tiến hành các cuộc tấn công ngày 11/9.

Liên minh Ả Rập cũng nói rằng, lực lượng Hoa Kỳ hỗ trợ họ đã biết về các thoả thuận này và thậm chí còn tránh các đòn không kích bằng máy bay không người lái nhằm vào al-Qaeda.

Các thỏa thuận được AP phát hiện cho thấy những lợi ích đối nghịch từ hai cuộc chiến tranh được tiến hành đồng thời ở phía Tây Nam trên Bán đảo Ả Rập. Một phía, Hoa Kỳ đang hỗ trợ các đồng minh, đặc biệt là các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) với mục tiêu loại bỏ chi nhánh khủng bố tự xưng gọi là al-Qaeda ở Bán đảo Ả Rập (AQAP).

Nhưng mục tiêu quan trọng hơn là giành chiến thắng trong cuộc nội chiến chống lại Houthi, nhóm nổi dậy Shia Yemen do Iran hậu thuẫn. Trong cuộc chiến đó, các chiến binh al-Qaeda tỏ ra rất đắc lực khi tham chiến cùng phe với Liên minh do Saudi lãnh đạo (và mở rộng ra là Hoa Kỳ).

Theo Michael Horton, chuyên viên của Quỹ Jamestown - tổ chức nghiên cứu về chủ nghĩa khủng bố của Mỹ thì "một số bộ phận trong Quân đội Mỹ biết rõ những hoạt động không kích mà họ đang làm tại Yemen là gián tiếp giúp AQAP phát triển".

"Tuy nhiên, việc hỗ trợ UAE và Arab Saudi chống lại chủ nghĩa bành trướng của Iran được ưu tiên hơn so với việc tiêu diệt AQAP và thậm chí là mục tiêu hoà bình cho Yemen.".

Cựu chỉ huy al-Qaida, Harith al-Ezzi, đi qua các con phố bị phá hủy trong cuộc chiến ở thành phố Taiz phía nam Yemen. Ảnh: AP

Al-Qaeda trở thành "đồng minh" của Mỹ như thế nào?

Phát hiện của AP dựa trên các báo cáo thực địa tại Yemen và các cuộc phỏng vấn với hai chục quan chức, bao gồm các sĩ quan Quân đội Yemen, các chỉ huy dân quân bộ lạc và các thành viên AQAP.

Lực lượng dân quân được Liên minh ủng hộ tích cực tuyển dụng các chiến binh al-Qaeda, hoặc các cựu thành viên, bởi al-Qaeda được coi là những chiến binh "đặc biệt".

Liên minh bao gồm một hỗn hợp khổng lồ các phe phái dân quân, lãnh chúa bộ lạc và các bộ lạc với lợi ích địa phương. Ngay cả chỉ huy AQAP cũng lẫn lộn trong đó.

Các chiến binh Al-Qaeda hiện diện trên tất cả các chiến tuyến chống lại Houthi, theo lời Khaled Baterfi, một lãnh đạo cấp cao AQAP, cho biết trong một bài phỏng vấn năm 2015 với một nhà báo địa phương được AP tìm thấy.

"Những đồng minh ở tiền tuyến chắc chắn biết sự tham gia của chúng tôi, hoặc là chiến đấu bên cạnh anh em của chúng tôi ở Yemen hoặc hỗ trợ họ bằng viện trợ vũ khí.".

Al-Qaeda đã giảm thiểu các cuộc tấn công chống lại các lực lượng Yemen ủng hộ Hadi và UAE bởi vì việc này sẽ chỉ có lợi cho Houthi, Baterfi nói.

AQAP được thành lập theo chỉ đạo từ lãnh đạo toàn cầu của al-Qaida, Ayman al-Zawahri, để tập trung vào chiến đấu chống lại phiến quân Shia Houthi, một thành viên AQAP hàng đầu khác trả lời bằng văn bản với AP.

Ở một số khu vực, các chiến binh AQAP tham chiến độc lập. Nhưng thông thường, các chỉ huy dân quân Salafi cực đoan và Anh em Hồi giáo đưa trực tiếp lãnh đạo AQAP vào hàng ngũ của họ, nơi họ được chi trả trực tiếp từ nguồn tài trợ Liên minh Ả Rập.

Video của AP vào tháng 1 năm 2017 cho thấy một đơn vị dân quân do liên minh Ả Rập hậu thuẫn tiến vào Mocha, một phần của chiến dịch Biển Đỏ. Một số chiến binh đã công khai là thành viên al-Qaida, mặc trang phục kiểu Afghanistan và mang theo vũ khí với logo của AQAP.

Khi họ di chuyển trên xe tải gắn súng máy, các vụ nổ từ các cuộc không kích của liên minh có thể được nhìn thấy ở đường chân trời. Một thành viên AQAP được phỏng vấn trực tiếp bởi AP vào tháng 5 đã xem video và xác nhận các chiến binh thuộc về nhóm mình. Chỉ huy này được biết đến khi AQAP kiểm soát và cai trị một thành phố phía Nam Yemen.