Mekanik Sizov, một siêu tàu đánh cá thuộc một công ty mà tỷ phú Nga bị trừng phạt Gleb Frank sở hữu một phần. Ảnh: AP
Theo hãng tin Al Jazeera của Qatar, đánh bắt cá là hoạt động kinh doanh lớn ở Nga, một lĩnh vực liên quan chặt chẽ đến Điện Kremlin.
Nga là một trong những nhà khai thác hải sản hàng đầu thế giới và là nhà xuất khẩu hải sản sang Mỹ lớn thứ 8 vào năm ngoái, với doanh thu trị giá hơn 1,2 tỷ USD, phần lớn là cua hoàng đế.
Nhưng cuộc xung đột mới đây đã khiến Mỹ ra lệnh cấm nhập khẩu hải sản của Nga. Dù vậy, theo các nguồn tin từ Al Jazeera, Nga vẫn có thể xuất khẩu các mặt hàng hải sản sang nền kinh tế số 1 thế giới bằng việc... "đội lốt" hàng Trung Quốc.
Tuy nhiên, vấn đề là hiện vẫn chưa biết chính xác là sẽ có bao nhiêu hải sản từ Nga "đổ bộ" vào Mỹ qua con đường Trung Quốc - quốc gia cũng đã xuất khẩu 1,7 tỷ USD cá sang Mỹ vào năm ngoái.
Những "lổ hổng" lớn
Lệnh trừng phạt Nga của chính quyền Tổng thống Joe Biden cũng không yêu cầu các công ty nhập khẩu từ Trung Quốc tìm hiểu rõ nguồn gốc xuất xứ nên việc xác minh nguồn hàng từ nước nào là rất khó khăn.
Trong số các mặt hàng xuất khẩu hải sản nhiều nhất của Nga có cá thịt trắng Minh Thái Alaska.
Được xem là loại cá "anh em họ" của cá tuyết, cá Minh Thái Alaska là loại được yêu thích nhất ở Mỹ, xuất hiện trong mọi món ăn, từ món giả cua cho đến bánh mì sandwich Filet-O-Fish của McDonald.
Những thiếu sót trong các quy định nhập khẩu được cho là đã giúp hàng thủy hải sản của Nga xâm nhập vào Mỹ dễ dàng. Ảnh: AP
Mỗi năm, các nhà máy nổi khổng lồ trên biển Bering và vịnh Alaska đánh bắt 1,5 triệu tấn cá, tương đương với hơn 4 lần trọng lượng của tòa nhà Empire State ở New York (Mỹ).
Cùng một loài cá được khai thác với số lượng tương tự ở Nga và sau khi được chế biến và nhập khẩu từ Trung Quốc, nó sẽ giúp lấp đầy một khoảng trống quan trọng trên thị trường Mỹ.
Thay vì truy xuất nguồn gốc xuất xứ, các nhà sản xuất Mỹ dựa vào tên gọi của cá Minh Thái Alaska để chỉ ra nơi cá được đánh bắt.
Ông Craig Morris - Giám đốc điều hành Tập đoàn Genuine Alaska Pollock Producers - một nhà sản xuất cá Minh Thái Alaska của Mỹ - khẳng định: "Người tiêu dùng có thể tin tưởng rằng, nếu có tên Alaska trên thùng carton thì nó rõ ràng đến từ vùng biển Alaska".
Ngay cả trước khi chiến tranh bùng nổ, sức ép vẫn gia tăng khi Thượng nghị sĩ Dan Sullivan - một thành viên Đảng Cộng hòa từ Alaska - kêu gọi ngăn chặn cá Minh Thái nhập khẩu vào Mỹ.
Tổng thống Nga Vladimir Putin đã cấm nhập khẩu hải sản của Mỹ vào năm 2014 để trả đũa các lệnh trừng phạt của Mỹ về vấn đề Crimea cùng năm đó. Kể từ đó, hàng hóa xuất khẩu của Nga vào Mỹ theo đường miễn thuế đã tăng gần gấp 4 lần về giá trị.
Ngành công nghiệp nổi tiếng của Nga
Mặc dù bị lu mờ bởi vị thế cường quốc năng lượng của Nga, ngành công nghiệp thủy sản của nước này cũng đang ngày càng phát huy sức mạnh với sự hỗ trợ mạnh mẽ từ Điện Kremlin.
Hai trong số các nhà xuất khẩu thủy sản lớn nhất của Nga - Russian Fishery Co và Russian Crab có trụ sở tại Vladivostok - thuộc sở hữu của Gleb Frank - con trai ông Sergei Frank - cựu Bộ trưởng Giao thông kiêm Chủ tịch Tập đoàn đóng tàu nhà nước Nga Sovcomflot.
Ông Frank - được mệnh danh là "Vua cua" của Nga - cũng là con rể của một trong những người đàn ông giàu nhất nước Nga - Gennady Timchenko, một trong những nhà tài phiệt đầu tiên bị trừng phạt sau sau khi Crimea sáp nhập Nga năm 2014.
Với các khoản vay hào phóng của nhà nước, các công ty của Gleb Frank đã đi đầu trong nỗ lực hiện đại hóa hạm đội tàu già cỗi của Nga.
Tổng thống Nga Vladimir Putin tham dự lễ ra mắt siêu tàu đánh cá Mekanik Sizov. Ảnh AP
Năm ngoái, trong lễ kỷ niệm Ngày Hải quân tại nhà máy đóng tàu ở St.Petersburg trước sự chứng kiến của Tổng thống Putin và 50 tàu thuyền, Gleb Frank đã trình làng một siêu tàu vận tải cải tiến có khả năng vận chuyển 60.000 tấn cá Minh Thái mỗi năm.
Sau khi bị Mỹ trừng phạt vào tháng trước, ông Frank đã bán bớt cổ phần của mình tại cả hai công ty thủy sản và từ chức chủ tịch.
Theo Al Jazeera, Russian Fishery Co đã không trả lời các câu hỏi về lệnh cấm vận của Mỹ, nhưng Russian Crab nói rằng, nhà tài phiệt Frank chưa bao giờ tham gia vào công việc quản lý của công ty.
Tại phiên điều trần của Quốc hội Mỹ vào tháng này về lệnh cấm hải sản của Nga, Jared Huffman- thành viên Đảng Dân chủ ở California - đã kêu gọi mở rộng Chương trình giám sát nhập khẩu thủy sản của Cơ quan Quản Lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA), nhằm ngăn chặn hải sản bất hợp pháp xâm nhập vào chuỗi cung ứng của Mỹ bằng cách theo dõi các chuyến hàng.
Hiện tại, chương trình chỉ bao gồm 13 loài, trong đó chỉ có hai loài - cua hoàng đế đỏ và cá tuyết Đại Tây Dương - là do Nga đánh bắt.
"Cho đến khi điều đó xảy ra, hải sản Nga sẽ tiếp tục có mặt trên các kệ hàng tạp hóa và người tiêu dùng Mỹ sẽ tiếp tục vô tình dùng chúng", ông Huffman nói.
Peter Quinter - cựu luật sư của Sở Hải quan Mỹ - cũng cho rằng, chính quyền Tổng thống Biden có thể chỉ cần "bịt lỗ hổng" của Trung Quốc bằng cách yêu cầu các nhà nhập khẩu kiểm tra kỹ càng chuỗi cung ứng của họ để đảm bảo hải sản có nguồn gốc từ Nga không thể lọt vào.