Phong lan là loài hoa khá phong phú về chủng loại, màu sắc và cũng rất được người chơi ở Việt Nam yêu thích. Các dòng truyền thống như phi điệp, hồ điệp hay hạc vỹ được yêu thích vì dễ trồng và chăm sóc. Chúng cũng có mức giá vừa phải, dao động từ vài chục nghìn đồng đến 200.000 đồng/bầu hoa.
Tuy nhiên, hai năm gần đây, trong giới mê hoa lan, thì có những loại đột biến gen hoặc màu sắc lạ thì đắt gấp cả trăm lần. Chúng được rao bán theo từng centimet. Và người mua cũng cho thấy sự chịu chi khi sẵn sàng bỏ rất nhiều tiền để sở hữu chúng.
Trên các chợ và hội bán lan đột biến, những dòng đắt đỏ nhất phải kể đến phi điệp đột biến 5 cánh trắng Phú Thọ, giả hạc đột biến 5 cánh trắng H0, hồng Yên Thủy, hồng Minh Châu... Chúng có giá từ 800.000 đồng/cm đến 5 triệu đồng/cm. Trong đó, nhiều loại chỉ vài dài cm nhưng có giá bán cả chục triệu đồng.
Đây hầu hết là những kie lan chưa trưởng thành (cây non), hoặc những mắt lan được tách ra khỏi cây mẹ đột biến gene để bán. Các kie này theo quảng cáo của người bán vẫn giữ được hình thái và những đặc điểm nổi bật của cây mẹ. Những nhánh đã có hoa thì giá không dưới tiền triệu.
Đơn cử như một kie lan giả hạc đột biến đang được chủ nhân chào bán 7 triệu đồng hay lan bạch tuyết có giá 10 triệu đồng. Một số nhà vườn chấp nhận cho khách sau khi mua ký gửi miễn phí cây trong 1 tháng để chăm sóc, khi chắc chắn cây khỏe thì sẽ lấy về.
Không chỉ mua chơi, có những đầu mối cung cấp hoa lan chia sẻ, so với các giống hoa khác, lan đột biến có giá trị kinh tế rất cao nên đã có người mua lan về nhân giống kiếm lời.
"Một tháng chăm sóc, mỗi mầm ki dài thêm 3-5 cm. Theo giá thị trường, lợi nhuận thấp nhất thu được được từ một cm lan đột biến là 500.000 đồng", Phú Bình, một đầu mối bán lan tại Vĩnh Phúc mời chào trên chợ hoa lan.
Một kei lan dài 6cm được phát giá 16 triệu đồng.
Chậu lan khác cũng được rao bán 100 triệu đồng.
Mỗi giò lan, bên cạnh những đặc tính hiếm có về màu sắc, hình dáng, kích thước giá bán còn phụ thuộc vào mức độ yêu thích của người mua và người bán, khiến cho các chợ này luôn nhộn nhịp trao đổi, mua bán.
Sự phong phú của các loại lan đột biến khiến cho anh Cường, một người mới tập chơi hoa lan ở Hà Đông khá bối rối. Theo vị khách, cùng một loại lan, với tuổi đời và độ dài như nhau, nhưng giá đưa ra giữa các nhà vườn nhiều khi chênh lệch cả triệu đồng.
"Mình nghĩ rằng đột biến thì phải hiếm có, khó tìm, chứ thấy rao bán nhiều như rau ngoài chợ thì cũng hơi ái ngại. Nhất là người chưa có kinh nghiệm như mình thì chọn được cây xịn đúng là mò kim đáy bể. Nếu không phải người thân quen bán, có khi cũng không dám bỏ hàng chục triệu mua kie hoa về chơi", anh Cường tâm sự.
Chi tiền triệu mua mắt lan đột biến về trồng.
Anh Hồ Trọng Đắc, chủ một vườn lan tại Hà Nội cho biết, lan đột biến chỉ nhận diện được khi ra hoa, cộng với các yếu tố như hình dáng đặc biệt của chúng mà dân trong nghề mới nhận diện chuẩn được.
"Ví dụ, lan 5 cánh trắng HO (Hiển Oanh) đang có giá là 3 – 4 triệu/cm. Đây là mặt hoa 5 cánh trắng đẹp họng sạch, mũi trắng, 5 cánh trắng bay, hai mắt đậm hơn 5 cánh trắng Phú Thọ một chút. Vì thế, người mới chơi lan, cần phải cảnh giác với những cây lai tạo công nghiệp", anh Đắc tư vấn.
Những người trong nghề cũng cho biết, với người mới bắt đầu, nên chọn loại lan dễ chăm sóc và nhà vườn uy tín, để tránh mất tiền mà cây bị hỏng.