Viktor Muzhenko – cựu Tổng Tham mưu trưởng các Lực lượng Vũ trang Ukraine - trong một cuộc phỏng vấn với BBC News được đăng hôm 1/12 cho biết, ông tin rằng cuộc phản công đang diễn ra của Kyiv, bắt đầu vào đầu tháng 6, đã "làm nhiều người thất vọng", mặc dù đã đạt được một số chiến tích và các đơn vị Ukraine đã "làm nên điều kỳ diệu".
Những kỳ vọng cao về nỗ lực của Ukraine nhằm giành lại lãnh thổ bị chiếm giữ trong cuộc xung đột đã "được hình thành nhờ sự hỗ trợ thông tin mạnh mẽ", nhưng "thật không may, đã không trở thành hiện thực đối với Ukraine", Muzhenko nói.
Ông Viktor Muzhenko phát biểu trong cuộc họp báo ở Kyiv vào ngày 18/5/2015. Ảnh: AFP
Theo trang Newsweek, ông Muzhenko được cựu Tổng thống Ukraine Petro Poroshenko bổ nhiệm làm Tổng Tham mưu trưởng các Lực lượng Vũ trang Ukraine vào tháng 7/2014, và đã xuất ngũ theo sắc lệnh do Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky ban hành vào tháng 9/2019.
Nhận xét của ông Muzhenko lặp lại lời ý kiến của Tổng thống Zelensky từng nói trong một cuộc phỏng vấn với AP được công bố hôm 1/12 rằng Ukraine cho đến nay vẫn chưa đạt được "kết quả mong muốn" trong cuộc chiến do thiếu vũ khí và nhân lực, nhưng ông "hài lòng" với tiến triển đã đạt được đến nay trong cuộc chiến chống lại "đội quân (tốt) thứ hai trên thế giới".
‘Định dạng lại' mặt trận
Ông Muzhenko nhắc lại rằng ông muốn "định dạng lại mặt trận" bằng cách chuyển sang "phòng thủ tích cực về mặt chiến lược" và xây dựng lực lượng dự bị hùng mạnh, được đào tạo bài bản, năng động và có tổ chức.
"Chúng ta cần tạo ra một lực lượng dự bị hùng mạnh, không chỉ về số lượng mà còn cả chất lượng. Và lực lượng dự bị chất lượng là sự có mặt của các tổ chức quân sự: lữ đoàn, quân đoàn… được chuẩn bị, trang bị đầy đủ, có khả năng phối hợp, có tinh thần cao và năng lực giải quyết vấn đề", vị cựu tổng tham mưu trưởng nói.
Trong cơ cấu lực lượng Ukraine hiện tại, "đơn giản là không thể... ứng phó với những rủi ro phát sinh", và nếu không có điều này "tất cả đều dẫn tới thất bại".
"Đó là một quá trình phức tạp, nó gắn liền với rủi ro, nhưng cần phải chấp nhận rủi ro này", ông Muzhenko nói.
Theo ông Muzhenko, việc chuyển đổi sang "phòng thủ chủ động chiến lược" là "vấn đề cấp bách hiện nay" và sẽ "tạo ra khả năng phản công".
Ông nói thêm: "Ý tôi là việc thành lập các nhóm tác chiến phù hợp và các mệnh lệnh chiến đấu tương ứng, cũng như hệ thống quản lý phù hợp..."
Lập kế hoạch hành động tốt hơn
Ông Muzhenko đặt câu hỏi về giới lãnh đạo quân sự Ukraine vì cho rằng lực lượng của Kyiv có thể tiếp cận bán đảo Crimea trong vòng 4 tháng kể từ cuộc phản công.
Nhân vật được Muzhenko nhắc đến chính là Tổng Tư lệnh các Lực lượng Vũ trang Ukraine Valery Zaluzhny. Tướng Zaluznhy đã phát biểu với tờ The Economist vào tháng 11: "Nếu bạn nhìn vào sách giáo khoa của NATO và các phép tính mà chúng tôi đã làm, 4 tháng lẽ ra là đủ thời gian để chúng tôi đến Crimea, chiến đấu ở Crimea, trở về từ Crimea và quay đi quay lại nhiều lần."
Ông Muzhenko đặt câu hỏi làm thế nào lãnh đạo Ukraine có thể "chấp nhận những tính toán như vậy".
"Việc quản lý hành động chiến lược này ở đâu, đáng lẽ phải thông qua những tính toán này, để hiểu chúng thực tế hay phi thực tế như thế nào, có tính đến tất cả các điều kiện? Phía Ukraine có thực sự có thể đánh giá đầy đủ về đối thủ và năng lực của họ không?" ông Muzhenko nêu.
Cầu Kerch nối Crimea với Nga, bị nổ vào ngày 8/10/2022. Ảnh: AFP
Ông Muzhenko cũng cho biết, Ukraine có thể tính toán thời gian tốt hơn cho một số cuộc tấn công, lưu ý rằng mặc dù ông tin rằng nỗ lực của Ukraine nhằm chiếm lại khu vực Kherson bị chiếm đóng một phần đã "thành công", nhưng vẫn đặt ra các câu hỏi về "tính kịp thời của hành động này và triển vọng của nó".
Theo Newsweek, kể từ tháng 2, Kyiv đã tiến hành các cuộc đột kích qua sông vào khu vực bị chiếm đóng ở Kherson Oblast - phía đông sông Dnieper, và tăng cường các cuộc tấn công vào tháng 8.
Tháng trước, Bộ Tư lệnh Thủy quân lục chiến Ukraine và Bộ Tổng tham mưu Ukraine cho biết, binh sĩ của họ đã bảo đảm được một số "đầu cầu", ám chỉ các vị trí được quân đội nước này bảo vệ vững chắc bên trong vùng bị tạm chiếm để tiến công.
Ông Muzhenko hỏi: "Liệu chúng ta có triển vọng mở rộng ‘đầu cầu’ này đến quy mô để có thể triển khai hoạt động hậu cần, cung cấp và di chuyển các thiết bị và vũ khí hạng nặng hay không?"
"Theo tôi, hành động như vậy lẽ ra phải được thực hiện sớm hơn một chút ", ông Muzhenko nói thêm.
Ngừng chờ đợi ‘vũ khí thay đổi cuộc chiến’
Ông Muzhenko cho biết, "vũ khí thay đổi cuộc chiến" từ phương Tây "sẽ không giải quyết được vấn đề".
Theo Newsweek, các quan chức chính phủ Ukraine đã kêu gọi viện trợ vũ khí tiên tiến hơn cho cuộc chiến chống lại Nga. Và phương Tây cho đến nay đã viện trợ cho Ukraine vô số vũ khí, bao gồm: xe tăng Abrams, Challenger 2 và Leopard 2; xe bọc thép Stryker; xe chiến đấu Bradley; hệ thống tên lửa Patriot; Hệ thống Pháo phản lực Cơ động cao M142 (HIMARS); và pháo M777.
Washington đã từ chối yêu cầu của Kiev về máy bay chiến đấu, mặc dù Đan Mạch và Hà Lan sau đó đã xác nhận rằng họ sẽ cung cấp máy bay chiến đấu F-16 cho Ukraine.
Hệ thống HIMARS phóng tên lửa theo hướng Bakhmut vào ngày 18/5/2023, tại Donetsk Oblast. Ảnh: Getty
Ông Muzhenko cho rằng, danh tiếng về một số loại vũ khí chỉ tồn tại trong thời gian ngắn. Ví dụ, người ta rất phấn khích về xe tăng Leopard, nhưng Ukraine không thể sử dụng chúng một cách đầy đủ.
Ông Muzhenko nói: "Chúng ta có niềm tin vào một loại vũ khí thần kỳ nào đó sẽ giải quyết mọi vấn đề cùng một lúc. Điều này sẽ không xảy ra."
Gia tăng động lực
Ông Muzhenko nói, Ukraine phải gia tăng động lực cho quân đội của mình, đồng thời gợi ý rằng việc tuyển quân phải được đảm bảo một số mặt nhất định.
"Có lẽ cần một số bảo đảm [phúc lợi] xã hội, có lẽ là tính kịp thời của các khoản thanh toán phù hợp, đã được pháp luật quy định, bao gồm chế độ cho quân nhân tử trận.
Tất cả được xử lý kịp thời như thế nào?"
Kế hoạch củng cố lực lượng nhanh chóng
Khi được hỏi liệu Ukraine có "đủ người để đánh bại Nga hay không", ông Muzhenko nói rằng Kyiv phải tập trung vào việc xây dựng "hệ thống phòng thủ sâu rộng".
"Tại sao không có đủ người? Câu hỏi đặt ra là chúng ta sẽ thực hiện tất cả các kế hoạch của mình như thế nào? Nếu chúng ta lại tấn công trực diện, thì tôi nghĩ sẽ có vấn đề", ông Muzhenko nói thêm.