Cuộc phản công được lên kế hoạch từ lâu của Ukraine là tâm điểm chú ý hiện nay. Kể từ cuối năm ngoái, có 2 thực tế đã trở nên rõ ràng:
Đầu tiên, đó là Moscow và Kiev sẽ tiến hành các cuộc tấn công vào mùa xuân và thứ hai là Ukraine sẽ nỗ lực hết sức để đạt được tiến triển đáng kể trong năm nay bởi cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2024 có thể khiến sự ủng hộ quân sự cho nước này gặp rủi ro.
Nga đã quyết định tiến hành các cuộc tấn công từ sớm. Kể từ tháng 1, Nga tăng cường các chiến dịch ở khu vực Donbass thuộc phía Đông Ukraine, chủ yếu bao quanh thị trấn Bakhmut.
Trong khi đó, phương Tây tập trung trang bị vũ khí và huấn luyện cho quân đội Ukraine. Cũng trong tháng 1, xe tăng, xe bọc thép, pháo tự hành, cùng với các phương tiện hỗ trợ đã được cung cấp cho Kiev. Ước tính, Ukraine có ít nhất 9 lữ đoàn bọc thép sẵn sàng hoạt động và con số này có thể là nhiều hơn.
Mục tiêu cuộc phản công của Ukraine là tạo được nhiều đột phá nhất có thể trên chiến trường, thông qua việc tận dụng những yếu tố bất ngờ và chiến thuật đánh lừa.
Nga hiện đang kiểm soát các khu vực ở phía Nam và phía Đông Ukraine. Kiev muốn chia đôi lực lượng của Moscow, phá hủy cầu Kerch kết nối lục địa Nga với Crimea nhằm cô lập quân đội Nga trên bán đảo này.
Tuy nhiên, Nga đã tăng cường phòng thủ tại các vị trí mà Kiev có thể tấn công bằng mạng lưới hào chiến chống tăng kiên cố, cũng như bố trí nhiều lực lượng sẵn sàng chiến đấu. Do đó, Ukraine sẽ phải tìm cách khiến Nga di chuyển lực lượng này khỏi các khu vực đang được tăng cường phòng thủ.
Ở bản đồ dưới đây, mũi tên màu xanh là khu vực tấn công của Ukraine và mũi tên màu đỏ là khu vực phòng thủ của Nga. Ukraine đang ở phía trong của vòng tròn, tức là họ sẽ dễ dàng di chuyển lực lượng, hậu cần và trang thiết bị từ đầu này sang đầu kia.
Theo nhà quan sát Mike Martin, Ukraine có nhiều lựa chọn về địa điểm để thách thức phòng tuyến của Nga trước khi tái triển khai lực lượng sang nơi khác để thách thức phòng tuyến tiếp theo.
Ukraine có 3 lựa chọn về địa điểm để thách thức phòng tuyến của Nga.
Bản đồ này cho thấy 3 lựa chọn. Đầu tiên, Ukraine có thể vượt sông Dnipro gần Kherson. Việc vượt sông sẽ có nhiều rủi ro nhưng việc bố trí phòng thủ của Nga ở đây tương đối thưa bởi Moscow cho rằng dòng sông đóng vai trò như một chướng ngại vật với đối phương.
Đây có lẽ là lựa chọn khó khăn nhất bởi quân đội Ukraine rất dễ bị tấn công khi vượt sông.
Lựa chọn thứ nhất: Vượt sông Dnipro gần Kherson. Nguồn: Viện Nghiên cứu Chiến tranh
Một lựa chọn khác là Ukraine sẽ cố gắng cắt đứt các tuyến đường của Nga ở phía Đông Bắc, gần Svatove hoặc Kreminna.
Việc chia cắt các tuyến đường của Nga ở đây sẽ gia tăng lợi thế cho Ukraine bởi tuyến tiếp tế bằng đường sắt của Moscow cho toàn bộ khu vực Donbass nằm ngay sau tiền tuyến của Nga. Tại đây, hệ thống phòng thủ của Nga tương đối mạnh và khá gần biên giới Nga, vì thế Moscow sẽ dễ tăng cường lực lượng.
Lựa chọn thứ ba có lẽ là bất ngờ nhất, đó là bao vây khu vực Nga đang bao vây Ukraine ở Bakhmut. Tại đây, nhà quan sát Mike Martin cho rằng quân đội Nga đã đuối sức sau 6 tháng giao tranh cường độ cao và nếu được thực hiện đúng cách, cuộc tấn công này có thể gài bẫy 40.000 quân Nga, khiến buộc họ phải lựa chọn giữa đầu hàng hoặc là chết.
Lựa chọn thứ hai và thứ ba của Ukraine. Nguồn: Viện Nghiên cứu Chiến tranh
Theo nhà quan sát này, câu hỏi ở đây không phải là liệu có thể tạo bất ngờ về địa điểm tiến hành cuộc tấn công hay không mà là tạo ra tình thế tiến thoái lưỡng nan cho các chỉ huy của Nga.
Nếu họ không phản ứng kịp thời trước các cuộc thăm dò hoặc tấn công hạn chế tại một khu vực, Ukraine sẽ dồn quân và vượt qua các giới tuyến của Nga.
Và khi Nga phản ứng, Ukraine sẽ lại thực hiện tấn công thăm dò ở một khu vực khác. Cuối cùng, để đạt được mục tiêu, Ukraine phải khiến Nga rút quân khỏi khu vực mà họ cần bảo vệ nhất, đó là phía Nam Zaporizhzhia.
Tuy nhiên, Thứ trưởng Ngoại giao Nga Mikhail Galuzin trong một cuộc trả lời phỏng vấn ngày 4/5 đã cảnh báo, mặc dù Ukraine đang được phương Tây bơm vũ khí để chuẩn bị cho kế hoạch phản công nhưng điều này sẽ không mang lại lợi ích gì và chỉ khiến xung đột leo thang.