Theo hãng tin Bloomberg, năm 2021 là một năm "hoang dại và đầy cảm xúc" cho những nhà đầu tư khi mọi người đều đổ xô đi đầu cơ một thứ gì đó thay vì kiếm tiền từ nghề chính của mình. Đến cả những diễn viên nổi tiếng như Tom Brady hay Matt Damon cũng quay sang chơi tiền số khi các rạp phim đóng cửa.
Những đồng tiền số vốn chỉ là trò đùa thì nay có giá trị hàng tỷ USD trên giấy, những tấm hình số hóa giờ đây được bán hàng triệu USD với cái mác "NFT". Thế rồi các tài sản này tăng giá, giảm giá chóng mặt khiến hàng triệu người phá sản cũng như giàu to, tạo nên 1 năm 2021 điên rồ và đầy xúc cảm.
Trên thị trường chứng khoán, hàng loạt nhà đầu tư cá nhân tụ họp nhau lại qua các nhóm kín để mua cổ phiếu của GamesStop và AMC Entertainment với mục đích làm phá sản những quỹ đầu tư đặt cược 2 hãng này sẽ phá sản, tạo nên cuộc nổi loạn tài chính chưa từng thấy.
Thế rồi bản thân Phố Wall cũng bàng hoàng và bối rối trước sự trỗi dậy của tiền số, thị trường đầu cơ đầy những con bạc đang "say máu".
Rõ ràng thay vì chỉ một nhóm nhỏ các nhà đầu tư như trước đây, giờ thì mọi người ai cũng "chơi" một cái gì đó, từ những cậu nhóc cấp 3 tận dụng thời gian học online để chơi tiền số cho đến những cụ già rảnh rỗi dùng tiền hưu trí để đầu cơ.
Hiện rất khó để xác định có bao nhiêu người tham gia thị trường tiền số nhưng theo số liệu của sàn giao dịch Coinbase, số người đã xác minh tài khoản đạt tới 73 triệu tính đến tháng 9/2021, cao gấp đôi so với 32 triệu đầu năm 2019.
Hãng tin Bloomberg cho hay tất cả những cảnh báo của chuyên gia hay chính phủ đều bị phớt lờ. Số liệu của hãng nghiên cứu Cerulli Associates cho thấy tỷ lệ người nổi tiếng dùng tài khoản cá nhân để đầu tư đã tăng từ 35% năm 2015 lên 69% năm 2021.
Phần lớn số tiền này được đổ vào các kênh đầu tư có biến động mạnh, rủi ro cao nhưng lãi lớn, từ tiền số cho tới những mã chứng khoán "hot". Thậm chí trên sàn chứng khoán, việc bỏ tiền và nắm giữ (đầu tư thụ động) cũng đã đem lại lợi nhuận nếu nhìn vào các chỉ số như S&P 500, vốn đã tăng 25% trong năm nay.
Cách đây không lâu, những tổ chức như "Certified Serious People of Finance" còn lo lắng việc quá nhiều nhà đầu tư cá nhân tấn công quỹ đầu tư sẽ làm sai lệnh thị trường. Còn ngay nay, mọi người tự hỏi liệu rủi ro tài chính có diễn ra khi những đồng tiền số vốn là trò hề như Dogecoin lại trở thành tài sản có giá.
Không chỉ là FOMO
Lịch sử luôn lặp lại khi các con bạc đâm đầu vào thị trường vì lòng tham, nỗi sợ bị bỏ lỡ (FOMO). Tuy nhiên hãng tin Bloomberg cho rằng còn có một yếu tố nữa, đó là sự mê hoặc (Fascination).
Tiền số và những NFT đã nhanh chóng phát triển thành những "sới bạc" dưới cái mác đổi mới (Innovation) và trí tuệ (Intellectual). Chúng khiến những nhà giao dịch đam mê với sự phức tạp của thị trường tài chính cũng như cách mà các đầu tư chuyên nghiệp thực hiện nó. Không khó hiểu để nhiều người chơi tiền số dùng các công thức, đồ thị hay những phân tích "chuyên nghiệp" để diễn giải cho các loại tiền số mang danh nghĩa "cách mạng công nghệ".
Theo Bloomberg, cụm từ "Proof of Work" vốn để chỉ thuật toán cần thiết nhằm vận hành mạng lưới blockchain tiền số như Bitcoin thì nay cũng có thể dùng để ví von cho các nhà đầu cơ. Cụ thể, mọi người tin rằng giàu có sẽ đến với bạn nếu bạn chăm chỉ, đọc nhiều sách dạy làm giàu trực tuyến, nghe đủ các bài thuyết giảng, xem đủ video hướng dẫn trên Youtube, nghiên cứu đủ các loại phương tiện truyền thông mạng xã hội, tìm hiểu hết các mẫu biểu đồ kỹ thuật và bấm nút mua đúng thời điểm.
Thật vậy, trong thời đại dịch bệnh khiến con người phải giãn cách thì câu chuyện làm gì ra tiền khi mất việc làm trở thành điều nhức nhối với hầu như mọi hộ gia đình. Thế rồi những cộng đồng, diễn đàn trên Reddit, Twitter, Facebook... được thành lập để hàng loạt các nhà đầu tư nhỏ lẻ cũng nhau chơi chứng, chơi tiền số. Nếu có lãi cùng lãi và lỗ thì cùng lỗ.
Những ví dụ điển hình của các cộng đồng này là Denegenerates trên WallStreetBets Reddit với khoảng 11,3 triệu thành viên đang phát triển mạnh mẽ.
Theo Bloomberg, giá trị của những đồng tiền số phần lớn nằm ở niềm tin của nhà đầu tư hơn là các yếu tố kinh tế, công nghệ. Chẳng có dòng tiền cơ bản hay lý thuyết kinh tế nào lý giải nổi hoạt động của thị trường này, trong khi cho dù có là cách mạng công nghệ thì chính phủ cũng sẽ không đứng yên ngoài cuộc. Thậm chí công nghệ của các đồng tiền số mới chẳng thay đổi gì với đồng cũ, và người ta cũng không rõ tạo ra chúng để làm gì ngoài việc "lùa gà".
Việc sáng tạo nên những "sới bạc" này vô cùng đơn giản. Bạn muốn bắt đầu bằng 1 đồng meme coin ư? Chỉ cần sao chép mã nguồn mở từ đồng tiền cuối cùng, đặt tên cho nó, thực hiện vài chỉnh sửa rồi chào hàng. Giá của đồng token này sẽ chẳng ảnh hưởng bởi những yếu tố kinh tế cơ bản nào mà được xác định bởi chính cộng đồng nắm giữ. Chúng tùy thuộc vào việc được quảng bá trên truyền thông như thế nào để mọi người rót tiền vào đây.
Chẳng hề ngạc nhiên khi những người nổi tiếng như Elon Musk khiến Bitcoin, Shiba Inu coin hay Dogecoin tăng giá. Cũng dễ hiểu khi nhiều người nổi tiếng được thuê quảng bá tiền số để rồi lừa các nhà đầu cơ và bày trò diễn kịch tố cáo nhau.
Apple của tương lai?
Hãng tin Bloomberg cho hay nghe thật điên rồ nhưng thị trường đầu cơ hiện nay là vậy. Ai đó sẽ giàu to từ tiền số bởi một người khác sẽ phải mua đỉnh, ôm đống tài sản với mức giá vô lý chẳng có tác dụng gì để rồi sau này tự hỏi chuyện ngu ngốc gì đang diễn ra vậy.
Tất nhiên không phải đồng tiền số nào cũng sẽ mất giá trị, nhưng trong bối cảnh Fed thắt chặt chính sách tiền tệ và nền kinh tế hướng tới bình ổn trở lại thì thị trường sẽ không thể tiếp tục điên rồ như hiện nay được nữa. Cho dù có biến thể mới như Omicron đi chăng nữa thì nền kinh tế vẫn sẽ phải trở về vận hành như cũ khi con người phải dựa trên các yếu tố kinh tế cơ bản để giao thương và sinh tồn.
"Theo kinh nghiệm của tôi, tất cả các nhà đầu cơ hiện nay đang hành xử theo bản năng", chuyên gia Chuck McNaughton của ScotiaMcLeod nhận định.
Hãng tin Bloomberg cho biết chẳng ai trong số những người chơi tiền số chắc chắn được khoản đầu tư của họ sẽ sinh lời như cổ phiếu của Apple hay Amazon đã từng làm. Thế nhưng nỗi lo sợ từ bỏ cơ hội, bỏ lỡ những khoản lợi nhuận khổng lồ khiến mọi người không nỡ đứng ngoài.
Mặc dù vậy Bloomberg vẫn cảnh báo, tiền số chỉ là ảo nhưng đồng vốn người chơi bỏ ra là thật, do đó hãy cẩn trọng khi tham gia canh bạc mà bạn chẳng biết ai là kẻ ngốc cuối cùng.