UAV cảm tử: “Cơn đau đầu” của Nga trên chiến trường Ukraine

Việc sử dụng máy bay không người lái (UAV) không còn xa lạ trong cuộc chiến Nga-Ukraine vốn đã kéo dài hơn 4 tháng qua, nhưng cuộc tấn công bằng máy bay không người lái cảm tử tầm xa vào thành phố Rostov của Nga tuần trước đã đánh dấu sự khởi đầu của một chương mới trong cuộc chiến.

Mối đe dọa mới đối với Nga

Hình ảnh đăng tải trên mạng xã hội cho thấy một máy bay không người lái mang theo đầu đạn nhỏ đã bay qua chiến tuyến và lao vào một nhà máy lọc dầu của Nga ngày 22/5, gây ra đám cháy lớn.

Trước việc một UAV giá thành rẻ có thể né tránh hệ thống phòng không của Nga, giới chức nước này có thể sớm phải nghĩ cách bảo vệ các cơ sở dầu mỏ, kho tiếp nhiên liệu và cơ sở quân sự nằm sâu trong lãnh thổ Nga tránh khỏi những cuộc tấn công bất ngờ.

Máy bay không người lái cảm tử tầm xa được coi là mối đe dọa mới đối với Nga. Nếu như UAV Switchblade do Mỹ cung cấp cho Ukaine có tầm hoạt động tương đối ngắn, yêu cầu người điều khiển phải hướng vào mục tiêu thì UAV cảm tử tầm xa tương tự như loại sử dụng trong cuộc tấn công Rostov có thể bay hàng trăm dặm mà không cần người điều khiển và có kích thước khá nhỏ dễ lọt qua hệ thống phòng không của Nga. Bên cạnh đó, nó cũng được thiết kế để phát hiện và đương đầu với máy bay chiến đấu hoặc bắn hạ tên lửa.

UAV này được tích hợp GPS và các hệ thống dẫn đường quán tính, do đó, người vận hành chỉ cần cung cấp một điểm đến trên bản đồ trước khi nó khởi hành. Đối với Nga, mối lo ngại lớn nhất là Ukraine có thể dễ dàng sản xuất hoặc mua những UAV này vì chúng có giá thành rẻ.

Một số phương tiện truyển thông cho biết, UAV cảm tử tầm xa được rao bán trên mạng Internet với giá chưa đến 10.000 USD/chiếc. Khung máy bay, động cơ và hệ thống dẫn đường đều có thể được mua trên chợ điện tử và lắp ráp dễ dàng mà không cần quá nhiều kiến thức về chuyên môn, kỹ thuật.

Dù có một số hạn chế như tải trọng nhỏ và không thể điều chỉnh lại đường bay nếu tọa độ sai nhưng UAV này có thể gây thiệt hại hàng triệu USD nếu nhắm trúng thùng nhiên liệu hoặc hoặc gây ra đám cháy lớn trên tàu hải quân. Chưa kể, chúng có thể rẻ hơn những tên lửa mà Nga sử dụng để bắn hạ chúng.

Đối với Ukraine, UAV cảm tử tầm xa giúp bù đắp phần nào sự thiếu hụt khí tài quân sự. Để chống lại các cuộc tấn công của Nga, Ukraine phải sử dụng một trong số ít tên lửa đạn đạo còn lại của nước này, hoặc mạo hiểm mất một máy bay hong người lái trị giá hàng triệu USD như TB2 Bayraktar.

Tổng thống Mỹ Joe Biden vẫn "im hơi lặng tiếng" về khả năng cung cấp cho Ukraine các tên lửa tầm xa vì lo ngại Kiev có thể sử dụng vũ khí này để nhắm vào lãnh thổ Nga. Mỹ đang xem xét chuyển giao cho Ukraine máy bay không người lái MQ-1C Grey Eagle nhưng các quan chức Ukraine lo ngại những vũ khí tối tân như vậy có thể bị bắn hạ nhanh chóng nếu được sử dụng gần tiền tuyến.

Quyết định cuộc chiến UAV tương lai

Ukraine không phải là quốc gia đầu tiên sử dụng UAV cảm tử tầm xa để đối phó với một đối thủ vượt trội về tiềm lực quân sự. Tại Yemen, lực lượng Houthi do Iran hỗ trợ được cho là đã nhiều lần sử dụng loại máy bay không người lái tương tự để tấn công Saudi Arabia và UAE, dù 2 quốc gia này sở hữu nhiều hệ thống phòng không hiện đại. Trước đó vào năm 2019, Houthi đã sử dụng tên lửa và máy bay không người lái tấn công vào cơ sở dầu mỏ của Saudi Arabia làm giảm một nửa sản lượng dầu khai thác của nước này chỉ trong một đêm.

Viễn cảnh về một cuộc chiến tranh bằng máy bay không người lái như ở Yemen có thể khiến Nga "đứng ngồi không yên". Nếu Ukraine có khả năng mua hoặc sản xuất đại trà UAV cảm tử tầm xa thì các lực lượng của nước này có thể thực hiện hàng chục cuộc tấn công vào các mục tiêu quân sự trên khắp Ukraine do Nga kiểm soát.

Với công nghệ vệ tinh hiện đại, bất cứ bến cảng, nhà máy hoặc kho tiếp nhiên liệu nào của Nga trong bán kính rộng lớn đều có thể trở thành mục tiêu tiềm năng. Đối mặt với mối đe dọa mới, Tổng thống Putin sẽ phải lựa chọn giữa việc giữ lực lực lượng phòng không ở tuyến đầu để hỗ trợ các hoạt động quân sự hoặc chuyển một số hệ thống phòng không trở lại để bảo vệ những địa điểm nhạy cảm trên khắp miền Tây nước Nga.

Hiện, sự xuất hiện phổ biến của UAV cảm tử trên chiến trường đang khiến Nga và Saudi Arabia "đau đầu", nhưng Mỹ và các nhà hoạch định chính sách châu Âu cũng không thể "phớt lờ" mối đe dọa này. Do được sản xuất và lắp ráp dễ dàng trong khi gây ra ra thiệt hại đáng kể cho đối phương, các phi đội UAV cảm tử tầm xa có thể xuất hiện ngày càng nhiều trong những cuộc xung đột tương lai.

Một số người thậm chí cho rằng, tương lai chiến tranh không người lái có thể sẽ được quyết định bởi những UAV cảm tử dùng một lần thay vì những UAV có công nghệ tinh vi thậm chí được dẫn đường bằng trí tuệ nhân tạo.