Trong bài viết trên trang Liberal America ngày 5-9, nữ tác giả người Philippines Nizza Gueco khẳng định mọi người sẽ hiểu sai về các phát ngôn của tổng thống nước cô “nếu họ không phải người Philippines và chỉ toàn đọc tin từ truyền thông”.
Tác giả nói ngay mình “không phải người hâm mộ ông Duterte”, song cần phải nói lại cho rõ cách mà các câu chửi thề và thóa mạ người khác của tổng thống đã bị trích dẫn ngoài ngữ cảnh.
Bản thân Gueco thừa nhận ông Duterte rất hay chửi thề và có thể chửi bất kỳ ai, thậm chí cả Giáo hoàng hồi tháng 11-2015 và mới nhất là tổng thống Mỹ Barack Obama.
“Là người Philippines, chúng tôi chấp nhận sự thật đó; song với chúng tôi việc ông ấy chửi thề trước công chúng không phải là vấn đề - cô Gueco viết - Không phải vì chúng tôi muốn người ta nhìn vào đất nước mình như thể vô giáo dục, mà vì chúng tôi hiểu rằng cách ông ấy thể hiện đã bị đẩy ra khỏi ngữ cảnh”.
Không phải chửi ông Obama
Tác giả Gueco cho biết để chứng minh tổng thống Philippines bị oan, cô đã xem lại đoạn video ghi lại bài phát biểu của ông Duterte trong cuộc họp báo trước chuyến công du tới Lào dự Hội nghị cấp cao ASEAN hôm 5-9, mà truyền thông cho rằng ông đã thóa mạ tổng thống Obama.
Truyền thông phương Tây, chẳng hạn như báo Anh Guardian, cho rằng tổng thống Duterte gọi ông Obama là "con của mụ điếm", theo cách dịch cụm từ "Putang ina" từ tiếng Tagalog mà vị tổng thống Philippines hay dùng. Một số báo hiểu từ "Putang ina" theo một nghĩa khác, tương đương với câu chửi “đồ chó đẻ” trong tiếng Anh và tiếng Việt.
Ông Duterte đã buộc miệng ra từ đó khi được hỏi sẽ giải thích như thế nào về các vụ giết người không qua xét xử vừa qua tại Philippines nếu bị ông Obama chất vấn trong cuộc gặp tại Lào.
Theo báo Guardian, ông Duterte nói: "Ông ta phải tôn trọng tôi. Đừng có ném ra những câu hỏi hay tuyên bố như vậy. Thằng con mụ điếm, tôi sẽ chửi hắn tại diễn đàn đó".
Cô Gueco tự tin mình là người có tiếng mẹ đẻ là tiếng Anh và tiếng Tagalog nên sẽ hiểu chính xác ý ông Duterte, và kết luận “Tôi đã nghi ngờ đúng: câu chửi mà mọi người nhắc đến thật ra không phải nhằm vào Tổng thống Obama mà là dành cho người phóng viên đã đặt ông hỏi với ông Duterte”.
Tác giả thuật lại toàn bộ diễn biến cuộc hỏi đáp giữa ông Duterte và người phóng viên đó. Ban đầu, tổng thống nói với báo giới có câu hỏi gì thì cứ nói, nhưng tránh hỏi về chính trị. Một phóng viên lúc đó liền đặt câu hỏi đại ý ông “sẽ nói gì trước các lãnh đạo quốc tế” về những vụ giết người không qua xét xử vừa qua.
Vẫn theo lời kể của cô Gueco, ông Duterte không trả lời ngay mà hỏi lại, “ai sẽ hỏi tôi câu đó (tại Lào)?”, và một vài người trong số phóng viên tiếp lời, “ông Obama chẳng hạn”.
Tác giả Gueco nhấn mạnh “mọi hiểu lầm bắt đầu từ đây”.
Sau khi nghe tên Obama được nhắc, ông Duterte nói tiếp: “Các bạn biết đấy, Philippines không phải một nước chư hầu. Chúng ta đã thôi là thuộc địa của Mỹ từ lâu rồi”. Ông nói tiếp bằng tiếng Tagalog “Có nhiều nhà báo cứ nhìn lên Obama và nước Mỹ như thể chúng ta là thú cưng của đất nước đó vậy”.
Câu tiếp theo mà ông Duterte nói với báo giới là “Tôi sẽ không trả lời bất kỳ ai ngoài nhân dân Cộng hòa Philippines… Tôi không quan tâm đến ông ấy. Ông ta là ai chứ? Tôi chả chịu ơn ai cả”.
Theo cô Gueco, Tổng thống Duterte đã nhắc đến Tổng thống Obama (bằng tiếng Tagalog) nhưng chỉ vì đám đông phóng viên đã nêu ra cái tên đó trước và ông chỉ đáp lại theo mạch câu chuyện.
“Bất kỳ ai nghe thấy câu nói đó và hiểu ngôn ngữ này đều biết ông ấy không phải đang hạ thấp Obama và chỉ muốn vực dậy tinh thần của nhân dân, vì sau đó ông ấy nói, “Tôi không có ông chủ nào khác ngoài dân nhân Philippines” - cô Gueco viết.
Sau khi nhắc đến Obama, ông Duterte mới trở lại câu hỏi của người phóng viên ban đầu, mà theo Gueco là bị truyền thông phương Tây hiểu lầm là ông vẫn đang nói về tổng thống Mỹ.
“Ông phải có chút tôn trọng chứ. Đừng có cứ ném ra các câu hỏi và phát ngôn như thế chứ. Putang ina, tôi sẽ nguyền rủa ông tại diễn đàn đó” - cô Gueco thuật lại lời tổng thống Duterte, kèm lời bình luận “rõ ràng ý ông Duterte muốn chỉ người phóng viên đã không tôn trọng ông mà đặt ra các câu hỏi ngoài chủ đề như vậy”.
Vậy vì sao phía Tổng thống Duterte lại công khai xin lỗi Tổng thống Mỹ ở Vientiane? Phải chăng để giải quyết nhanh câu chuyện?